Μια καυτή μέρα του Νοεμβρίου, ο Ραϊμπέλ Παλάσιο και τρεις φίλοι του από τη γειτονιά επιβιβάστηκαν σε μια πτήση στο παραλιακό θέρετρο Βαραδέρο της Κούβας, βγάζοντας σέλφι και κουβεντιάζοντας με ενθουσιασμό. Τους είχαν προτείνει μια δουλειά που θα τους έδινε μια διέξοδο από τη φτώχια του νησιού.

Λίγες εβδομάδες αργότερα, ο Παλάσιο σκοτώθηκε από ένα drone καθώς προσπαθούσε να δέσει έναν επίδεσμο στο τραυματισμένο πόδι του για να σταματήσει την αιμορραγία, στις παγωμένες γραμμές του μετώπου της Ουκρανίας, σύμφωνα με τη μητέρα του, Ντανέλια Χερέρα.

«Οι Κουβανοί είναι τροφή για τα κανόνια και θα τους σκοτώσουν όλους», είπε, κλαίγοντας στο σπίτι της, μια ξύλινη παράγκα στα περίχωρα της Αβάνας.

Οι τέσσερις νεαροί άνδρες ανήκουν σε ένα κύμα Κουβανών που κατατάχθηκαν στον ρωσικό στρατό, δελεασμένοι από μισθούς ύψους 2.000 δολαρίων – πολύ μεγαλύτερους από αυτούς που θα μπορούσαν να πάρουν στη χώρα τους, όπου ο μέσος μηνιαίος μισθός είναι κάτω από 20 δολάρια και οι άνθρωποι βασίζονται στα δελτία που τους παρέχει το κράτος ή στα εμβάσματα από συγγενείς στο εξωτερικό για να τα βγάλουν πέρα.

Ο πρέσβης Ρουσλάν Σπίριν, ειδικός απεσταλμένος της Ουκρανίας στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, δήλωσε ότι η κυβέρνηση πιστεύει ότι περίπου 400 Κουβανοί πολεμούν στη χώρα. «Μας απασχολεί σοβαρά», σημείωσε.

Άλλοι πιστεύουν ότι οι αριθμοί είναι μεγαλύτεροι. Ο Μαριάν Ζαμπλότσκι, μέλος του ουκρανικού κοινοβουλίου που έχει ασχοληθεί με το θέμα, εκτιμά ότι έχουν ενταχθεί στον ρωσικό στρατό 1.500-3.000 Κουβανοί, καθώς η κρατικά ελεγχόμενη οικονομία του νησιού καταρρέει.

Η Ρωσία έχει στρατολογήσει επίσης μαχητές από την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, τη Σερβία, το Νεπάλ και τη Συρία, σύμφωνα με τις ουκρανικές αρχές, για να στηρίξει την πολεμική της προσπάθεια. Στην αντίπαλη πλευρά, ο αριθμός των εθελοντών, που αρχικά ήταν χιλιάδες, συμπεριλαμβανομένων βετεράνων του αμερικανικού στρατού, έχει μειωθεί, καθώς ο πόλεμος οδεύει προς τον τρίτο χρόνο του.

Οι Κουβανοί αποτελούν μια από τις πολυπληθέστερες συμμετοχές, παρακινούμενοι από την κρίση της κουβανικής οικονομίας, η οποία λιμνάζει υπό το καθεστώς μιας σκληροπυρηνικής κομμουνιστικής κυβέρνησης που αρνείται να ανοιχτεί σε ιδιωτικές και ξένες επενδύσεις ύστερα από δεκαετίες κακοδιαχείρισης, καθώς και από τις επιπτώσεις των οικονομικών κυρώσεων των ΗΠΑ.

Για τους στρατολόγους που εργάζονται για λογαριασμό της Ρωσίας, η Κούβα αποτελεί εύκολο στόχο λόγω της επιδεινούμενης φτώχειας, καθώς η Μόσχα προσπαθεί να καλύψει τα κενά στις γραμμές της στο μέτωπο, σύμφωνα με τους ειδικούς σε θέματα ασφάλειας.

