Ένα πλαίσιο συνεργατικού σχεδιασμού και υλοποίησης δράσεων βιώσιμης αστικής ανάπτυξης, που εδράζεται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη και τη συνεργασία Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τοπικών κοινωνιών.
H πρωτοβουλία για το Νέο Ευρωπαϊκό Bauhaus συνδέει την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία με τις τοπικές κοινωνίες και την καθημερινότητα των πολιτών, μέσα από την υλοποίηση μικρής κλίμακας καινοτόμων παρεμβάσεων σε αστικές περιοχές. Αυτές μπορούν να περιλαμβάνουν παρεμβάσεις αναζωογόνησης εγκαταλελειμμένων κτιρίων και βιομηχανικών υποδομών, εμπλουτισμού της αισθητικής και των χρήσεων σε μία πλατεία, ανάδειξης της τοπικής δημιουργίας σε μία αγροτική περιοχή, αειφόρου αξιοποίησης υπολειμμάτων από τα κλαδέματα στο αστικό πράσινο, και άλλες. Το στοιχείο που διαπνέει όλες τις παρεμβάσεις είναι η ενεργοποίηση της τοπικής κοινωνίας, και των τοπικών οικονομικών, παραγωγικών, επιστημονικών, πολιτιστικών και καλλιτεχνικών οικοσυστημάτων, με απώτερο σκοπό την ανάδειξη εφαρμόσιμων σε τοπικό επίπεδο λύσεων για τις μεγάλες προκλήσεις της εποχής μας.
Για τη φιλοσοφία τις πρωτοβουλίες, τις κεντρικές κατευθυντήριες αρχές της, και τις λεπτομέρειες του σχεδιασμού και της εφαρμογής της έχουν γραφτεί ήδη πολυάριθμα κείμενα σε εγχώριο και πανευρωπαϊκό επίπεδο. Αντίθετα, αυτό που λείπει από τη σχετική συζήτηση, και χρειάζεται να αναδειχθεί, είναι μια νέα προσέγγιση υλοποίησης έργων μικρής κλίμακας, αλλά σημαντικής προστιθέμενης αξίας, που μπορούν να ενισχύσουν τόσο την κοινωνική συνοχή όσο και τη σχέση μας με το περιβάλλον όπου ζούμε, κινούμαστε, και δραστηριοποιούμαστε. Η ένταξη αυτής της προσέγγισης στην εργαλειοθήκη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης μπορεί να βοηθήσει τους Δήμους στο σχεδιασμό έργων και παρεμβάσεων μετασχηματισμού των γειτονιών και των πόλεων, αλλά και τις αρχές που διαχειρίζονται πόρους του ΕΣΠΑ να προχωρήσουν γρήγορα στην εξειδίκευση και έκδοση σχετικών προσκλήσεων και εντάξεων παρεμβάσεων. Διότι ακόμα και αν δεν συζητείται ευρύτερα, έργα και παρεμβάσεις που ενσωματώνουν αρχές του νέου Bauhaus είναι επιλέξιμα προς χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ.
Μερικά παραδείγματα, τόσο διαφορετικά μεταξύ τους όσο και ενδεικτικά ως προς τα παραπάνω, μπορούν να καταστήσουν σαφέστερη την ευκαιρία που δημιουργείται από το Νέο Ευρωπαϊκό Bauhaus για την υλοποίηση κάτι νέου που αφορά το σύνολο των Περιφερειών και των Δήμων της χώρας μας – αστικούς, αγροτικούς, νησιωτικούς και ορεινούς. Όπως η μετατροπή ενός παραμελημένου αναχώματος ποταμιού στο Μικρό Δούναβη στο Zálesie της Κροατίας, σε έναν ζωντανό περίπατο στη φύση για ντόπιους και τουρίστες, για ποδηλάτες και κωπηλάτες, μέσα από μια συμμετοχική διαδικασία συν-σχεδιασμού με εμπλοκή της Περιφέρειας, του οικείου Δήμου, του αρμόδιου Υπουργείου Περιβάλλοντος, τοπικών επιχειρήσεων και της Κοινωνίας των Πολιτών. Όπως το έργο Hal5 για την ανάπλαση μιας εγκαταλελειμμένης σιδηροδρομικής αίθουσας σε ένα ζωντανό σημείο συνεύρευσης κοινωνικών οργανώσεων, τοπικών επιχειρήσεων και δραστηριοτήτων αυξημένου τοπικού ενδιαφέροντος. Όπως το Arkki, ένα μοντέλο συμμετοχικής εκπαίδευσης στη Φινλανδία που επιτρέπει σε παιδιά να πειραματιστούν με ιδέες ανάπτυξης φιλικών για την πόλη ιδεών και να εξοικειωθούν με τη διαδικασία του αστικού σχεδιασμού. Όπως η αναγέννηση ενός παραμελημένου εργοταξίου που έμοιαζε με κρατήρα, κοντά στο κέντρο της πόλης της Λουμπλιανά, σε έναν κοινοτικό χώρο παραγωγής για οικο-κοινωνικούς επαγγελματίες, όπου εργαστήρια ξύλου και χαρτοποιίας συνυπάρχουν με μονάδες παραγωγής φιλικών στο περιβάλλον υλικών, προσκαλώντας τις αστικές κοινότητες να μάθουν και να διδάξουν η μία την άλλη τρόπους βιώσιμου μετασχηματισμού.
Αξίζει, λοιπόν, η Τοπική Αυτοδιοίκηση, και όσοι ασχολούνται με το σχεδιασμό και την εκτέλεση παρεμβάσεων βιώσιμης αστικής ανάπτυξης και αναζωογόνησης να εξετάσουν τη φιλοσοφία και τις αρχές του Νέου Ευρωπαϊκού Bauhaus, και να τις ενσωματώσουν στο σχεδιασμό έργων που μπορούν να χρηματοδοτηθούν από το ΕΣΠΑ. Χτίζοντας όλες οι κοινωνικές δυνάμεις μαζί ένα βιώσιμο και χωρίς αποκλεισμούς μέλλον, και φέρνοντας την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία στα σπίτια, τις γειτονιές, τις πόλεις μας.
Αλέξανδρος Τσιατσιάμης
Πρόεδρος ΑΤ Management
