Φάνηκε απλό, αλλά μόνο εύκολο δεν ήταν. Οι ευρωβουλευτές έκαναν τον μεγάλο συμβιβασμό και έδωσαν το πράσινο φως για το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο. Η ΕΕ οδεύει προς τις ευρωεκλογές έχοντας στείλει μήνυμα ενότητας ακόμη και μέσα από τις διαφωνίες και τις δυσκολίες.
Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τόνισε ότι το μεταναστευτικό είναι ευρωπαϊκό πρόβλημα το οποίο πρέπει να αντιμετωπιστεί με ευρωπαϊκή λύση ευχαριστώντας ταυτόχρονα τόσο τον αντιπρόεδρο της Επιτροπής Μαργαρίτη Σχοινά και την επίτροπο εσωτερικών υποθέσεων Ίλβα Γιόχανσον όσο και τις ομάδες τους για τις προσπάθειες που έγιναν όλο αυτό το διάστημα. «Πρέπει να είμαστε αυτοί που θα αποφασίσουμε ποιος θα έρθει στην Ευρωπαϊκή Ένωση και υπό ποιες συνθήκες, όχι οι διακινητές» ξεκαθάρισε για ακόμη μία φορά.
Η πρόεδρος του Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα κάνοντας αναφορά και στο ανθρωπιστικό κομμάτι σημείωσε ότι πρόκειται για νόμο για όλα τα κράτη-μέλη που θέτει σε προτεραιότητα την ανθρωπότητα.
Η ανησυχία ήταν έκδηλη στις Βρυξέλλες μέχρι σχεδόν το μεσημέρι της Τετάρτης. Το διακύβευμα μεγάλο και το ρήγμα ακόμη μεγαλύτερο σε περίπτωση αποτυχίας. Η καταψήφιση θα ισοδυναμούσε με μία νίκη της ακροδεξιάς, όπως ανέφεραν κύκλοι των Βρυξελλών.
«Το Σύμφωνο που έχετε μπροστά σας δεν ξαναχτίζει τον Παρθενώνα. Ποτέ δεν ισχυριστήκαμε ότι το κάνουμε, αλλά σημειώνουμε μια αξιοσημείωτη, απτή βελτίωση μετά από πολλά χρόνια αποτυχιών. Σήμερα δεν έχουν σύστημα μετανάστευσης στην Ευρώπη. Αυτό μπορεί να είναι καλό για όσους θέλουν να κερδίσουν ψήφους από το γεγονός ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να λύσει τα μεταναστευτικά μας προβλήματα. Αλλά δεν είναι καλό για εμάς τους υπόλοιπους. Δεν είναι καλό για τους πολίτες» είχε διαμηνύσει ο Μαργαρίτης Σχοινάς μιλώντας στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πριν από την ψηφοφορία.
Ωστόσο, κατά τη διάρκεια των τοποθετήσεων των ευρωβουλευτών, είχε διαφανεί ότι υπάρχει ελπίδα. Χωρίς κανείς να ισχυρίζεται ότι με το Σύμφωνο θα λυθεί κάθε πρόβλημα, εν τούτοις θα υπάρχει νέος νόμος ο οποίος θα λαμβάνει υπόψη τα νέα δεδομένα.
Σε συνέχεια της έγκρισης και εν αναμονή της τελικής σφραγίδας του Συμβουλίου, η βελγική προεδρία ανακοίνωσε ότι στις 29-30 Απριλίου διοργανώνει στην Γάνδη υπουργική διάσκεψη για να εξεταστεί πώς και πότε το Σύμφωνο μπορεί και πρέπει να τεθεί σε λειτουργία.
Σε σχέση με το τι ενέκρινε το ΕΚ, πρόκειται 10 νομοθετήματα για τη μεταρρύθμιση της πολιτικής της ΕΕ για τη μετανάστευση και το άσυλο αποφεύγοντας την τρικυμία μιας ενδεχόμενης απόρριψης.
Μεταξύ των βασικών σημείων είναι η αλληλεγγύη, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στις χώρες πρώτης γραμμής όπως η Ελλάδα καθώς και η αναφορά στην εργαλειοποίηση των μεταναστών.
Όπως αναφέρει το ΕΚ, για να στηριχθούν οι χώρες της ΕΕ που υφίστανται πιέσεις από τις μεταναστευτικές ροές, τα υπόλοιπα κράτη μέλη θα συνεισφέρουν στο μέλλον με τρεις τρόπους: είτε θα μεταφέρονται στην επικράτειά τους αιτούντες άσυλο ή άνθρωποι που χαίρουν διεθνούς προστασίας, είτε θα συνεισφέρουν οικονομικά, είτε θα παρέχουν επιχειρησιακή και τεχνική υποστήριξη. Επιπλέον, θα αναθεωρηθούν οι κανόνες του Δουβλίνου, δηλαδή τα κριτήρια βάσει των οποίων καθορίζεται ποιο κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την εξέταση των αιτήσεων διεθνούς προστασίας.
Διαχείριση καταστάσεων κρίσης
Ο κανονισμός για την αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσης και ανωτέρας βίας δημιουργεί έναν μηχανισμό που βοηθά τις χώρες της ΕΕ να διαχειρίζονται περιπτώσεις απότομης αύξησης των αφίξεων μεταναστών και προσφύγων, ενώ ταυτόχρονα εξασφαλίζει αλληλεγγύη και στήριξη προς τα κράτη μέλη που βρίσκονται αντιμέτωπα με εξαιρετικά μεγάλη εισροή υπηκόων τρίτων χωρών.
