Μία «στρατηγική και περιεκτική εταιρική σχέση» με την Αίγυπτο βρίσκεται στο επίκεντρο της μίνι συνόδου που πραγματοποιείται σήμερα, Κυριακή στο Κάιρο.

Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο Κύπριος πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης, ο Βέλγος πρωθυπουργός Αλεξάντερ Ντε Κρόο, η Ιταλίδα ομόλογός του Τζόρτζια Μελόνι και ο Αυστριακός καγκελάριος Καρλ Νεχάμερ στέλνουν μήνυμα έμπρακτης στήριξης την ώρα που η συνεχώς επιδεινούμενη οικονομία της Αιγύπτου πλήττεται από το αυξανόμενο δημόσιο χρέος που ξεπερνά το 90% του ΑΕΠ και η μεταναστευτική πίεση αυξάνεται.

Το πακέτο ύψους 7,4 δισ. ευρώ όπως είχαν αναφέρει οι Financial Times, θα αφορά στη μετανάστευση, το εμπόριο, τους υδάτινους πόρους, το ανθρώπινο κεφάλαιο και τη δημογραφία .

Από αυτά τα χρήματα, το 1 δισ. ευρώ αφορά σε βραχυπρόθεσμες ανάγκες και θα αποδεσμευτεί το 2024, ενώ τα 4 δισ. για τα οποία χρειάζεται η έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αφορούν στην περίοδο 2025-2027, το 1,8 στοχεύει σε επενδύσεις και είναι σε συνεργασία με ευρωπαϊκές αρχές, ενώ τα 600 εκατ. σχετίζονται με έργα κυρίως στον τομέα της μετανάστευσης και την τεχνική βοήθεια (π.χ ενίσχυση συνόρων, κέντρα υποδοχής, εκπαίδευση συνοριοφυλάκων). Η βοήθεια θα προέρχεται από δάνεια, ανακατανομές και εγγυήσεις, ενώ το συνολικό ποσό των 7,4 δισ. ευρώ δεν αποκλείεται να αυξηθεί το προσεχές διάστημα. Το τρέχον εξάμηνο πιθανόν θα λάβει χώρα η επενδυτική διάσκεψη για την Αίγυπτο.

Ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Μαργαρίτης Σχοινάς, από τις Αιγές λίγα εικοσιτετράωρα πριν από την άφιξη των Ευρωπαίων ηγετών στο Κάιρο είχε σημειώσει ότι «ενώ η συνολική εικόνα των μεταναστευτικών ροών στη ΝΑ Ευρώπη είναι καλύτερη συνολικά, είναι αλήθεια ότι τις τελευταίες εβδομάδες έχουμε μία αυξανόμενη πίεση από τη Λιβύη προς την Κρήτη» επισημαίνοντας ότι «είναι ένα θέμα που μας απασχολεί, το παρακολουθούμε πολύ στενά, είμαστε σε άμεση επαφή με τις ελληνικές αρχές και είμαστε έτοιμοι να βοηθήσουμε, όπου χρειάζεται, όσο διαρκεί αυτή η εξέλιξη».

Ο ρόλος Μητσοτάκη

Την αναγνώριση του σημαντικού και κρίσιμου ρόλου της Αιγύπτου στην περιοχή της Νότιας Μεσογείου και της Αφρικής εν μέσω πολλαπλών προκλήσεων και τον ρόλο του αξιόπιστου εταίρου με στρατηγική σημασία για ολόκληρη την ΕΕ σε μια σειρά από τομείς – με αιχμή το μεταναστευτικό και την ενέργεια – αναμένεται να αναδείξει η επίσκεψη τoυ πρωθυπουργού στο Κάιρο σήμερα, από κοινού με την Πρόεδρο της Κομισιόν Ursula von der Leyen , τους πρωθυπουργούς της Ιταλίας Giorgia Meloni, του Βελγίου Alexander de Croο και τον καγκελάριο της Αυστρίας Karl Nehammer στο Κάιρο.

Από την κυβέρνηση σημειώνουν ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει αναδείξει εδώ και καιρό τη σημασία της ευρωπαϊκής στήριξης προς την Αίγυπτο. Έχει αναδείξει, προσθέτουν, και τη σημασία της προώθησης συμφωνίας στρατηγικής συνεργασίας ανάμεσα στην ΕΕ και την Αίγυπτο.

