Το «Δελτίον Εγκλημάτων» του Ιστορικού Αρχείου των εφημερίδων «ΤΟ ΒΗΜΑ» και «ΤΑ ΝΕΑ» φέρνει στο φως εγκλήματα, σήμερα άγνωστα, που όμως κάπου στις αρχές και τα μέσα του 20ου αιώνα απασχόλησαν την ελληνική κοινή γνώμη.
Στις γραμμές που ακολουθούν, το μόνο που δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια, είναι τα ονόματα των θυτών και των θυμάτων. Αυτά τα έχουμε αντικαταστήσει με ψευδώνυμα.
Τα γεγονότα, όμως, οι πράξεις, οι αντιδράσεις, το μίσος, ο φόβος, το πάθος και όσα συνέθεσαν τα δράματα, που άφησαν κάποτε την Ελλάδα με το στόμα ανοικτό, είναι πέρα για πέρα αληθινά.
Στη Μάνη της δεκαετίας του ’50
Τέλη δεκαετίας του ’50. «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 11ης Απριλίου 1957, ενημερώνει το ελληνικό αναγνωστικό κοινό για «στυγερόν 5λουν έγκλημα εις χωριόν του Γυθείου».
Ο ένοχος γίνεται αμέσως γνωστός. Πρόκειται για τον 26χρονο Νεοκλή Κοτταράκο, πατέρα τριών ανήλικων παιδιών, ο οποίος «εις το χωρίον Σ… Γυθείου (…) εφόνευσε δι’ όπλου τον πατέρα του Ιάκωβον ετών 60, τον θείον του Ευάγγελον ετών 65, και τας τρεις αδελφάς του, Στυλιανήν ετών 35, Αγγελικήν ετών 30, και Γρηγορίαν ετών 25».
Το πώς σκότωσε τα πέντε αυτά συγγενικά του πρόσωπα, το αφηγήθηκε στις ανακριτικές αρχές ο ίδιος.
Πώς τους σκότωσα
»Στις 8.30 πήγα στο μαντρί όπου βρήκα την Αγγελική, την Γρηγορία και τον πατέρα μου. Τους καλημέρισα και άρχισα συζήτησι μαζί τους μέχρις ότου έλθη και ο Βαγγέλης.
»Μόλις έφτασε ο θείος μου του είπα “καλημέρα” και αμέσως τον πυροβόλησα. Του έρριξα δύο σφαίρες, γιατί τον φοβόμουνα και ήθελα να είμαι σίγουρος ότι τον σκότωσα.
»Μετά πυροβόλησα δυό – τρεις φορές τον πατέρα μου και εν συνεχεία άλλες δύο φορές την αδελφή μου Αγγελική.
»Μετά τον φόνο της Αγγελικής είδα ότι ο Βαγγέλης ζούσε ακόμη και τον ξαναπυροβόλησα. Ύστερα πήγα και βρήκα την άλλη αδελφή μου σε απόστασι περίπου δέκα μέτρων από το μαντρί και την σκότωσα. Κατόπιν κατέβηκα στο χωριό και εσκότωσα και την Στέλα»
Το κίνητρο
Tι όπλισε όμως το χέρι του 26χρονου Κοτταράκου και τον έκανε να σκοτώσει πέντε τόσο κοντινούς του ανθρώπους μέσα σε 15 λεπτά;
Αυτό που από τις πρώτες ώρες του εγκλήματος χαρακτηρίστηκε ως βασικό κίνητρό του δράστη ήταν το γεγονός ότι «ο πατέρας του και ο θείος του είχον ερωτικάς σχέσεις με τας αδελφάς του».
Μετά τις πέντε δολοφονίες ο 25χρονος Κοτταράκος εξαφανίστηκε. Ανάμεσα στους συγχωριανούς του άρχισε να κυκλοφορεί η φήμη ότι αυτοκτόνησε, όμως σύντομα ο Κοτταράκος εντοπίστηκε από την Χωροφυλακή.
