Γενίτσαροι και Μπούλες στη Νάουσα, Κουδουνοφόροι στο Σοχό και παρελάσεις με άρματα κλέβουν την παράσταση την Καθαρά Δευτέρα στη βόρεια Ελλάδα καθώς συνοδεύουν τις παραδοσιακές εκδηλώσεις για τα κούλουμα και ρίχνουν την αυλαία των καρναβαλικών εκδηλώσεων.
Την ίδια στιγμή στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της ημέρας στο Φράγμα της Θέρμης θα παρουσιαστεί και θα χρησιμοποιηθεί για πρώτη φορά για την προετοιμασία της φασολάδας η μεγαλύτερη τροχήλατη κατσαρόλα διαμέτρου τριών μέτρων και χωρητικότητας 700 λίτρων.
Τον τόνο της ημέρας θα δίνουν φυσικά οι λαγάνες, οι χαρταετοί, τα σαρακοστιανά εδέσματα και τα λαϊκά παραδοσιακά και ρεμπέτικα υπαίθρια γλέντια στις εκδηλώσεις των δήμων ενώ καρναβαλικές παρελάσεις θα γίνουν στην Άσσηρο Θεσσαλονίκης και τα Σήμαντρα της Χαλκιδικής.
Βγάζουν τον «πρόσωπο» οι Γενίτσαροι και οι Μπούλες στη Νάουσα
Χωρίς τον «πρόσωπο», την ιδιαίτερη αυτή μάσκα που χαρακτηρίζει το μοναδικό δρώμενο «Γενίτσαροι και Μπούλες», θα κυκλοφορήσουν σήμερα στους δρόμους και τις γειτονιές της Νάουσας τα μπουλούκια των μεταμφιεσμένων με τις φουστανέλλες και τις γυναικείες στολές. Το δρώμενο, σε μια πιο χαλαρή και ανάλαφρη εκδοχή του, θα λάβει και πάλι χώρα με χορό και μουσική από ζουρνάδες και νταούλια, φαγητό και ποτό έξω από τα σπίτια, μικρά γλέντια στους δρόμους και τα στενά της πόλης.
Με τον τρόπο αυτό πέφτει η αυλαία των καρναβαλικών εκδηλώσεων που στην περιοχή έχουν έντονο παραδοσιακό χρώμα καθώς το έθιμο χρονολογείται από τον 18ο αιώνα και οι ρίζες του ανιχνεύονται σε διονυσιακές αρχές της αρχαίας Ελλάδας.
Η μεγάλη παρέλαση των Κουδουνοφόρων στο Σοχό – Το έθιμο της συγχώρεσης
Ξεχωριστή σημασία έχει το δρώμενο «Κουδουνοφόροι», στον Σοχό του νομού Θεσσαλονίκης, που αποτελεί την άυλη πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής. Ντυμένοι με στολές που φτιάχνονται από δέρματα ζώων και ζωσμένοι με κουδούνια, οι κουδουνοφόροι καρναβαλιστές χορεύουν και τραγουδούν από τις 11 το πρωί έως τη 1 το μεσημέρι συμπαρασύροντας τους κατοίκους και τους επισκέπτες της περιοχής.
Θα ακολουθήσει μοίρασμα φασολάδας και σαρακοστιανών εδεσμάτων και από τις 2:30 το μεσημέρι ξεκινά το «Προσταβάνι», όπως αποκαλούν οι ντόπιοι το έθιμο της συγχώρεσης με το μοίρασμα πορτοκαλιών και το χειροφίλημα στους γηραιότερους.
Επίσης, στην ‘Ασσηρο του δήμου Λαγκαδά στις 12:30 το μεσημέρι της Καθαρά Δευτέρας θα ξεκινήσει η παρέλαση των καρναβαλιστών που διοργανώνονται από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Ασσήρου, ενώ θα ακολουθήσει αποκριάτικο γλέντι και σαρακοστιανά εδέσματα.
Καρναβαλική παρέλαση και στη Χαλκιδική
Για την Καθαρά Δευτέρα είναι προγραμματισμένη και η μεγάλη καρναβαλική παρέλαση, με θέματα βγαλμένα από την επικαιρότητα, στον δήμο Νέας Προποντίδας στη Χαλκιδική. Στην παρέλαση που θα ξεκινήσει στις 2 το μεσημέρι στην κεντρική πλατεία των Σημάντρων θα συμμετέχουν ομάδες, σύλλλογοι, φορείς και σχολεία της περιοχής, ενώ αναμένεται πλήθος επισκεπτών.