Επίσης, ήταν ο πρώτος ευρωπαίος ηγέτης που είχε αναδείξει τη σημασία της Αιγύπτου για την ΕΕ και για τη σταθερότητα στην περιοχή, λίγες μέρες μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ (στην έκτακτη σύγκληση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου μέσω τηλεδιάσκεψης).

Ο ρόλος του Καΐρου καθίσταται περισσότερο κομβικός λόγω των εξελίξεων στη Γάζα και προκλήσεων όπως το μεταναστευτικό, για τη διαχείριση του οποίου η ΕΕ επιδιώκει τη συνεργασία με την Αίγυπτο.

Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα συνήψε το 2022 συμφωνία με την Αίγυπτο για τη μετανάστευση και την κινητικότητα. Ο πρωθυπουργός – ο οποίος είχε μετάσχει και στη «Διάσκεψη Κορυφής για την Ειρήνη» για την Γάζα κατόπιν πρόσκλησης του Abdel Fatah Al Sisi τον περασμένο Οκτώβριο στο Κάιρο – θα έχει διμερή συνάντηση με τον Πρόεδρο της Αιγύπτου, ενώ θα ακολουθήσει συνάντηση της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των ευρωπαίων ηγετών με τον κ. Sisi.

Η Ελλάδα διατηρεί άριστο επίπεδο σχέσεων με την Αίγυπτο, με την οποία έχουν κοινή αντίληψη για την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και την εξεύρεση λύσεων για τη σταθερότητα και την ειρήνη στην περιοχή. Η χώρα μας ήταν η πρώτη που ανέδειξε τη στρατηγική σημασία της Αιγύπτου και για την μεταφορά «πράσινης» ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη με το έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Αιγύπτου (GREGY) που μπορεί να μεταφέρει καθαρή ενέργεια στην ΕΕ και το οποίο εντάχθηκε στα projects κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, ενώ κομβικής σημασίας είναι η συνεργασία με το Κάιρο στο μεταναστευτικό.

Αναβάθμιση της σχέσης ΕΕ-Αιγύπτου

Όπως αναφέρει ευρωπαϊκή πηγή, «σ’ αυτή την εταιρική σχέση ΕΕ-Αιγύπτου σημασία έχει το βάθος και η ποιότητα αυτής της σχέσης». Είκοσι χρόνια μετά την έναρξη ισχύος της συμφωνίας σύνδεσης ΕΕ-Αιγύπτου, η σχέση αναβαθμίζεται, ένας στόχος, ο οποίος είχε επισημανθεί τον περασμένο Ιανουάριο μετά τη δέκατη σύνοδο του Συμβουλίου Σύνδεσης ΕΕ-Αιγύπτου, και όπου σημειώθηκε χαρακτηριστικά: «Η ΕΕ και η Αίγυπτος προτίθενται να επιδιώξουν μια συνεργασία που προωθεί την πολυμερή προσέγγιση και τη βασισμένη σε κανόνες διεθνούς τάξης. Θα συνεχίσουν να συνεργάζονται για την προώθηση της σταθερότητας, της ειρήνης και της ασφάλειας στη Μέση Ανατολή, τη Μεσόγειο και την Αφρική. Δεδομένης της σημασίας που αποδίδουν στη σχέση τους, η ΕΕ και η Αίγυπτος σκοπεύουν να την αναβαθμίσουν σε επίπεδο περιεκτικής και στρατηγικής εταιρικής σχέσης».

Ειδικότερα, η ευρεία συμφωνία με την Αίγυπτο, διαφοροποιείται από την Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας που είχε υπογραφεί το 2016 και αφορούσε μόνο το μεταναστευτικό, καθώς και από το μνημόνιο συνεργασίας με την Τυνησία εφόσον πλέον γίνεται λόγος για μία «περιεκτική-συμπεριληπτική συμφωνία».

Η υπογραφή της περιεκτικής εταιρικής σχέσης με την Αίγυπτο, λαμβάνει χώρα μετά την έναρξη λειτουργίας του θαλάσσιου ανθρωπιστικού διαδρόμου στην Κύπρο και δύο ημέρες μετά την άφιξη στη Γάζα του πρώτου πλοίου με ανθρωπιστική βοήθεια που απέπλευσε από την Λάρνακα.

