Ανοίγει και πάλι ο φάκελος της εκτροπής του Αχελώου, ενός έργου το οποίο από το 1993 έχει ακυρωθεί έξι φορές από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ). Η μερική εκτροπή των υδάτων του ποταμού της Αιτωλοακαρνανίας προς τη Θεσσαλία προτείνεται εκ νέου ως λύση για να …ξεδιψάσει ο κάμπος, αφενός στο νέο Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) και αφετέρου στο master plan για τη προσαρμογή της Θεσσαλίας στην κλιματική αλλαγή που συνέταξε, έπειτα από ανάθεση του Μαξίμου, η ολλανδική εταιρεία HVA International.

Άλλωστε, όπως δήλωσε προσφάτως στην ΕΡΤ ο διευθύνων σύμβουλος της HVA κ. Μιλτιάδης Γκουζούρης, «αν θέλεις πραγματικά να σώσεις την περιοχή της Θεσσαλίας από την ερημοποίηση, μια λύση είναι να φέρεις νερά από τον Αχελώο».

Ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας

Άποψη που βρίσκει σύμφωνο και τον νέο περιφερειάρχη Θεσσαλίας κ. Δημήτρη Κουρέτα, στον οποίο σήμερα θα γίνει παρουσίαση του master plan της HVA.

Ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας Δημήτρης Κουρέτας

«Πρέπει να τελειώσει το φράγμα της Συκιάς για να μπορέσουμε να μεταφέρουμε ένα μικρό μέρος των υδάτων του Αχελώου για τον εμπλουτισμό του υπόγειου υδροφορέα της Θεσσαλίας και την ανάσχεση του φαινομένου της ερημοποίησης των εδαφών της. Ο Αχελώος κουβαλά κάθε χρόνο 4,2 δισ. κυβικά και θα παίρνουμε μόνο τα 250 εκατ. κυβικά», αναφέρει μιλώντας στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» ο κ. Κουρέτας.

Τα φράγματα

Απαντώντας στο ερώτημα εάν μια εκτροπή υδάτων από τον Αχελώο στη Θεσσαλία θα εγκυμονούσε κίνδυνο στην περίπτωση ενός νέου πλημμυρικού φαινομένου στο μέλλον, αντίστοιχου του «Daniel» ή του «Ιανού», ο περιφερειάρχης επεσήμανε ότι, θα πρέπει παράλληλα να κατασκευαστούν και τα απαραίτητα φράγματα και έργα αντιπλημμυρικής προστασίας, τα οποία «θα έπρεπε να έχουν γίνει εδώ και χρόνια».

Πάντως, το σχέδιο της μικρής εκτροπής έχει περιληφθεί από τους μελετητές και στο νέο σχέδιο διαχείρισης υδάτων της Θεσσαλίας ως απαραίτητο έργο για την κάλυψη μέρους του υδατικού ελλείμματος του κάμπου. Στο προηγούμενο σχέδιο (του 2014, το οποίο είχε αναθεωρηθεί το 2017) είχε τεθεί από το υπουργείο Περιβάλλοντος ως όρος, ότι η κάλυψη των υδατικών αναγκών της Θεσσαλίας θα εξεταζόταν εντός των ορίων της λεκάνης απορροής της, αποκλείοντας έτσι τη μεταφορά νερού από τον Αχελώο. Ωστόσο, η νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ έδωσε εντολή στους μελετητές να εξετάσουν το ζήτημα ελεύθερα, βάσει του τί θεωρούν επιστημονικά ως βέλτιστη πρόταση.

6+2 προσφυγές στο ΣτΕ

O CEO της HVA International Μιλτιάδης Γκουζούρης

Από το 1950 και μετά έχει κυλήσει πολύ νερό στον …μύλο της διαμάχης για τα νερά του Αχελώου. Η πολιτική εκμετάλλευση της εκτροπής από τη μία άφηνε προσδοκίες στους Θεσσαλούς αγρότες ότι θα …ξεδιψάσει ο κάμπος και από την άλλη έδινε ελπίδες στους πολεμίους της εκτροπής ότι το φαραωνικό έργο στον Αχελώο δεν θα προχωρήσει. Έτσι, το αρχικό σχέδιο, αρκετές δεκαετίες πριν, περιελάμβανε εκτροπή 1,2 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού. Έπειτα ο σχεδιασμός προσαρμόστηκε στα 600 εκατ. κυβικά νερού και τελικά …προσγειώθηκε στα 250 εκατ. κυβικά μέτρα νερού, με το έργο τελικά να έχει «παγώσει» έπειτα από έξι αλλεπάλληλες ακυρώσεις από το ΣτΕ.