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 12.4.1957, «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
«Συνελήφθη περιφερόμενος έξωθι του χωριού Σ… κατόπιν ενέδρας αποσπάσματος Χωροφυλακής Γυθείου»
Ο Κοτταράκος, ανακρινόμενος, αφηγήθηκε στις αρχές όσα τραγικά συνέβαιναν για χρόνια στην οικογένειά του.
Η δράση του αιμομίκτη πατέρα και του 65χρονου ξαδελφού του
Ο πατέρας του Ιάκωβος «διέφθειρε την μίαν μετά την άλλην τας τρεις αδελφάς του, Στυλιανήν, Αγγελικήν, και Γρηγορίαν, υπό τας ακολούθους συνθήκας:
»Από το 1942, επί κατοχής, ο αιμομίκτης πατήρ του διετέλει εις ενόχους σχέσεις με τη μεγαλυτέραν θυγατέρα του Στυλιανήν, ηλικίας ήδη 33 ετών, την οποίαν εξέδωσεν εις τον αφιχθέντα εν τω μεταξύ εξ Αμερικής πρώτον του εξάδελφον Ευάγγελον Κοτταράκον, ετών 65.
»Ο τελευταίος είχεν υποσχεθή ότι θα ενυμφεύετο την ανεψιάν του, αφού προηγουμένως θα εχώριζε την εις Αμερικήν διαμένουσαν σύζυγόν του.
»Μετά ταύτα, ο Ιακ. Κοτταράκος κατέστησεν ερωμένην του τη δευτέραν θυγατέραν του, Αγγελικήν, ετών 26, εν συνεχεία δε, κατά την απουσίαν του υιού του εις τον στρατόν και την τρίτην θυγατέρα του Γρηγορίαν, ετών 24, την οποίαν κατέστησεν έγγυον τον παρελθόντα Σεπτέμβριον.
»Ο δράστης είχε νυμφευθή προ της στρατεύσεώς του και διά να καλύψη το σκάνδαλον εγκατέλειψε την πατρικήν οικίαν, παραλαβών μετ’ αυτού την μητέρα του, τον πατέρα του και τας δύο μικροτέρας αδελφάς, ενώ η μεγαλυτέρα και ο θείος του Βαγγέλης παρέμειναν εις την πατρικήν οικίαν.
»Μετά την στράτευσιν όμως του νέου, ολόκληρος η οικογένεια επέστρεψε πλησίον του ζεύγους θείου και ανεψιάς και αι παράνομοι σχέσεις συνεχίζοντο παρ’ όλην την γενικήν κατακραυγήν των συγχωριανών των.
»Ούτω, ο δράστης ευρέθη μετά την απόλυσίν του υπό την καταθληπτικήν πίεσιν της κοινής γνώμης και μη ανεχόμενος την φοβεράν αυτήν κατάστασιν, απεφάσισε χθες και προέβη εις πενταπλούν έγκλημα».
Συμπαράσταση
Εν τω μεταξύ, η υπόθεση του πενταπλού εγκλήματος έχει γίνει γνωστή σε ολόκληρη την Ελλάδα. Όλοι μιλούν για έγκλημα τιμής, χωρίς να υπάρχει ο οποιοσδήποτε διαχωρισμός ευθυνών μεταξύ των θυμάτων.
Ενδεικτικό της γενικότερης στάσης της κοινής γνώμης απέναντι στις 5 δολοφονίες, που χαρακτηρίζει βέβαια και τα πιστεύω μεγάλου μέρους της μεταπολεμικής ελληνικής κοινωνίας είναι το ακόλουθο δημοσίευμα:
«ΤΑ ΝΕΑ», 15.4.1957, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Η δίκη
Έναν χρόνο περίπου αργότερα, στις 17 Μαρτίου 1958, ξεκινά στο Κακουργιοδικείο Κορίνθου η εκδίκαση της υπόθεσης, η οποία χαρακτηρίζεται ως «η πλέον ενδιαφέρουσα δίκη των τελευταίων ετών».
Όπως γράφουν «ΤΑ ΝΕΑ», «η κοινή γνώμη ετάχθη υπέρ του δράστου. Εν τούτοις, εξονυχιστική έρευνα είχεν ως αποτέλεσμα να αποκαλυφθούν πίσω από τους λόγους τιμής και λόγοι ικανοποιήσεως οικονομικών και περιουσιακών συμφερόντων».