Τροχήλατη κατσαρόλα «γίγας» θα βράσει τη φασολάδα στον Δ.Θέρμης
Στο Φράγμα της Θέρμης το πέταγμα του χαρταετού θα συνοδευτεί με άφθονα παραδοσιακά εδέσματα και μουσική, ωστόσο τις εντυπώσεις αναμένεται να «κλέψει» η μεγαλύτερη τροχήλατη κατσαρόλα διαμέτρου τριών μέτρων και χωρητικότητας 700 λίτρων.
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων στο Φράγμα θα παρουσιαστεί και θα χρησιμοποιηθεί για τις ανάγκες της εκδήλωσης της Καθαρά Δευτέρας για πρώτη φορά η κατσαρόλα «γίγας» που θα βράσει την παραδοσιακή φασολάδα η οποία και στη συνέχεια θα προσφερθεί στον κόσμο.
Παράλληλα, στα Βασιλικά του δήμου Θέρμης θα κορυφωθούν την Καθαρά Δευτέρα με τον παραδοσιακό γάμο και τη μεγάλη καρναβαλική παρέλαση, με δεκάδες άρματα και το κάψιμο του καρνάβαλου.
Χαρταετοί, λαγάνες και φασολάδες «πρωταγωνιστές» στα Κούλουμα
Με μοίρασμα δωρεάν χαρταετών, λαγάνες, φασολάδες, σαρακοστιανά εδέσματα, με μουσική και χορό ετοιμάζονται να γιορτάσουν τα Κούλουμα οι δήμοι στη Βόρεια Ελλάδα. Ειδικότερα, στον δήμο Θεσσαλονίκης θα στηθούν τέσσερις υπαίθριες γιορτές. Επίκεντρο για μια ακόμη χρονιά θα είναι το δάσος του Σέιχ Σου, όπου παραδοσιακά κάθε χρόνο συγκεντρώνονται εκατοντάδες επισκέπτες. Το πατροπαράδοτο έθιμο του χαρταετού θα λάβει χώρα από τις 10 το πρωί έως τις 3 το μεσημέρι συνοδεία χορευτικών συγκροτημάτων και παραδοσιακών εδεσμάτων.
Ανάλογες εκδηλώσεις οργανώνονται στο Θεατράκι του Κέντρου Πολιτισμού Τούμπας, στο Άλσος Νέας Ελβετίας και στην Τριανδρία, στην αυλή του πρώην 1ου Δημοτικού Σχολείου.
Το «μπουρανί» στον Τύρναβο
Στον Τύρναβο την ημέρα της Καθαράς Δευτέρας αναβιώνει το τολμηρό παραδοσιακό έθιμο «μπουρανί».
Πρόκειται για ένα διονυσιακό «έθιμο του φαλλού», το οποίο μαζί με το καρναβάλι του Τυρνάβου προσελκύει επισκέπτες από κάθε γωνιά της Ελλάδας.
Το «μπουρανί» είναι το πιο γνωστό έθιμο της περιοχής και εντάσσεται στις καραναβαλικές εκδηλώσεις που διοργανώνονται στην Τύρναβο. Οι κάτοικοι του Τυρνάβου γιορτάζουν κάθε χρόνο το «μπουρανί» για να υμνήσουν τη γονιμότητα της γης, τη φύση για τους καρπούς που προσφέρει στους ανθρώπους.
Τι είναι όμως το μπουρανί, που δίνει το όνομά του σε αυτό το οργιαστικό καρναβάλι; Πρόκειται για ένα παραδοσιακό φαγητό της περιοχής: μια σούπα, η οποία φτιάχνεται με τα άγρια χόρτα που αρχίζουν να βγαίνουν στο γύρισμα του χειμώνα προς την άνοιξη.
Το «μπουρανί» και οι καρναβαλικές εκδηλώσεις στον Τύρναβο εντοπίζονται το 1898, ενώ το διονυσιακό «έθιμο του φαλλού» προέρχεται από την Κεφαλλονιά. Η λατρεία, και κυρίως η λιτανεία-περιφορά του φαλλού, ως σύμβολο της γονιμότητας, αποτελούσε αναπόσπαστο μέρος των διονυσιακών τελετών για την εξασφάλιση της ευκαρπίας και ευγονίας.
Τα πρώτα στοιχεία για την τέλεση του εθίμου εμφανίζονται το 1898.Σε κάθε περίπτωση η σχέση με τα διονυσιακά δρώμενα είναι εμφανής.