Σύμφωνα με πηγές, η Κύπρος διατηρεί εξαιρετικά στενές σχέσεις με κράτη της περιοχής, ειδικά με το Κάιρο «οι σχέσεις είναι διαχρονικές και είναι από τις λίγες χώρες που έχει Συμβούλιο Διακυβερνητικής Συνεργασίας», ενώ ως προς την κοινή διακήρυξη που θα υπογραφεί στη σημερινή σύνοδο, ο Νίκος Χριστοδουλίδης είχε υπογραμμίσει και στο παρελθόν, πριν από την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, την ανάγκη η ΕΕ να αυξήσει την εμπλοκή της στην περιοχή και ειδικά στην Αίγυπτο.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είχε βρεθεί στην Αίγυπτο και τον περασμένο Νοέμβριο με βασικό κομμάτι της επίσκεψης την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στους Παλαιστίνιους, τονίζοντας ταυτόχρονα ότι με τον Αιγύπτιο πρόεδρο Φατάχ Αλ-Σίσι συζήτησαν για την συνεργασία έτσι ώστε να αποφευχθεί η περιφερειακή κλιμάκωση του πολέμου στη Μέση Ανατολή.

Ο ρόλος του GREGY

Η βαρύτητα που δίνει η ΕΕ στις σχέσεις με την Αίγυπτο είχε αποτυπωθεί επίσης στις δηλώσεις που είχε κάνει ο επίτροπος διεύρυνσης Όλιβερ Βάρχελι τον περασμένο Ιανουάριο, ο οποίος είχε επισημάνει ότι πρόκειται για «χρυσή εποχή στις σχέσεις ΕΕ-Αιγύπτου», ενώ είχε κάνει ειδική αναφορά στον GREGY.

«Η Αίγυπτος μπορεί να γίνει όχι μόνο ένας αξιόπιστος προμηθευτής φυσικού αερίου, αλλά και μια αξιόπιστη πηγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Και για το λόγο αυτό, τονίσαμε από την πλευρά μας ότι είναι σημαντικό το καθεστώς του έργου αμοιβαίου ενδιαφέροντος για το έργο GREGY, του καλωδίου ηλεκτρικής ενέργειας βαθέων υδάτων μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου» είχε υπογραμμίσει χαρακτηριστικά.
Ισχυρές σχέσεις της ΕΕ με χώρες προέλευσης και διέλευσης μεταναστών

Την ίδια ώρα όμως υπάρχουν οι φωνές, οι οποίες φέρνουν στο προσκήνιο το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Αίγυπτο.

Η αποστολή γίνεται στο πλαίσιο «των συζητήσεων με την Αίγυπτο σε σχέση με το πώς θα ενισχυθεί η εταιρική σχέση. Υπάρχουν ειδικοί μηχανισμοί για τη συζήτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συμπεριλαμβανομένης της Αιγύπτου» είχε επισημάνει στις 13 Μαρτίου ο επικεφαλής εκπρόσωπος της Επιτροπής, Ερίκ Μαμέρ. Το ζήτημα είχε εγείρει και η Ολλανδία κατά τη διάρκεια συζήτησης για την επίσκεψη, ωστόσο όπως αναφέρουν πληροφορίες η γενικότερη κατάσταση, ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή, η αστάθεια στο Σουδάν και τη Λιβύη, χώρες με τις οποίες συνορεύει η Αίγυπτος κάνουν αντιληπτό στα κράτη-μέλη τη σημασία της συνεργασίας. Ευρωπαϊκή πηγή κάνει λόγο για «ρεαλιστική προσέγγιση» από την πλευρά των Βρυξελλών, ενώ άλλη πηγή επισημαίνει τη σημασία που έχει «η ΕΕ να κάνει ισχυρές σχέσεις με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης μεταναστών με στόχο τη σταθεροποίηση της κατάστασης».

Ο τρόπος που έχει επιλέξει άλλωστε να αντιμετωπίσει η ΕΕ το μεταναστευτικό είναι κάνοντας προσπάθεια να «αντιμετωπίσει το πρόβλημα στη ρίζα του», και με επαφές με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης, όπως είχε συμβεί μετά την εργαλειοποίηση μεταναστών στον Έβρο, τη διαχείριση αντίστοιχης κατάστασης όταν η Λευκορωσία χρησιμοποίησε «ως όπλο» μετανάστες, καθώς επίσης και με ζυμώσεις με χώρες όπως για παράδειγμα το Ιράκ.

Στην μικρή ολομέλεια του Απριλίου στις Βρυξέλλες, πιθανόν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να ψηφίσει για το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το ‘Ασυλο φέρνοντας ακόμη πιο κοντά την εφαρμογή νέων κανόνων.