Η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή αφορά πλέον όλους μας, με συνέπειες όπως τις φυσικές καταστροφές και την άνοδο της θερμοκρασίας να είναι πλέον μέρος της καθημερινότητάς μας. Είναι επίσης επιστημονικά γνωστό πως προκειμένου να αποφευχθούν οι χειρότερες αρνητικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, οι παγκόσμιες καθαρές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) πρέπει να μειωθούν από τα επίπεδα του 2010 κατά περίπου 45 τοις εκατό έως το 2030, φτάνοντας το καθαρό μηδέν (net zero) το 2050.
Η υπερθέρμανση του πλανήτη έχει πια αποδειχθεί επιστημονικά ότι οφείλεται στις σωρευτικές εκπομπές CO2, γεγονός που σημαίνει ότι ο πλανήτης θα συνεχίσει να θερμαίνεται για όσο διάστημα οι παγκόσμιες εκπομπές παραμένουν πάνω από το μηδέν, με τις κλιματικές ζημιές, που προκαλούνται από την παγκόσμια υπερθέρμανση, να κλιμακώνονται για όσο συνεχίζονται οι εκπομπές.
Στον αγώνα λοιπόν για μετάβαση σε μηδενικές εκπομπές, καλούνται οι κυβερνήσεις αλλά κυρίως οι επιχειρήσεις να θέσουν στόχους για μείωση εκπομπών και για αλλαγή σε μοντέλα και πρακτικές που υποστηρίζουν αυτήν την μετάβαση. Οι εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο, δείχνουν μία πλεύση προς αυτήν την κατεύθυνση.
Στην Παγκόσμια Διάσκεψη για το Κλίμα (COP28) πριν λίγους μήνες, οι διαπραγματεύσεις για το κλίμα εστίασαν σε μια πρώτη συμφωνία για μετάβαση μακριά από ορυκτά καύσιμα, που είναι άκρως δύσκολη για τεχνικούς και για γεωπολιτικούς λόγους.
Σε κανονιστικό επίπεδο, υπάρχει ένας καταιγισμός κανονισμών και οδηγιών, κυρίως από την πλευρά της ΕΕ, ώστε μέσα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και της δέσμης πρωτοβουλιών Fit for 55, να υπάρξει μείωση των εκπομπών καθώς και υποχρεωτικότητα αναφορικά με την δημοσιοποίηση περιβαλλοντικών και ενεργειακών στοιχείων, όπως διαφαίνεται από την Οδηγία CSRD και την νέα Οδηγία για Ενεργειακή Απόδοση.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, σύμφωνα με την τελευταία ανάλυση του Net-Zero Tracker, σχεδόν οι μισές από τις 2.000 μεγαλύτερες εισηγμένες εταιρείες έχουν δεσμευτεί για την επίτευξη μηδενικών εκπομπών ρύπων και υπήρξε μέσα σε ένα χρόνο αύξηση άνω του 40% σε παγκόσμιο επίπεδο του αριθμού των στόχων μηδενικών εκπομπών σε εταιρείες.
Το περασμένο καλοκαίρι, με μια απόφαση-ορόσημο από τα κράτη μέλη του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (International Maritime Organization/IMO), η ναυτιλιακή βιομηχανία, μία βιομηχανία με σημαντικές εκπομπές, δεσμεύτηκε να επιτύχει το net zero έως το 2050, εστιάζοντας σε μια δίκαιη μετάβαση σε μείωση 20-30% των εκπομπών από τη ναυτιλία έως το 2030, με προοδευτική μείωση 70-80% έως το 2040.
Καινοτομία, Τεχνολογίες και Ενέργεια
Ωστόσο, χωρίς σημαντική επιτάχυνση σε τεχνολογίες μείωσης εκπομπών άνθρακα και καινοτομίες καθαρών πηγών ενέργειας, δεν θα είναι εφικτή η μετάβαση προς τις μηδενικές εκπομπές άνθρακα. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, του οποίου η Ελλάδα είναι μέλος, οι τεχνολογίες που είναι διαθέσιμες στην αγορά σήμερα είναι σε θέση να παρέχουν σχεδόν όλες τις μειώσεις εκπομπών που απαιτούνται έως το 2030.