Το εάν τελικά η πολιτεία θα επιλέξει να προχωρήσει με το ζήτημα της μικρής εκτροπής των 250 εκατ. κυβικών μέτρων υδάτων αποτελεί ζητούμενο καθώς θα πρέπει να βρεθούν κρατικοί πόροι ύψους περίπου 250 εκατ. ευρώ για την υλοποίηση του μεταφοράς υδάτων από την Αιτωλοακαρνανία στη Θεσσαλία, με δεδομένο ότι η ΕΕ δεν χρηματοδοτεί πια τέτοιου είδους έργα.

Το μόνο σίγουρο είναι η πρόθεση της ΔΕΗ να προχωρήσει με το υδροηλεκτρικό έργο της Μεσοχώρας, η τύχη του οποίου κρίθηκε προσφάτως από το ΣτΕ. Το 2014 το έργο, προκειμένου να συνεχιστεί, είχε απεμπλακεί, τόσο λειτουργικά όσο και τεχνικά, από τα έργα μεταφοράς νερού από τον άνω ρου του Αχελώου στη Θεσσαλία και αντιμετωπίστηκε ως αμιγώς υδροηλεκτρικό έργο, το οποίο θα αξιοποιούσε νερό του ποταμού για την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας και θα το επανέφερε στη φυσική κοίτη του.

Ωστόσο, το έργο «πάγωσε» έπειτα από απόφαση του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου το οποίο είχε κρίνει προσφυγή κατοίκων της περιοχής. Προσφάτως όμως, με μια απόφαση «σταθμό» (144/2024 απόφαση τού Ε΄ Τμήματος) το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο έκρινε ως νόμιμους τους περιβαλλοντικούς όρους για το έργο «φάντασμα» το οποίο είχε ξεκινήσει να κατασκευάζεται το 1986, περατώθηκε τον Απρίλιο του 2001, αλλά δεν λειτούργησε ποτέ. Συνολικά έχει κοστίσει περίπου 500 εκατ. ευρώ σε σημερινή αξία ενώ η εταιρεία εκτιμά ότι χάνει 20 με 30 εκατ. ευρώ ετησίως από δυνητικά έσοδα που θα είχε εάν λειτουργούσε.

Το χρονικό

1925: Ο καθηγητής του ΕΜΠ Απόστολος Κουτσοκώστας προτείνει την εκτροπή του Αχελώου.

Δεκαετίες 1950 – 1960: Υπάρχουν σκέψεις για πλήρη άρδευση του Θεσσαλικού Κάμπου, αλλά η ιδέα της εκτροπής απορρίπτεται ως οικονομικά ασύμφορη.

1972: Η ιδέα επανέρχεται ως πρόταση του μηχανικού της ΔΕΗ Στ. Μαγειρία.

1981: Το τότε υπουργείο Συντονισμού εξαγγέλλει διεθνή διαγωνισμό για τη μελέτη σκοπιμότητας.

1983: Ο Ανδρέας Παπανδρέου εξαγγέλλει από το Κιλελέρ το έργο εκτροπής με τη δέσμευση να έχει ολοκληρωθεί σε μία δεκαετία.

1980 – 2000: Η ΕΕ αρνείται να χρηματοδοτήσει τα αρδευτικά έργα. Το αρχικό σχέδιο χωρίζεται ώστε τα φράγματα να παρουσιαστούν ως ενεργειακά έργα.

1994 έως σήμερα: Το Συμβούλιο της Επικρατείας ακυρώνει έξι φορές τα έργα εκτροπής και μία φορά τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το έργο της Μεσοχώρας. Προσφάτως, έδωσε το «πράσινο φως» για να προχωρήσει το υδροηλεκτρικό έργο της Μεσοχώρας.