Οι Τυρναβίτες γεωργοί κατά κύριο λόγο διατήρησαν αυτό το έθιμο και το διαφύλαξαν παρά τις απαγορεύσεις που δέχτηκε κατά περιόδους. Κάθε χρόνο, την Καθαρά Δευτέρα κατέφθαναν στο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία οι μπουρανίτες σε πομπή, άναβαν φωτιά και ετοίμαζαν το «μπουρανί», μια αλάδωτη χορτόσουπα από τα πρώτα χόρτα της άνοιξης με λίγο ξύδι για να τα νοστιμίζει.
Αυτή την πρόσφεραν στους «μυημένους» και πίνοντας κρασί ή ένα γαλακτόχρουν κράμα ούζου ή τσίπουρου με νερό, άρχιζε ο χορός και τα τραγούδια, οι αστεϊσμοί και τα πειράγματα με άσεμνες βασικά εκφράσεις.
Ο «Αρχιμπουρανίτης» εκλεγόταν από τους παρευρισκόμενους, στόλιζε το κεφάλι του με μια ταινία που συγκρατούσε έναν πήλινο φαλλό και ξεκινούσε πρώτος το χορό. Οι υπόλοιποι με μουτζουρωμένα από καπνιά πρόσωπα, τραγουδούσαν και χόρευαν. Στη μέση στεκόταν ο «Κάβουκας», μασκαρεμένος φορώντας στη μέση του ζώνη από κουδούνια και φαλλικά ομοιώματα. Πολλοί από τους άντρες που συμμετείχαν κρατούσαν στα χέρια τους φαλλούς, σαν σκήπτρα κατασκευασμένα από ξύλο ή πηλό ή ακόμα και από ψωμί και που αποτελούσαν το κυριότερο τελετουργικό σύμβολο.
Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ το μέλος του Συλλόγου Γαϊτανάκι-Μπουρανί Βασίλης Τσόλας το φετινό «μπουρανί» της Καθαράς Δευτέρας μαζί με τις καρναβαλικές εκδηλώσεις στον Τύρναβο, αναμένεται να διατηρήσουν την μακρόχρονη επιτυχία, καθώς το ενδιαφέρον του κόσμου τόσο της περιοχής όσο και από την υπόλοιπη Ελλάδα είναι μεγάλο.
Ο Σύλλογος φέτος έχει εδώ και καιρό ξεκινήσει τις προετοιμασίες για την διοργάνωση του εθίμου, ενώ κατά την διάρκεια της καρναβαλικής παρέλασης την Κυριακή, τα μέλη του θα βρίσκονται στο τέλος της παρέλασης δίνοντας το δικό τους στίγμα.
Το φετινό Καρναβάλι του Τυρνάβου έχει ως θέμα την «Επιστροφή στις ρίζες». «Η ιδέα, γεννήθηκε ως ανάγκη να αντισταθμίσουμε την τεχνολογική – διαδικτυακή εξάρτηση που επικρατεί στις μέρες μας και να επιστρέψουμε στο παρελθόν, στις ρίζες μας, να ενωθούμε με τα εθιμικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν την πόλη μας, αλλά για πολλούς και κυρίως για τους νέους παραμένουν άγνωστα. Θα αναβιώσουν δρώμενα που είχαν παραμεληθεί με την πάροδο του χρόνου», τόνισε από την πλευρά της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η αντιδήμαρχος Πολιτισμού του δήμου Τυρνάβου Μαμανού Ευγενία. Η ίδια είπε ότι η φετινή συμμετοχή του κόσμου, αλλά και των επισκεπτών αναμένεται μαζική, τόσο από την περιοχή της Θεσσαλίας αλλά και της υπόλοιπης Ελλάδας.
Σημειώνεται πως σατιρικά δρώμενα που στηρίζονται στον αυτοσχεδιασμό παρουσιάζονται από ομάδες καρναβαλιστών το Σάββατο, ενώ αποκορύφωμα των εκδηλώσεων, η μεγάλη παρέλαση το βράδυ της Κυριακής. Φέτος, σύμφωνα με το πρόγραμμα του δήμου Τυρνάβου, τα μοναδικής έμπνευσης άρματα και οι πρωταγωνιστές της βραδιάς, οι καρναβαλιστές θα κατακλύσουν τους δρόμους της πόλης και «ο βασιλιάς του καρναβαλιού, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου θα καεί και συμβολικά μαζί του θα καεί και ο πόλεμος, στέλνοντας έτσι το Τυρναβίτικο Καρναβάλι ένα ηχηρό αντιπολεμικό μήνυμα».
ΑΠΕ-ΜΠΕ
