Οι Ηνωμένες Πολιτείες ακροβατούν μεταξύ δύο εντελώς διαφορετικών οραμάτων για την αμερικανική εξουσία, την πολιτική και τη δημοκρατική διακυβέρνηση. Ωστόσο, αν υπάρχει κάτι που καταφέρνει να ενώσει Ρεπουμπλικανούς και Δημοκρατικούς, αυτό είναι ο φόβος τους για το TikTok.

Ομολογουμένως, η θέση της επιτυχημένης εφαρμογής βίντεο μικρής διάρκειας, στην οποία 170 εκατομμύρια Αμερικανοί ξοδεύουν κατά μέσο όρο σχεδόν μία ώρα από την ημέρα τους, ήταν από καιρό επισφαλής. Αν και η εταιρεία εδρεύει στο Λος Άντζελες και τη Σιγκαπούρη, παραμένει θυγατρική της ByteDance, μιας κινεζικής εταιρείας τεχνολογίας.

Αυτό, στο πλαίσιο των αυξανόμενων εντάσεων μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου σχετικά με τον έλεγχο της τεχνολογίας, είχε τροφοδοτήσει τους δικομματικούς φόβους ότι η κινεζική κυβέρνηση θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την εφαρμογή για να κατασκοπεύσει αμερικανούς πολίτες ή/και να χειραγωγήσει την κοινή γνώμη.

Έτσι την Τετάρτη, η Βουλή των Αντιπροσώπων ενέκρινε με μεγάλη πλειοψηφία (352 – 65) ένα νομοσχέδιο που απαγορεύει στα καταστήματα εφαρμογών και στους παρόχους διαδικτύου να διανέμουν «εφαρμογές ελεγχόμενες από ξένους αντιπάλους». Ο στόχος είναι ξεκάθαρος: η απαγόρευση του TikTok.

Τι προηγήθηκε

Η πίεση για μια τέτοια κίνηση είχε ενταθεί από τότε που ο CEO του TikTok Σου Ζι Τσιού κατέθεσε ενώπιον του Κογκρέσου τον Μάρτιο του 2023. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Economist, η πρόταση είχε αποκτήσει momentum τους τελευταίους μήνες εν μέρει λόγω περιστατικών παραπληροφόρησης και αντισημιτικού περιεχομένου στην εφαρμογή μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ τον Οκτώβριο και την έναρξη του πολέμου στη Γάζα.

Παράλληλα, μία απέλπιδα προσπάθεια από την πλευρά του TikTok να σταματήσει το νομοσχέδιο απέτυχε παταγωδώς, αφού προκάλεσε τα αντίθετα αποτελέσματα: στις 6 Μαρτίου έστειλε μια ειδοποίηση ενθαρρύνοντας τους χρήστες να ασκήσουν πιέσεις στο Κογκρέσο ενάντια στη νομοθετική πρόταση. Αυτό οδήγησε αναποφάσιστα μέλη του Κογκρέσου να πειστούν πως το TikTok προσπαθεί πράγματι να επηρεάσει στους ψηφοφόρους.

Τι ακριβώς προβλέπει το νομοσχέδιο;

Ουσιαστικά, η ByteDance θα έχει 165 ημέρες για να απεμπλακεί από το TikTok και άρα να πουλήσει την πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης σε μια εταιρεία που δεν εδρεύει στην Κίνα. Αν αυτό δε συμβεί, τα καταστήματα εφαρμογών, συμπεριλαμβανομένων του Apple App Store και του Google Play, θα απαγορεύεται νομικά να παρέχουν το TikTok ή υπηρεσίες φιλοξενίας ιστού σε εφαρμογές που ελέγχονται από τη ByteDance.

Οι εισηγητές του νομοσχεδίου υποστήριξαν ότι δεν πρόκειται για απαγόρευση, καθώς δίνει στην ByteDance την ευκαιρία να πουλήσει το TikTok και άρα αυτό να συνεχίσει να είναι διαθέσιμο στις ΗΠΑ.

Η πλευρά του TikTok από την άλλη, υποστήριξε το αντίθετο, δηλώνοντας ότι δεν είναι σαφές εάν η Κίνα θα εγκρίνει μια πώληση ή κατά πόσο θα μπορούσε να ολοκληρώσει μια πώληση εντός έξι μηνών.

Άλλωστε, καθώς η κούρσα της τεχνητής νοημοσύνης κλιμακώνεται, θεωρείται αμφίβολο ότι η Κίνα θα ήθελε να παραδώσει τα δεδομένα ή τον έξυπνο αλγόριθμο του TikTok σε οποιαδήποτε αμερικανικά συμφέροντα.

«Αυτή η νομοθεσία έχει ένα προκαθορισμένο αποτέλεσμα: πλήρη απαγόρευση του TikTok στις Ηνωμένες Πολιτείες», δήλωσε η εταιρεία στον απόηχο της ψηφοφορίας. «Η κυβέρνηση προσπαθεί να αφαιρέσει από 170 εκατομμύρια Αμερικανούς το συνταγματικό τους δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση. Αυτό θα βλάψει εκατομμύρια επιχειρήσεις, θα στερήσει στους καλλιτέχνες το κοινό και θα καταστρέψει τα προς το ζην αμέτρητων δημιουργών σε όλη τη χώρα».