«Περί ώραν 8.45 π.μ. προσήχθη υπό ισχυράν συνοδειάν χωροφυλάκων ο κατηγορούμενος Κοτταράκος, αρκετά καλά ενδεδυμένος, φρεσκοξυρισμένος, εθεάθη δε επανειλημμένως να ποζάρη και να μειδιά προ των φλας των φωτορεπόρτερς»
Η στάση των συγχωριανών
Στη δίκη κατέθεσαν αρκετοί συγχωριανοί του δράστη και των θυμάτων. Από τις καταθέσεις τους γίνεται με κάθε σαφήνεια φανερή η νοοτροπία που επικρατούσε την εποχή εκείνη, σε μεγάλη μερίδα των κατοίκων της Μάνης.
Μάρτυρας Α. Μ.:
»Όπως έμαθα 2-4 μήνες πριν από την διάπραξι των εγκλημάτων, η Στέλα είχεν αποκτήσει δίδυμα από τις σχέσεις της με τον θείον της Βαγγέλη. Οι σχέσεις αυτές ήσαν γνωστές από πολλών ετών εις το χωριό (…)
»Προηγουμένως ο Βαγγέλης είχεν εγκατασταθή για λίγο εις το χωριό Α.Β. όπου και είχεν συνάψει ερωτικάς σχέσεις με μίαν άλλην ανεψιάν του. Από τον Α.Β. (σ.σ. άλλο χωριό) όμως αναγκάσθηκε να φύγη όταν έμαθαν τους παρανόμους δεσμούς του και επήγε και εγκατεστάθη εις την Σ…»
Πρόεδρος: Διά την Γρηγορίαν Κοτταράκου τι γνωρίζεις;
Μάρτυς: Στο χωριό διεδίδετο ότι μια νύχτα στο γιδομαντρί ο πατέρας του κατηγουρουμένου επετέθη εναντίον της κόρης του με ανήθικους σκοπούς.
»(…) Μεταξύ των συγχωριανών μου διεδόθη ότι ο κατηγορούμενος αμέσως μετά τον φόνο της Στέλας συναποκόμισε ό,τι πολύτιμο υπήρχε εις το σπίτι της. Πρέπει επίσης να προσθέσω ότι ο Βαγγέλης όταν μεθούσε διέδιδε ότι είχε ερωμένην την ανεψιά του Στέλαν.
»Εγώ προσωπικώς πιστεύω ότι ο κατηγορούμενος εφόνευσε τον πατέρα του, τας αδελφάς του και τον θείον του για λόγους τιμής».
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 18.3.1958, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Έθιμα Μάνης
O εισαγγελέας θέλησε να πληροφορηθεί τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται στη Μάνη οι υποθέσεις προσβολής της τιμής.
«Εισαγγελεύς: Κατά τα έθιμα της Μάνης, πως ξεκαρθαρίζετε τους λογαρισμούς σας όταν σας θίξουν την τιμήν;
Μάρτυς: Όταν είναι δυνατός ο αντίπαλος τον σκοτώνουμε από ενέδρα.
Εισαγγελεύς: Διά ποίον λόγον;
Μάρτυς: Για να τον έχουμε σίγουρο.
(…)
Μάρτυς: Τον Μάρτιο του 1957 είδα τον πατέρα του μαζί με την αδελφήν του, την Αγγελική στο γιδομαντρί. Τέτοιου είδους διαφθορά δεν μπορεί να συναντήση κανείς σε καμμία άλλη άλλη περιφέρεια. Το σπίτι του ο γερο Κοτταράκος και ο Βαγγέλης το είχαν κάνει σωστό χαρέμι.
»Η Αγγελική μου είπε κάποτε ότι ο πατέρας της είναι ο πιο άτιμος άνθρωπος της κοινωνίας. Αρχηγός του σπιτιού ήταν ο Βαγγέλης, ενώ οι άλλοι ήταν ρομπότ μπροστά του, που τους έκανε ό,τι ήθελε».
