Όλοι έχουμε δει αυτές τις λευκές λωρίδες που αφήνουν από πίσω τους τα αεροπλάνα στον ουρανό όταν πετάνε. Οι γραμμές αυτές, οι οποίες στα αγγλικά ονομάζονται contrails, συντομογραφία των λέξεων condensation trails (μονοπάτια συμπύκνωσης), εμφανίζονται όταν οι υδρατμοί συμπυκνώνονται και παγώνουν γύρω από την εξάτμιση ενός αεροσκάφους, σύμφωνα με την Επιστημονική Ένωση για την Ατμοσφαιρική Έρευνα (University Corporation for Atmospheric Research).
Τουλάχιστον αυτό λέει η επιστήμη. Όπως αναφέρει σε ρεπορτάζ του το CNN, τα τελευταία χρόνια ένας αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων πιστεύει ότι αυτά τα contrails είναι στην πραγματικότητα chemtrails – μια καλά εδραιωμένη θεωρία συνωμοσίας που υποστηρίζει ότι αυτά τα μονοπάτια δεν είναι καθόλου φτιαγμένα από συμπύκνωση, αλλά αντίθετα είναι χημικά που ψεκάζονται από την κυβέρνηση.
Αν και η θεωρία μπορεί να ακούγεται τραβηγμένη σε κάποιους, τα chemtrails έχουν γίνει μια κοινή συνωμοσία τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε όλο τον κόσμο, παρά τα στοιχεία που αποδεικνύουν το αντίθετο.
Η θεωρία συνωμοσίας των chemtrails
Η ιδέα των chemtrails υπάρχει από το 1996 και έχει τις ρίζες της σε ένα ερευνητικό έγγραφο της Πολεμικής Αεροπορίας του ίδιου έτους, με τίτλο: «Weather as a Force Multiplier: Owning the weather in 2025″. Το έγγραφο περιγράφει ένα «μελλοντικό σύστημα τροποποίησης του καιρού για την επίτευξη στρατιωτικών στόχων» χρησιμοποιώντας «αεροδιαστημικές δυνάμεις» και «δεν αντικατοπτρίζει την τρέχουσα στρατιωτική πολιτική, πρακτική ή ικανότητα», δήλωσε η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος.
Στην πιο βασική της μορφή, η θεωρία συνωμοσίας των chemtrails υποστηρίζει ότι τα contrails δεν δημιουργούνται καθόλου από υδρατμούς, αλλά αντίθετα είναι σημάδι ότι η κυβέρνηση, οι πλούσιοι ή κάποια συνεργασία μεταξύ των δύο, εκκρίνει τοξικές χημικές ουσίες στον αέρα, δημιουργώντας αυτές τις λευκές γραμμές.
Οι ιδέες σχετικά για τον σκοπό αυτών των υποτιθέμενων ψεκαζόμενων τοξικών χημικών ουσιών ποικίλλουν. Κάποιοι πιστεύουν ότι τα χημικά χρησιμοποιούνται για να δηλητηριάσουν την ανθρωπότητα, άλλοι λένε ότι είναι για τον έλεγχο του μυαλού και κάποιοι πιστεύουν ότι είναι ένας τρόπος για την κυβέρνηση να ελέγχει τον καιρό.
Δεν υπάρχει καμία επίσημη εκδοχή της θεωρίας, αναφέρει στο CNN ο Sijia Xiao, υποψήφιος διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ, ο οποίος διεξήγαγε μια μελέτη το 2021 εξερευνώντας τη θεωρία συνωμοσίας των χημικών ιχνών και πήρε συνεντεύξεις από 20 πιστούς και πρώην πιστούς της θεωρίας συνομωσίας. Αντίθετα, τα άτομα «επιλέγουν πτυχές που ταριάζουν μαζί τους, αναμιγνύοντας προσωπικές ερμηνείες ή υιοθετώντας επιλεκτικά μέρη της εκάστοτε θεωρίας».
Πώς απογειώθηκε η θεωρία συνωμοσίας των chemtrails;
Η ιδέα ότι η κυβέρνηση ψεκάζει την ανθρωπότητα με χημικά δεν είναι εντελώς αβάσιμη.
Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η βρετανική κυβέρνηση πραγματοποίησε περισσότερες από 750 δοκιμαστικές επιθέσεις χημικού πολέμου με ψεκασμούς, σύμφωνα με ερευνητές. Αυτό υπέβαλε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους σε θειούχο κάδμιο ψευδάργυρου, μια χημική ουσία που επιλέχθηκε λόγω του μικρού του μεγέθους – είναι παρόμοιο με αυτό των μικροβίων – και επειδή λάμπει κάτω από το υπεριώδες φως, καθιστώντας εύκολο τον εντοπισμό του. Η χημική ουσία θεωρήθηκε ότι δεν ήταν τοξική εκείνη την εποχή, αν και η επαναλαμβανόμενη έκθεση θα μπορούσε να είναι καρκινική. Οι ΗΠΑ έκαναν το ίδιο στις δεκαετίες του 1950 και του 1960 — χρησιμοποιώντας τη χημική ουσία ως ιχνηθέτη για να δοκιμάσουν τη διασπορά των βιολογικών όπλων.
Αν και αυτές οι δοκιμές έγιναν πριν από δεκαετίες, η θεωρία έχει ευδοκιμήσει – τόσο πολύ που το 2016, η Environmental Protection Agency των ΗΠΑ δημοσίευσε ένα έγγραφο 14 σελίδων που εξηγούσε τα contrails, περιγράφοντας τα χημικά που χρησιμοποιούνται από την Πολεμική Αεροπορία και προσπαθούσε να δώσει τέλος μια για πάντα στην ύπαρξη της θεωρίας συνωμοσίας.