Οι νέοι κανόνες θα καλύπτουν επίσης τις περιπτώσεις κατά τις οποίες οι μετανάστες εργαλειοποιούνται από τρίτες χώρες ή από εχθρικούς μη κρατικούς παράγοντες με σκοπό την αποσταθεροποίηση της ΕΕ. To κείμενο εγκρίθηκε με 301 ψήφους υπέρ, 272 κατά και 46 αποχές.
Έλεγχος υπηκόων τρίτων χωρών στα σύνορα της ΕΕ
Όσοι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για να εισέλθουν στην ΕΕ θα υποβάλλονται σε έλεγχο πριν τους επιτραπεί η είσοδος, κατά τον οποίο θα υπόκεινται σε ταυτοποίηση, συλλογή βιομετρικών δεδομένων και ελέγχους υγείας και ασφάλειας. Η διαδικασία αυτή θα διαρκεί έως επτά ημέρες. Τα κράτη μέλη οφείλουν να δημιουργήσουν ανεξάρτητους μηχανισμούς ελέγχου για να διασφαλίσουν τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Το κείμενο εγκρίθηκε με 366 ψήφους υπέρ, 229 κατά και 26 αποχές.
Ταχύτερες διαδικασίες ασύλου
Το σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο θεσπίζει μια κοινή ευρωπαϊκή διαδικασία για τη χορήγηση και την ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας. Στο μέλλον θα πρέπει να διεκπεραιώνονται ταχύτερα οι αιτήσεις ασύλου στα σύνορα της ΕΕ, ενώ θα ισχύουν πιο σύντομες προθεσμίες για όσες αιτήσεις κρίνονται αβάσιμες ή απαράδεκτες.
Το κείμενο εγκρίθηκε με 301 ψήφους υπέρ, 269 κατά και 51 αποχές. Όσον αφορά τη διαδικασία επιστροφής στα σύνορα, το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας ήταν 329 ψήφοι υπέρ, 253 κατά και 40 αποχές.
Κανονισμός Eurodac
Τα δεδομένα όσων εισέρχονται παράτυπα στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων δακτυλικών αποτυπωμάτων και φωτογραφιών ατόμων ηλικίας έξι ετών και άνω, θα αποθηκεύονται στην αναθεωρημένη βάση δεδομένων Eurodac.
Στο μέλλον οι αρχές θα μπορούν επίσης να καταγράφουν αν κάποιος ενδέχεται να αποτελεί κίνδυνο για την ασφάλεια, αν εμφάνισε βίαιη συμπεριφορά ή αν οπλοφορούσε. Το κείμενο εγκρίθηκε με 404 ψήφους υπέρ, 202 κατά και 16 αποχές.
Κανόνες για την αναγνώριση καθεστώτος πρόσφυγα
Το Κοινοβούλιο ενέκρινε επίσης τη θέσπιση νέων ευρωπαϊκών κανόνων για όλα τα κράτη μέλη όσον αφορά την αναγνώριση του καθεστώτος πρόσφυγα ή επικουρικής προστασίας, καθώς και σχετικά με τα δικαιώματα που παρέχονται σε όσους δικαιούνται προστασία. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αξιολογούν την κατάσταση στη χώρα καταγωγής με βάση πληροφορίες από τον Οργανισμό της ΕΕ για το Άσυλο, ενώ το καθεστώς του πρόσφυγα θα επανεξετάζεται τακτικά. Οι αιτούντες προστασία θα πρέπει να παραμένουν στο έδαφος του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την αίτησή τους ή στο οποίο χορηγήθηκε η προστασία.
Το κείμενο που παρουσίασε εγκρίθηκε με 340 ψήφους υπέρ, 249 κατά και 34 αποχές.
Υποδοχή αιτούντων άσυλο
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν παρόμοια πρότυπα υποδοχής για τους αιτούντες άσυλο όσον αφορά, για παράδειγμα, τη στέγαση, τη σχολική εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη. Οι εγγεγραμμένοι αιτούντες άσυλο θα μπορούν να αρχίσουν να εργάζονται το αργότερο έξι μήνες μετά την υποβολή της αίτησής τους. Θα ισχύουν επίσης κανόνες για τις συνθήκες κράτησης και τον περιορισμό της ελεύθερης κυκλοφορίας, ώστε να αποθαρρύνονται οι αιτούντες άσυλο από το να μετακινούνται εντός της ΕΕ.
Το κείμενο που παρουσίασε εγκρίθηκε με 398 ψήφους υπέρ, 162 κατά και 60 αποχές.
Ασφαλής και νόμιμη διέλευση στην Ευρώπη
Σύμφωνα με το νέο πλαίσιο για την επανεγκατάσταση και την εισδοχή για ανθρωπιστικούς λόγους, τα κράτη μέλη θα αναλαμβάνουν, σε εθελοντική βάση, να υποδεχθούν αναγνωρισμένους από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για του Πρόσφυγες (UNHCR), πρόσφυγες από άλλες χώρες, οι οποίοι θα φθάνουν στο έδαφος της ΕΕ με νόμιμο, οργανωμένο και ασφαλή τρόπο.
Το κείμενο εγκρίθηκε με 452 ψήφους υπέρ, 154 ψήφους κατά και 14 αποχές.
Μόλις το Συμβούλιο εγκρίνει επίσημα τη νέα δέσμη μέτρων, οι κανόνες θα τεθούν σε ισχύ μετά τη δημοσίευσή τους στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αναμένεται να αρχίσουν να εφαρμόζονται σε δύο χρόνια. Όσον αφορά την οδηγία για τις συνθήκες υποδοχής, τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους δύο χρόνια για να ενσωματώσουν τις αλλαγές στην εθνική τους νομοθεσία.
