Τη Δευτέρα (15/4) ο Ντόναλντ Τραμπ θα γίνει ο πρώτος πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ ο οποίος θα βρεθεί ενώπιον ποινικού δικαστηρίου. Ο Τραμπ κατηγορείται ότι κατέβαλε στην πρώην πορνοστάρ, Στόρμι Ντάνιελς, 130.000 δολαρια για να εξαγοράσει τη σιωπή της πριν από τις εκλογές του 2016. Είναι επίσης αντιμέτωπος με άλλες τρεις ποινικές υποθέσεις που σχετίζονται με την εμπλοκή του στην προσπάθεια ανατροπής του αποτελέσματος των εκλογών του 2020, τις οποίες έχασε από τον Δημοκρατικό Τζο Μπάιντεν.
«Το γεγονός ότι ένας πρώην πρόεδρος και πιθανός μέλλων πρόεδρος διώκεται ποινικά και ενδέχεται να καταδικαστεί, είναι πρωτοφανές στα αμερικανικά χρονικά», επισημαίνει στην Washington Post o Ουίλιαμ Χάουελ, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου.
Η κλονισμένη πίστη στη Δικαιοσύνη
Ο Τραμπ δεν είναι ο μοναδικός πρώην πρόεδρος που έρχεται αντιμέτωπος με τη Δικαιοσύνη. Σύμφωνα με τους νομικούς, το μείζον πρόβλημα στις διώξεις πρώην ηγετών είναι ότι υπάρχει ο κίνδυνος οι διώξεις να θεωρηθούν πολιτικές και να εκληφθούν ως τέτοιες από τους πολίτες, με συνέπεια να κλονιστεί η πίστη τους στην ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης.
Είναι οι ποινικές διώξεις πολιτικές;
Στις φιλελεύθερες δημοκρατίες, πρώην ηγέτες που αντιμετωπίζουν δικαστικές διώξεις ακολουθούν ενίοτε το παράδειγμα του Τραμπ και παρουσιάζουν τα προβλήματά τους με τη Δικαιοσύνη ως πολιτικές διώξεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας, Ζαΐρ Μπολσονάρο, που ερευνάται από τη Δικαιοσύνη για ανάμειξη στην προσπάθεια των υποστηρικτών του τον Ιανουάριο του 2023 να καταλάβουν τα κυβερνητικά κτίρια στην Μπραζίλια και να εμποδίσουν τον νικητή των εκλογών του 2022, Λούλα ντα Σίλβα, να αναλάβει την εξουσία.
Η απαγόρευση εκλέγεσθαι στον Μπολσονάρο
Οι εικόνες του έξαλλου πλήθους στη Μπραζίλια παρέπεμπαν ευθέως σε εκείνες των υποστηρικτών του Τραμπ που επιχείρησαν να εισβάλουν στο Καπιτώλιο τον Ιανουάριο του 2021. Σε αντίθεση όμως με τον Τραμπ, ο οποίος είναι και πάλι υποψήφιος παρά τις διώξεις που αντιμετωπίζει, το Ανώτατο Εκλογοδικείο της Βραζιλίας απαγόρευσε στον Μπολσονάρο το δικαίωμα του εκλέγεσθαι μέχρι το 2030, για ψευδείς δηλώσεις του σχετικά με τις εκλογές του 2022. Επιπλέον, ο πρώην πρόεδρος διώκεται από τις αρχές της Βραζιλίας επειδή πλαστογράφησε το πιστοποιητικό εμβολιασμού για τον κορωνοϊό κατά την είσοδό του στις ΗΠΑ στα τέλη του 2022.
Η καταδίκη Σαρκοζί
Στη Γαλλία, ο δεξιός πρώην πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί (2007-2012) καταδικάστηκε το 2021 σε φυλάκιση ενός έτους για παράνομη χρηματοδότηση της προεκλογικής του εκστρατείας. Τον περασμένο Φεβρουάριο, η ποινή του μειώθηκε σε έξι μήνες με αναστολή. Ο Σαρκοζί είναι ο πρώτος πρόεδρος στην μεταπολεμική ιστορία της Γαλλίας που καταδικάζεται από τη Δικαιοσύνη. Το 2025 θα βρεθεί εκ νέου ενώπιον της Δικαιοσύνης, με την κατηγορία ότι για την προεκλογική του εκστρατεία το 2007 δέχτηκε χρήματα από τον τότε δικτάτορα της Λιβύης, Μουαμάρ Καντάφι.
Η ποινική δίωξη Νετανιάχου
Στο Ισραήλ, το 2019 ασκήθηκε δίωξη στον τότε εν ενεργεία πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου για διαφθορά και δωροδοκία. Η διεξαγωγή των δικών καθυστέρησε εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού. Το 2021 ο Νετανιάχου αποχώρησε από το αξίωμα του, καταγγέλλοντας «κυνήγι μαγισσών» εναντίον του. Το 2022 επανήλθε στην εξουσία και επεχείρησε να προωθήσει δικαστική μεταρρύθμιση που προκάλεσε τεράστιες αντιδράσεις στο Ισραήλ.
Διώξεις πολιτικών στα αυταρχικά καθεστώτα
Στα αυταρχικά καθεστώτα, οι διώξεις εναντίον πολιτικών ηγετών ασκούνται συχνά με κατασκευασμένες κατηγορίες. Στη Ρωσία του Πούτιν, ο Αλεξέι Ναβάλνι, ηγέτης της αντιπολίτευσης που βρέθηκε νεκρός τον Φεβρουάριο σε φυλακή στον Αρκτικό Κύκλο, είχε καταδικαστεί μεταξύ άλλων για «εξτρεμιστική δραστηριότητα» και «επαναφορά της ναζιστικής ιδεολογίας».
Στην Κίνα του Σι Τζινπίνγκ, ο εκ των βασικών αντιπάλων του καθεστώτος, Σουν Τζενγκτσάι, καταδικάστηκε το 2018 σε ισόβια για διαφθορά.