Η επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης και το εντεινόμενο αίσθημα απελπισίας των Κουβανών παραγωγικής ηλικίας έχουν πυροδοτήσει ένα άνευ προηγουμένου μεταναστευτικό κύμα. Περισσότεροι από 500.000 Κουβανοί, δηλαδή περίπου το 5% του πληθυσμού της χώρας, έχουν φύγει για τις ΗΠΑ τα τελευταία δύο χρόνια, σύμφωνα με στοιχεία της αμερικανικής κυβέρνησης, ενώ στο νησί αυξάνονται οι ελλείψεις σε καύσιμα, τρόφιμα και φάρμακα. Οι διακοπές ρεύματος είναι συχνές εν μέσω αφόρητης ζέστης.

Ο Παλάσιο ήταν ο πρώτος Κουβανός εθελοντής που επιβεβαιώθηκε από την οικογένειά του ότι πέθανε στη μάχη τον περασμένο μήνα. Η είδηση μεταδόθηκε αρχικά από το ισπανόφωνο δίκτυο Univision στο Μαϊάμι.

«Ύστερα από πέντε μήνες, θα του έδιναν ρωσικό διαβατήριο και υπηκοότητα για μένα, τη μητέρα του και τις δύο κόρες μας», είπε η Μελίσα Φλόρες, σύζυγος του Παλάσιο. Η Μελίσα ήλπιζε να γλιτώσει από τη φτώχεια και να ξεκινήσει μια νέα ζωή μακριά από την παράγκα στην οποία ζούσε με τον σύζυγό της, που πλημμυρίζει κάθε φορά που βρέχει. Μερικές φορές η οικογένεια ήταν αναγκασμένη να ζητάει φαγητό από τους γείτονες.

Στη Ρωσία, πίστευε ότι τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά, όπως είπε.

Καθώς η είδηση διαδιδόταν μέσω συνομιλιών στο WhatsApp σε ολόκληρο το νησί της Καραϊβικής, «όλοι στη γειτονιά συζητούσαν να πάνε για δουλειά στη Ρωσία»,

ανέφερε ο Μάριο Βελάσκες. Ο έφηβος γιος του, ο Άντορφ, άνεργος οικοδόμος που ζούσε στην Αβάνα, έφυγε για τη Μόσχα τον Ιούλιο. Δύο στρατολόγοι, μια Ρωσίδα ονόματι Έλενα και μια Κουβανή ονόματι Νταγιάνα, υποσχέθηκαν στον Άντορφ ένα λαμπρό μέλλον στη Ρωσία, είπε ο Βελάσκες.

Η κουβανική κυβέρνηση δήλωσε τον Σεπτέμβριο ότι εξάρθρωσε ένα κύκλωμα στρατολόγησης που παρέσυρε Κουβανούς να πολεμήσουν στην Ουκρανία. Το κομμουνιστικό καθεστώς του νησιού, που είναι πάντα σε επιφυλακή για μια ενδεχόμενη εισβολή των ΗΠΑ, απαγορεύει τη στρατολόγηση μισθοφόρων. Οι εισαγγελείς δήλωσαν ότι συνέλαβαν 17 άτομα που αντιμετωπίζουν ενδεχόμενες ποινές φυλάκισης έως και 30 ετών ή ακόμη και τη θανατική ποινή.

Ουκρανοί αξιωματούχοι εκφράζουν προβληματισμούς για τις επιπτώσεις της ρωσικής επιχείρησης στρατολόγησης στην Κούβα.

«Μερικές εκατοντάδες Κουβανοί δεν θα κάνουν κάποια διαφορά στο πεδίο της μάχης», δήλωσε ένας ανώτερος Ουκρανός αξιωματούχος των υπηρεσιών ασφαλείας, αν και σημείωσε ότι στόχος της Ρωσίας πιθανώς είναι, με τη στρατολόγησή τους, να σύρει την Κούβα βαθύτερα στον πόλεμο στο πλευρό της Ρωσίας.