Αρκετοί μάρτυρες, αν και κατέθεσαν ότι είχαν δει ή ακούσει πως μετά τα φονικά ο κατηγορούμενος αφαίρεσε χρήματα από το σπίτι των θυμάτων, χαρακτήριζαν το πενταπλό φονικό ως έγκλημα τιμής.
Μάρτυρας Θ.Μ.
«Μετά τον φόνον, ο Κοτταράκος ειδοποίησε τη γυναίκα του να παραλάβη το νόθον τέκνο της αδελφής του και να το περιθάλψη. (…) Είδα τον κατηγορούμενο να βγαίνη από το σπίτι κρατώντας ένα βαλιτσάκι, στο οποίο ο εφύλαγε ο Βαγγέλης τα χρήματά του.
»Η γνώμη μου είναι ότι Κοτταράκος εγκλημάτισε, επειδή ο πατέρας και ο θείος του έκαναν βρωμοδουλειές με τις αδερφές του. Όλο το χωριό εγνώριζε ότι ο θείος και ο πατέρας είχαν ερωτικάς σχέσεις με τις αδελφές του και τους απεστρέφεντο όλοι.
Μάρτυρας Σ.Δ.
«Επιβάλλετο εις τον κατηγορούμενον να φονεύση τον πατέρα, τας τρεις αδελφάς του και τον θείον του, διότι η οικία του είχε μεταβληθή εις άντρον ακολασίας και διαφθόρας»,
Μάρτυρας – Ιερέας του χωριού
«Ο Βαγγέλης ήτο ένας σάτυρος άνθρωπος. Αι ερωτικαί του ασχημίαι ήσαν ένα γεγονός το οποίον είχεν διαδοθή παντού. (…)
»Πρόεδρος: Είναι αλήθεια ότι οι χωρικοί δεν ηθέλησαν να θάψουν τα πέντε πτώματα; Θέλω να μάθω αιδεσιμώτατε και εγώ αν είναι τόσον άθεοι και σκληροί οι κάτοικοι του χωριού Σ…
Μάρτυρας: Όχι. Δεν είναι άθεοι. Ούτε τόσον σκληροί. Αι πράξεις όμως των φονευθέντων είναι τόσον βλεδυραί.
Μάρτυρας δημοδιδάσκαλος
Εισαγγελεύς: Υπηρετήσατε μαζί εις την οργάνωσιν “X”;
Μάρτυς: Ναι. Και ήτο καλός σκοπευτής.
(…)
Συνήγορος: Ποια η γνώμη σας διά τους φόνους;
Μάρτυς: Ήταν ένα άγος και έπρεπε να λείψη. Καλά έκανε και τους σκότωσε.
Μάρτυρας Κ.Κ.
Συνήγορος: Τα εγκλήματα έγιναν για λόγους οικονομικούς;
Μάρτυς: Όχι. Για λόγους τιμής. Έπρεπε να τους σκοτώση. Έπρεπε να φύγη το άγος αύτο, όχι μόνον από τη Μάνη, αλλά και για όλη την Ελλάδα.
Μάρτυρας Γ.Μ.
«Οι κάτοικοι του χωριού επανηγύριζαν κυριολεκτικώς διά το γεγονός ότι ο Νεοκλής Κοτταράκος εφόνευσε τον πατέρας τας αδελφάς του και τον θείον του».
Μάρτυρας Ι. Μ.
Συνήγορος: Πόσα χρόνια βαστάει το Μανιάτικο;
Μάρτυς: Και τριάντα χρόνια. Όταν κάποιος που βρίσκεται σε προχωρημένη ηλικία πληροφορηθή ότι η γιαγιά του, κατά την νεανικήν της ηλικίαν, είχε ερωτικές σχέσεις με κάποιον, τότε ο εγγονός θα τον εξοντώση όσα χρόνια και εάν έχουν περάσει.
Συνήγορος: Πώς φάνηκαν τα εγκλήματα στους συγχωριανούς σου;
Μάρτυς: Έμειναν όλοι ενθουσιασμένοι και έδωσαν συγχαρητήρια εις τον κατηγορούμενο. Διότι αυτό έπρεπε να κάνη. Πρέπει να σας τονίσω ότι τα πτώματα ετάφησαν κατόπιν επεμβάσεως της αστυνομίας.