Το 2021, μια ανάρτηση στο Facebook έγινε viral ισχυριζόμενη ότι ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν «χειρίστηκε» τον καιρό μέσω χημικών ιχνών και προκάλεσε το πάγωμα του Τέξας για μια εβδομάδα τον Φεβρουάριο – με εκατοντάδες ανθρώπους να ασχολούνται με αυτό.
Στο X, χιλιάδες άτομα ακολουθούν λογαριασμούς που είναι αφιερωμένοι στην παρακολούθηση και τη δημοσίευση απόδειξης αυτών των χημικών ιχνών. Μια μελέτη του 2017, η οποία είχε ένα εθνικά αντιπροσωπευτικό δείγμα 1.000 ατόμων, διαπίστωσε ότι περίπου το 10% των Αμερικανών πίστεψαν τη συνωμοσία «εντελώς», ενώ πάνω από το 30% των Αμερικανών τουλάχιστον τη βρήκε «κάπως» αληθινή.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ο αντίκτυπος τους στη διάδοση θεωριών
Η πίστη στις συνωμοσίες συχνά εντοπίζεται στον σκεπτικισμό των αυθεντιών, είπε ο Xiao, και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έπαιξαν επίσης ρόλο στη μεγέθυνση του προβλήματος.
Η αλγοριθμική δομή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σημαίνει ότι οι άνθρωποι βλέπουν πληροφορίες που ενισχύουν τις υπάρχουσες πεποιθήσεις τους. Οι πρώην πιστοί που πήραν συνέντευξη απέδωσαν τη συνεχιζόμενη πίστη τους εν μέρει στον «απολύτως μεγάλο όγκο πληροφοριών υπέρ της συνωμοσίας» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είπε ο Coye Cheshire, καθηγητής στο UC Berkeley που σπουδάζει κοινωνική ψυχολογία, ο οποίος συμμετείχε επίσης στη μελέτη με τον Xiao. Επιστημονικά στοιχεία που καταρρίπτουν τις θεωρίες απλά δεν θα έφταναν στις ροές τους ή σε αυτές τις κοινωνικές ομάδες. Ακόμα κι αν συνέβαινε αυτό, αμέσως άλλοι πιστοί θα αμφισβητούσαν τα στοχεία.
Η εύπλαστη φύση της θεωρίας συνωμοσίας της βοηθά να της δώσει δύναμη, προσθέτε ο Cheshire. «Όπως μας είπαν ορισμένοι πιστοί, η δύναμη της συνωμοσίας είναι ότι μπορεί να προσαρμοστεί ώστε να ταιριάζει σε οποιαδήποτε νέα πληροφορία, καθώς τα στοιχεία για το «όπλο καπνίσματος» δεν φαίνεται να έρχονται ποτέ», είπε ο Cheshire. «Για παράδειγμα, ακόμα κι αν οι πιστοί δεν είναι σίγουροι ότι τα λεγόμενα chemtrails χρησιμοποιούνται στην πραγματικότητα για τον έλεγχο του πληθυσμού, η αφήγηση μπορεί εύκολα να στραφεί στη χειραγώγηση του καιρού και στην κλιματική αλλαγή χωρίς να απαιτούνται νέες πληροφορίες ή στοιχεία».
Υπάρχει επίσης το απλό γεγονός ότι μπορούμε να δούμε τα contrails με τα μάτια μας. Η ορατότητα και η παρουσία τους στην καθημερινή ζωή συμβάλλει στην προσέλκυση ακόμη μεγαλύτερου ενδιαφέροντος στη θεωρία, πρόσθεσε ο Xiao.
Είναι αληθινά τα chemtrail; Τι λένει οι ειδικοί
Οι επιστήμονες αναφέρουν ξεκάρα ότι δεν υπάρχουν στοιχεία για την ύπαρξη χημικών ιχνών. Ακόμα κι αν υπήρχε μια κυβερνητική συνωμοσία που να οδηγεί σε ρίψη χημικών από αεροσκάφγ, ένα τόσο μεγάλης κλίμακας πρόγραμμα θα ήταν δύσκολο να συγκαλυφθέι δεδομένου του αριθμού των ανθρώπων που θα ήταν απαραίτητοι για τη λειτουργία του, σημείωσαν ερευνητές του Χάρβαρντ.
Σε όλο τον κόσμο, επιστήμονες έχουν διεξαγάγει έρευνες για να καταρρίψουν τη θεωρία συνωμοσίας των χημικών ιχνών, περιγράφοντας εκτενώς την ύπαρξη των contrails και τις αποκλίσεις τους. Ακόμη και ο Έντουαρντ Σνόουντεν, ο πληροφοριοδότης που διέρρευσε απόρρητες πληροφορίες από την Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας, έχει δηλώσει ότι τα χημικά ίχνη «δεν είναι πραγματικότητα».
Ωστόσο, οι πιστοί της θεωρίας δεν συμφωνούν. Η πίστη στη θεωρία έχει γίνει τόσο ισχυρή που οι μετεωρολόγοι σε όλο τον κόσμο έχουν αναφέρει αύξηση της παρενόχλησης και των απειλών, συνήθως μετά από ακραίες καιρικές συνθήκες, ιδιαίτερα από θεωρητικούς συνωμοσίας που τους κατηγορούν για απόκρυψη πληροφοριών.
«Η συλλογική σύμβαση εντός αυτών των κοινοτήτων συχνά υπερισχύει της λογικής διαφωνίας των επιστημόνων», είπε ο Xiao. Αυτό καθιστά «υπερβολικά δύσκολο για αλλαγή αυτών των βαθιά εδραιωμένων πεποιθήσεων».
