- 2009: «Το 2011, αν θέλει ο Θεός, θα είναι η τελευταία μου βουλευτική υποψηφιότητα».
- 2012: «Είμαι υποψήφιος πρόεδρος για τελευταία φορά στη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση».
- 2022-2023: «Το 2023 ζητάμε από το έθνος να μας ψηφίσει για τελευταία φορά».
- 2024: «Αυτές οι εκλογές είναι οι τελευταίες μου».
Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Την Παρασκευή ο πρόεδρος – ορισμός του «πολιτικού ζώου» και μετρ των τακτικισμών, που όχι απλά επιζεί πολιτικά, αλλά έχει καταφέρει να κυριαρχεί απόλυτα επί σειρά ετών στην τουρκική πολιτική σκηνή, ακολουθώντας την πάγια τακτική των ηχηρών δημόσιων πολιτικών «αποχαιρετισμών», που έχει υιοθετήσει επιτυχέστατα ήδη από το 2009, έριξε το νέο του «χαρτί», κοιτώντας προς τις προσεχείς κρίσιμες αυτοδιοικητικές εκλογές, της 31ης Μαρτίου.
Ένα μεγάλο στοίχημα για τον ίδιο προσωπικά, όσον αφορά κυριότατα την Κωνσταντινούπολη (παρότι η ανάκτηση των τριών μεγάλων αστικών μητροπόλεων και «προπυργίων» της αντιπολίτευσης, της Πόλης, της Άγκυρας και της Σμύρνης, θα συμβολίζουν την απόλυτη παντοκρατορία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ΑΚΡ και του ιδίου, από την 1η Μαίου).
Αυτή τη φορά, σαν να αναμετριέται ξανά ως υποψήφιος -εξάλλου, η προεκλογική καμπάνια των υποψηφίων δημάρχων του ΑΚΡ μονοπωλείται, ακριβώς όπως και το 2019, από τον ίδιο τον Ερντογάν, σε πολύ κατώτερες όμως των προσδοκιών του πολιτικές συγκεντρώσεις-, ο τούρκος πρόεδρος ζήτησε ισχυρή «εντολή» υπέρ του ΑΚΡ, προαναγγέλλοντας την απόσυρσή του από την πολιτική.
«Το αποτέλεσμα (των εκλογών) θα είναι η μεταβίβαση μίας εμπιστοσύνης για τα αδέλφια μου, που θα έλθουν ύστερα από εμένα», ανέφερε, επικαλούμενος την τουρκική νομοθεσία, την Παρασκευή, στη συνάντηση που είχε με εκπροσώπους του Τουρκικού Ιδρύματος Νεολαίας- TÜGVA (να σημειωθεί, μέλος στο ανώτατο συμβουλευτικό συμβούλιό του είναι ο γιος του, Μπιλάλ Ερντογάν).
Το αποτέλεσμα που θα προκύψει από τις αυτοδιοικητικές εκλογές, στο τέλος του μήνα «θα είναι η μεταβίβαση ενός καταπιστεύματος για αυτούς που θα ακολουθήσουν», πρόσθεσε εμφατικά ο τούρκος πρόεδρος.