Όμως, η μετάβαση προς το net zero θα απαιτήσει μετά το 2030 την ευρεία χρήση των τεχνολογιών που είναι ακόμη υπό ανάπτυξη σήμερα, όπως για παράδειγμα οι τεχνολογίες για το πράσινο υδρογόνο, για τις οποίες απαιτούνται μεγάλες χρηματοδοτήσεις, με τουλάχιστον 90 δις δολάρια ετησίως από δημόσιες επενδύσεις να απαιτούνται μέχρι το 2026 για να υπάρξει ένα ικανοποιητικό πορτφόλιο έργων επίδειξης.
Κατά τη διάρκεια του 2024, αναμένεται να αυξηθεί η χρηματοδότηση έργων καθαρών πηγών ενέργειας, αλλά και να επιταχυνθεί η χρήση των ΑΠΕ, σύμφωνα και με το στόχο που τεθηκε στην COP28 για τριπλασιασμό τους. Στο πρόσφατο World Hydrogen Conference στο Ντουμπάι, είδαμε πώς επενδυτικά funds και κυβερνήσεις επενδύουν στο πράσινο υδρογόνο, ως μέρος της στρατηγικής τους για μετάβαση σε μηδενικές εκπομπές άνθρακα, με πολλά κρατικά funds να αναλαμβάνουν μέρος των επενδύσεων ως de-risking.
Τι γίνεται στην Ελλάδα
Η μετάβαση στο net zero περιλαμβάνει πολλές πτυχές, όπως τις επενδύσεις σε ΑΠΕ, την μείωση κατανάλωσης ενέργειας, τους στόχους net zero που αναλαμβάνει η ελληνική βιομηχανία, καθώς και η ναυτιλία, καθώς και το κανονιστικό πλαίσιο.
Στην Ελλάδα, το ποσοστό των ανανεώσιμων πηγών στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας το 2022 ξεπέρασε τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, φτάνοντας περίπου στο 43%. Η ελληνική κυβέρνηση και οι ελληνικές βιομηχανίες επενδύουν σε τεχνολογίες πράσινου υδρογόνου, με ελληνικές εταιρείες να πρωτοστατούν σε καινοτομία και τεχνολογίες.
Ικανός αριθμός ελληνικών εισηγμένων συμμετέχουν στο Science Based Targets Initiative (SBTi), για τον καθορισμό βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στόχων μείωσης των εκπομπών βάσει του Προτύπου Net-Zero, με μικρότερες ελληνικές επιχειρήσεις να έχουν επενδύσει σε αυτήν την μετάβαση.
Η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών υποστηρίζει την απαλλαγή του κλάδου της ναυτιλίας από τον άνθρακα, κάνοντας επιτακτική την ανάγκη για συνεργασία και συντονισμό όλων των εμπλεκόμενων μερών στην αλυσίδα μεταφορών, για την επίτευξη των στόχων του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (IMO).
Σε έργα επιμορφώσεων και δεδομένων ESG για το Υπερταμείο και τις θυγατρικές του, καθώς και για άλλες ελληνικές εταιρείες που έχει αναλάβει η Verimpact, η ανάγκη αλλά και η επιτακτικότητα για μετάβαση σε net-zero μαζί με πρακτικές ESG και βιωσιμότητας είναι εξαιρετικά εμφανείς, καθώς πολλές επιχειρήσεις φαίνεται πλέον να κατανοούν ότι η διαδικασία ESG δεν έχει να κάνει μόνο με το reporting, αλλά το όφελος για την εταιρεία θα έρθει κυρίως από όσα χρειάζονται για μια πραγματική μετάβαση προς τη βιωσιμότητα και το Net Zero, και ζητούν την υποστήριξη της Verimpact για να τους κατευθύνει και να παρέχει τα εργαλεία της σε αυτή τη διαδρομή.
Ωστόσο, παρά τα βήματα που έχουν γίνει μέχρι στιγμής, ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς, ενώ στο εγχείρημα της μετάβασης που πρέπει να επιταχυνθεί χρειάζεται, και θα γίνει υποχρεωτικό και λόγω της Οδηγίας CSRD, να συμμετέχουν και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις της χώρας, που σήμερα είναι στην πλειοψηφία τους μακριά από αυτή τη διαδικασία.
*H Χριστίνα Δεληγιάννη είναι Διευθύνουσα Σύμβουλος της εταιρείας Verimpact