Η πρεσβεία της Ρωσίας στην Αβάνα δεν απάντησε όταν της ζητήθηκε να κάνει κάποιο σχόλιο για το θέμα, όπως και Κουβανοί αξιωματούχοι στην Ουάσινγκτον και την Αβάνα.

Η επέκταση των επιχειρήσεων στρατολόγησης της Ρωσίας σε μια ολόκληρη ζώνη εξαθλιωμένων χωρών, από την Καραϊβική και την Αφρική μέχρι τμήματα της Ασίας, επιτρέπει στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν να αναβάλει μια εξαιρετικά αντιδημοφιλή εντολή για επιστράτευση περισσότερων Ρώσων που θα καλούνταν να πολεμήσουν μέχρι και την ολοκλήρωση των προεδρικών εκλογών τον επόμενο μήνα. Αν και ο Πούτιν αναμένεται να εξασφαλίσει άλλη μια εξαετή θητεία, το περιθώριο της νίκης του είναι σημαντικό για το Κρεμλίνο, καθώς προσπαθεί να αποδείξει ότι εξακολουθεί να έχει τη στήριξη των πολιτών στο θέμα του πολέμου.

Σε μια προσπάθεια να αυξήσει τη δύναμη των στρατιωτών του, ο Πούτιν υπέγραψε διάταγμα τον Ιανουάριο που επιτρέπει στους αλλοδαπούς που υπηρετούν στον ρωσικό στρατό για ένα χρόνο να αποκτήσουν τη ρωσική υπηκοότητα για τους ίδιους, τους συζύγους, τα παιδιά και τους γονείς τους.

Η Ρωσία αναδιάρθρωσε το χρέος της πρώην ψυχροπολεμικού συμμάχου της και της προμήθευσε πετρέλαιο για να συνεχίσει να λειτουργεί το παραπαίον ηλεκτρικό

δίκτυο του νησιού. Έχει επίσης δωρίσει τόνους σιταριού και μαγειρικού ελαίου, στα οποία είναι σε έλλειψη στη χώρα.

Η Αβάνα είναι ένας από τους παλιότερους και στενότερους εταίρους της Μόσχας. Στο αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου, όταν οι ΗΠΑ ανακάλυψαν σοβιετικούς πυρηνικούς πυραύλους στο νησί, το 1962, η Σοβιετική Ένωση και οι ΗΠΑ έφτασαν στα πρόθυρα πυρηνικού πολέμου. Από το 1975 έως το 1991, η Κούβα ανέπτυξε περισσότερους από 50.000 στρατιώτες στην Αγκόλα και την Αιθιοπία για την υποστήριξη των σοβιετικών επιδιώξεων.

Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, ο κουβανικός στρατός, που κάποτε ήταν από τους μεγαλύτερους και καλύτερα εξοπλισμένους στη Λατινική Αμερική, άλλαξε άρδην. Συρρικνώθηκε σε περίπου 40.000 στρατιώτες και τώρα ασχολείται περισσότερο με τη διαχείριση ξενοδοχειακών μονάδων και την καλλιέργεια φασολιών παρά με πολεμικές επιχειρήσεις στο εξωτερικό.

Τώρα οι σχέσεις των δύο χωρών στον τομέα της ασφάλειας αναθερμαίνονται και πάλι, καθώς η Ρωσία αναζητά περισσότερα στρατεύματα.

Η Ουκρανία παρακολουθεί στενά μια σειρά υψηλόβαθμων αξιωματούχων που πηγαινοέρχονται μεταξύ Μόσχας και Αβάνας αφότου η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία το 2022. Μεταξύ αυτών είναι και ο Κουβανός πρόεδρος Μιγκέλ Ντίας-Κανέλ και ο υπουργός Άμυνας της χώρας, Άλβαρο Λόπες Μιέρα, ο οποίος συναντήθηκε με τον Ρώσο υπουργό Άμυνας, Σεργκέι Σοϊγκού, για να συζητήσουν θέματα στρατιωτικής συνεργασίας.

«Μετά τις επισκέψεις, αρχίσαμε να βλέπουμε Κουβανούς μισθοφόρους στο πεδίο της μάχης», δήλωσε ο ειδικός απεσταλμένος Σπίριν.