Καταθέτει τα όπλα ο Ερντογάν;
Αμέσως, τα τουρκικά social media πήραν «φωτιά». Από τεχνικής άποψης, η δήλωσή του, όπως σχολιάστηκε ευρέως, είναι ορθή. Σύμφωνα με το τουρκικό Σύνταγμα, ο Ερντογάν δεν μπορεί να είναι υποψήφιος το 2028, καθώς το όριο είναι οι δυο (πενταετείς) θητείες. Γιατί όμως αναφέρθηκε «στην τελευταία» εκλογή του ιδίου, παρόλο που δεν είναι ο ίδιος υποψήφιος στις αυτοδιοικητικές εκλογές της 31ης Μαρτίου κι ενώ απομένουν ακόμη τέσσερα χρόνια της προεδρικής του θητείας;
Τι ισχύει; Είναι ειλικρινής; Έχει κουραστεί και καταθέτει τα όπλα, αυτός, από τους αποδεδειγμένα πλέον σκληροτράχηλους μαχητές της πολιτικής; Αναγγέλλει, επομένως, κάτι που θα τηρήσει και δεν θα ξαναθέσει υποψηφιότητα, μετά τη λήξη της προεδρίας του, το 2028, οπότε θα έχει συμπληρώσει -Αλλάχ θέλοντος!- τα 74 έτη; Αποσύρεται λοιπόν οριστικά, άλλως, όπως σημείωσαν τουρκικά δημοσιεύματα, παραιτείται;
Ή μπλοφάρει, όπως έχει ξανακάνει ακόμη -τουλάχιστον- τρεις φορές κατά το παρελθόν, για να συσπειρώσει τους ψηφοφόρους γύρω από το κόμμα ΑΚΡ, στις αμφίρροπες επικείμενες εκλογές, που όλα δείχνουν πως θα εξελιχθούν σε θρίλερ και άτυπο δημοψήφισμα, τουλάχιστον στους τρεις μεγάλους δήμους, «προπύργια» των Κεμαλιστών και «αγκάθια» στην παντοκρατορία του; Υπάρχουν διαρροές πάντως που θέλουν να προβαίνει σε αλλαγή του Συντάγματος, μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές, διεξάγοντας προηγουμένως και δημοψήφισμα.
«Το τι θα φέρει το μέλλον είναι άγνωστο»
Αναλυτές αναδεικνύουν το «παραθυράκι» που του δίνει το τουρκικό Σύνταγμα με το άρθρο 116/3, σύμφωνα με το οποίο εάν το Κοινοβούλιο αποφασίσει να εξαγγείλει εκλογές κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας ενός προέδρου, εκείνος μπορεί να ξαναθέσει υποψηφιότητα.
Υπάρχουν ενδείξεις προς αυτή την κατεύθυνση. Στη συνταγματική νομιμοποίηση των πρόωρων εκλογών «πάτησε» εξάλλου ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης και νυν βουλευτής του ΑΚΡ, Μπεκίρ Μποζντά, προστρέχοντας, στον απόηχο των δηλώσεων του τούρκου προέδρου, να επισημάνει με ανάρτησή του στον λογαριασμό του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, την δυνατότητα του Ερντογάν να είναι υποψήφιος για τρίτη φορά.
«Σύμφωνα με αυτή τη διάταξη του Συντάγματος, εάν η Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας αποφασίσει να ανανεώσει τις εκλογές, είναι συνταγματικό δικαίωμα του Προέδρου μας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να είναι υποψήφιος Πρόεδρος για τρίτη φορά. Το τι θα φέρει το μέλλον είναι άγνωστο. Ίσως, όταν έρθει η ώρα, η Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας θα αποφασίσει την ανανέωση των εκλογών και θα δώσει στον Πρόεδρό μας το δικαίωμα να ξαναβγεί υποψήφιος», ανέφερε, προκαλώντας ποικίλες αντιδράσεις.
«Ο αριθμός των ψήφων που θα λάβει θα καθορίσει το πώς θα συνεχίσει»
«Ο Ερντογάν μπορεί να κάνει μια στροφή για κάθε θέμα και να αρνηθεί σήμερα όσα είπε χθες», σχολίασε στην τουρκική εφημερίδα Duvar, o Mπαχαντίρ Οζκούρ , προσπαθώντας να απαντήσει στο ερώτημα «Θα παραιτηθεί ο Ερντογάν;». Εστιάζοντας κατά την ανάλυσή του στις εκλογές της 31ης Μαρτίου, τις χαρακτηρίζει «σημείο καμπής», στο οποίο είναι στραμμένα «τα μάτια όλου του ισλαμικού κόσμου».