Άρα, θα απαγορευθεί το TikTok;

Η τύχη του νομοσχεδίου που ψηφίστηκε – σχεδόν χωρίς καμία συζήτηση – για την ώρα είναι αβέβαιη, αφού έχει μπροστά του ένα μακρύ δρόμο μέχρι να γίνει νόμος. Παρόλο που ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν έχει επιβεβαιώσει ότι θα το υπογράψει, θα πρέπει πρώτα να εγκριθεί στη Γερουσία, όπου απαιτείται ειδική πλειοψηφία ( 60 στα 100 ). Και μπορεί μια τέτοια ηχηρή ψηφοφορία στη Βουλή των Αντιπροσώπων να αυξάνει την πίεση στους γερουσιαστές, όμως δεν παύει να πρόκειται για ένα μέτρο ξεκάθαρα αντιδημοφιλές μεταξύ των 170 εκατομμυρίων αμερικανών χρηστών της πλατφόρμας (περισσότερο από τη μισή χώρα) και ιδιαίτερα στους νέους – σε προεκλογική περίοδο.

Όπως και να έχει, δεν είναι σαφές πότε θα διεξαχθεί αυτή η ψηφοφορία, αλλά το TikTok είναι πιθανό να αυξήσει τις προσπάθειές του στα λόμπι, ενώ ο CEO Τσιού θα παρεβρεθεί στο Κογκρέσο την Τετάρτη για να συνομιλήσει με γερουσιαστές.

Ο παράγοντας Τραμπ και το «μίσος» για τη Meta

Ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος ως πρόεδρος παραλίγο να καταφέρει να περάσει ένα αντίστοιχο μετρό το 2020, το οποίο τελικά απορρίφθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο, τώρα άλλαξε γνώμη. Μάλιστα, στις 8 Μαρτίου «παραπονέθηκε» ότι η απαγόρευση του TikTok θα ωφελούσε τη Meta, τον κολοσσό των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, Instagram) και ο οποίος έχει εξορίσει τον Τραμπ από τις πλατφόρμες του μετά την εισβολή των υποστηρικτών του στο Καπιτώλιο τον Ιανουάριο του 2021.

Πράγματι, σύμφωνα με έρευνα την Kepios, μιας ερευνητικής εταιρείας, αν οι Αμερικανοί ανακατευθύνουν τα περίπου 3 τρισεκατομμύρια λεπτά προσοχής που αφιέρωσαν στο TikTok πέρυσι σε άλλες εφαρμογές που έχουν ήδη στα τηλέφωνά τους, η Meta και η Alphabet ( YouTube ) θα βγουν οι κερδισμένοι αυτής της μάχης – κάτι που ο Τραμπ ξεκαθάρισε πως δεν θα ήθελε.

Ενδεχομένως λοιπόν οι Ρεπουμπλικάνοι στη Γερουσία να ακολουθήσουν το σύνθημα του Τραμπ – άλλωστε, μόλις «κλείδωσε» την υποψηφιότητα του κόμματός τους για τις προεδρικές εκλογές τον Νοέμβριο. Ενδεικτικό πως ο Λίντσεϊ Γκράχαμ, πρωτοστάτης επικριτής του TikTok αλλά και «λάτρης« του Τραμπ, δήλωσε στις 10 Μαρτίου ότι δεν ήταν σίγουρος τι θα ψήφιζε.

Ακόμη όμως και αν το νομοσχέδιο τελικά εγκρινόταν από τη Γερουσία, είναι πιθανό να αντιμετωπίσει εμπόδια αναφορικά με την Πρώτη Τροπολογία του Συντάγματος και την ελευθερία του λόγου, εμπόδια που σταμάτησαν την αντίστοιχη νομοθεσία Τραμπ το 2020.

Πώς θα επιβαλλόταν η απαγόρευση του TikTok;

Στην περίπτωση που και το Ανώτατο Δικαστήριο δεν κρίνει το νόμο αντισυνταγματικό, η επιβολή μιας απαγόρευσης θα εξελισσόταν σε μία περίπλοκη διαδικασία. Το νομοσχέδιο που εγκρίθηκε προβλέπει κυρώσεις για τα καταστήματα εφαρμογών που θα καθιστούν το TikTok διαθέσιμο για λήψη, αλλά θα ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να απαγορευθεί η ατομική χρήση στους χρήστες που έχουν ήδη την εφαρμογή στις συσκευές τους.

Οι πάροχοι υπηρεσιών Διαδικτύου θα μπορούσαν επίσης να αναγκαστούν να αποκλείσουν διευθύνσεις IP που σχετίζονται με το TikTok, αλλά τέτοιες πρακτικές μπορούν εύκολα να παρακαμφθούν με τη χρήση ενός VPN.

Εν ολίγοις, για να περιορίσει πλήρως την πρόσβαση στο TikTok, η κυβέρνηση των ΗΠΑ θα πρέπει να χρησιμοποιήσει μεθόδους που χρησιμοποιούνται από αυταρχικά καθεστώτα σε χώρες όπως το Ιράν, η Κίνα και η Ρωσία, οι οποίες δομούν το Διαδίκτυό τους με τρόπο που καθιστά τους περιορισμούς περιεχομένου πιο εύκολα εφαρμόσιμους.