Συνήγορος: Γνωρίζετε ότι ο Ν. Κοτταράκος κατηγορείται διά 5 φόνους;
Μάρτυς: Και δέκα εάν ήταν, αυτοί που τον ατίμασαν, έπρεπε να τους είχε σκοτώσει. Εγώ προσωπικώς γνωρίζω τον κατηγορούμενο καλά, ότι είναι έντιμος άνθρωπος και καλός χριστιανός, διότι έχουμε υπηρετήσει μαζί στην οργάνωσι “X” στην διάρκεια του του συμμοριτοπολέμου.
Μητέρα κατηγορούμενου
«Οι δύο γέροντες ήθελαν κάψιμο με πετρέλαιο»
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 19.3.1958, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Η απολογία
«Δεν μπορούσα να σταθώ εις την κοινωνία. (…)Στις 21 Νοεμβρίου του 1956 έμαθα για πρώτη φορά από τον θείο μου Βαγγέλη ότι η αδελφή μου ήταν έγκυος εδώ και 8 ½ μηνες. (…)
»Μόλις ο αστυνόμος με επληροφόρησε ότι και οι άλλες αδελφές μου είχαν ερωτικές σχέσεις με τον πατέρα μου και με τον θείον μου, κατέστρωσα το σχέδιο του φόνου.
»Στις 28 Μαρτίου 1957 συνέλαβα τον Βαγγέλη με την αδελφή μου Αγγελική σε ερωτικές περιπτύξεις, αργότερα συνέλαβα τον πατέρα μου με την αδελφή μου Αγγελική.
»Στις 6 Απριλίου είχα λάβει οριστικά πια την απόφασιν. (…) Ο θείος μου ήταν ένα διεφθαρμένος τύπος και είχε διατελέσει γκάγκστερ στην Αμερική. (…)
»Λυπούμαι βέβαια γιατί αφήρεσα 5 ψυχές, έπρεπε όμως να τους σκοτώσω αυτό ήταν το καθήκον μου.
Η απόφαση
Ο εισαγγελέας πρότεινε την ενοχή του δράστη χωρίς κανένα ελαφρυντικό.
«Θα εμφανίσω γυμνόν από την φαρισαϊκήν περιβολήν του τον κατηγορούμενον (…) Θα ήτο δυνατόν να χαρακτηρισθή και ως ληστής ο κατηγορούμενος, διότι έδειξεν ιδιοτέλειαν μετά την διάπραξιν των εγκλημάτων του.
»Εγνώριζεν τας ανόμους πράξεις το πατρός και του θείου του, ίσως δε να εκοιμάτο εις το ίδιον δωμάτιον όπου ελάμβανον χώραν αι ασχημίαι».
Οι ένορκοι πάντως είχαν άλλη γνώμη.
«Οι ένορκοι διά της ετυμηγόριας των εκήρυξαν τον Κοτταράκον ένοχον πέντε ανθρωποκτονιών εκ πρόθεσεως εν βρασμώ ψυχικής ορμής με τα ελαφρυντικά της μετρίας συγχύσεως και του προτέρου εντίμου βίου. (…)
»Εδέχθησαν επίσης ότι ο Κοτταράκος (…) ωθήθη εις την διάπραξιν των πέντε φόνων από ανάρμοστον συμπεριφορά των παθόντων».
»Η απόφασις των ενόρκων ελήφθη παμψηφεί. Το δικαστήριον (…) βάσει της ετυμηγορίας των ενόρκων, επέβαλεν εις τον Κοτταράκον 20 έτων κάθειρξιν κατά συγχώνευσιν».
Αν και στην Ελλάδα ίσχυε ακόμα η θανατική ποινή, ο Κοτταράκος δεν καταδικάστηκε ούτε καν σε ισόβια. Οι ένορκοι του είχαν αναγνωρίσει ουσιαστικά το το «δικαίωμα» να ξεπλύνει την ντροπή με αίμα.