«Δεν ήταν στρατιώτες ή πρώην στρατιώτες», είπε. «Είναι φτωχοί άνθρωποι που δεν έχουν χρήματα για αεροπορικά εισιτήρια».

Γνωρίζοντας την αποτελεσματικότητα των μυστικών υπηρεσιών της Κούβας, είπε ο Σπίριν, ήταν δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι οι στρατολογήσεις δεν ήταν σε γνώση της κυβέρνησης. «Ενημερώσαμε την κουβανική κυβέρνηση για τις ανησυχίες μας», πρόσθεσε.

Ο Χοσέ Κοέν, πρώην πράκτορας των κουβανικών μυστικών υπηρεσιών που αυτομόλησε το 1994 και πλέον ζει στις ΗΠΑ, δήλωσε ότι είναι αδύνατον η κυβέρνηση να μη γνωρίζει για το ρεύμα των Κουβανών που πηγαίνουν να

πολεμήσουν στην Ουκρανία. «Η Κούβα θα λέει σταθερά ότι δεν έχει καμία σχέση με αυτό», είπε.

Οι ΗΠΑ έχουν επίσης εκφράσει «σοβαρές ανησυχίες» για τις αναφορές περί στρατολόγησης Κουβανών από τη Ρωσία, δήλωσε εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Οι ΗΠΑ ζήτησαν από την Κούβα πληροφορίες σχετικά με την έρευνά της για το κύκλωμα στρατολόγησης. Η Κούβα δεν έχει παράσχει καμία πληροφορία ούτε έχει κάνει κάποιο σχόλιο δημοσίως μετά την αρχική ανακοίνωση που εξέδωσε τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με την εκπρόσωπο.

«Έχουμε επανειλημμένως προειδοποιήσει την Κούβα να μην αφήσει τους πολίτες της να πολεμήσουν στον πόλεμο της Ρωσίας», ανέφερε η εκπρόσωπος.

Στη βιομηχανική πόλη Λεόν του κεντρικού Μεξικού, όπου εργάζεται τώρα ως φύλακας, παντρεμένος με μια Μεξικανή, ο Βελάσκες κοιτάζει στο τηλέφωνό του φωτογραφίες του γιου του, Άντορφ, ενός αδύνατου νεαρού άνδρα χαμένου μέσα σε μια πράσινη στολή παραλλαγής τρία νούμερα μεγαλύτερή του, πάνω από το άσπρο-μπλε ριγέ πουκάμισο που φορούν οι Ρώσοι στρατιώτες.

Όταν ο Άντορφ υπέβαλε αίτηση για σύμβαση εργασίας, νόμιζε ότι θα έσκαβε ορύγματα και θα επισκεύαζε κατεστραμμένα κτίρια στα κατεχόμενα από τη Ρωσία εδάφη της Ουκρανίας. Δεν περίμενε ότι θα καλούνταν να πολεμήσει, λέει ο Βελάσκες.

«Είναι ένα όνειρο που μετατράπηκε σε εφιάλτη», είπε με τη φωνή του να σπάει. Δεν έχει καταφέρει να μιλήσει με τον γιο του από τον Σεπτέμβριο και φοβάται για τη ζωή του.

Σε ένα βίντεο που τράβηξε ο Άντορφ μαζί με τον φίλο του Άλεξ Βέγα, οι δύο μικροκαμωμένοι νεαροί αναφέρουν ότι κατέληξαν στην πρώτη γραμμή στην Ουκρανία αφού υπέγραψαν συμβόλαια στα ρωσικά που δεν καταλάβαιναν τι έλεγαν. Προειδοποιούν άλλους Κουβανούς να μην ακολουθήσουν το παράδειγμά τους.

«Υπάρχουν πολλοί Κουβανοί που έχουν εξαφανιστεί», λέει ο Βέγα στο βίντεο. «Αν σκέφτεστε να έρθετε στη Ρωσία, μην το κάνετε».

Μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον José de Córdoba στο jose.decordoba@wsj.com