Καθότι, συμπεραίνει ο Οζκούρ, ο τούρκος πρόεδρος αντιμετωπίζει τις αυτοδιοικητικές εκλογές, και ειδικά την αναμέτρηση στην Κωνσταντινούπολη, «ως ένα είδος δημοψηφίσματος. Ο αριθμός των ψήφων που θα λάβει θα καθορίσει το πώς θα συνεχίσει». Στο ψηφοδέλτιο δεν ψηφίζονται μόνο υποψήφιοι, προσθέτει ο τούρκος αναλυτής, αλλά και η «ισλαμιστική εντολή» του ΑΚΡ, η οποία θα επικυρωθεί.
«Δεν νομίζω ότι η πρόθεσή του είναι να μην παραστεί σε άλλες εκλογές»
«Ο Ερντογάν μόλις ξεκινάει την προεκλογική εκστρατεία του. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι στις μεγάλες μητροπολιτικές πόλεις (Πόλη, Άγκυρα, Σμύρνη) το AKP μάλλον θα χάσει. Πιθανότατα, προσπαθεί να προκαλέσει την συσπείρωση και τη συμπάθεια των υποστηρικτών του. Δεν νομίζω ότι η πρόθεσή του είναι να μην παραστεί σε άλλες εκλογές, λόγω του εμπόδιου που του βάζει ο σχετικός νόμος», επισημαίνει στο ΒΗΜΑ ο τούρκος πολιτικός επιστήμονας στο τουρκικό Think Tank Reform Enstitusu, Μεχμέτ Αλί Τζαλισκάν, που ηγείται και δημοσκοπήσεων.
«Έχει δηλώσει και σε προγενέστερες εκλογές ότι θα είναι οι τελευταίες του. Ίσως προσπαθεί να αγγίξει την αφοσίωση των εκλογέων του, την ώρα που αναρωτιέται για τη δυνατότητα ενός δημοψήφισμος για το Σύνταγμα, προκειμένου να καταστήσει δυνατή την εκ νέου υποψηφιότητά του», σημειώνει στη ΒΗΜΑ ο επικεφαλής του νέου τουρκικού Think Tank Ideapolitik Institut, Aλί Τιραλί.
«Σίγουρα δεν είναι κάτι που πρέπει να πιστέψουμε», είναι η πρώτη αντίδραση του πρώην συμπροέδρου του φιλοκουρδικού κόμματος HDP (πλέον Πράσινου Αριστερού Κόμματος YSP, ατύπως γνωστού ως Κόμμα Ισότητας και Δημοκρατίας των Λαών DEM), Σεζάι Τεμελί, σε σχετικό ερώτημα που του έθεσε η εφημερίδα. «Είναι μια από τις μεθόδους που χρησιμοποιεί πριν από όλες τις εκλογές. Γιατί μας το λέει, επικαλούμενος το νόμο; Γιατί εάν αλλάξουν οι νόμοι, πράγμα που χρειάζεται συνταγματική τροποποίηση, τότε θα μπορεί να συνεχίσει. Αυτό είναι το νόημα των δηλώσεών του. Το αληθινό κείμενο, το μήνυμά του, πίσω από τις διακηρύξεις του είναι: “Αν θέλετε να μείνω, δώστε μου ισχυρή υποστήριξη ώστε να αλλάξω το σύνταγμα και να συνεχίσω τον δρόμο μου”».
«Παρακολούθησα τις δηλώσεις του τούρκου προέδρου. Δύο είναι τα σενάρια», μας αναφέρει ο τούρκος δημοσιογράφος στον κινεζικό μιντιακό κολοσσό CGTN, Ερκίν Εντζάν. «Είτε προετοιμάζει τους ψηφοφόρους του ώστε όντως να αποσυρθεί, γιατί κουράστηκε. Είτε παίζει ξανά το ίδιο παιχνίδι με το παρελθόν. Αν μπλοφάρει ξανά αυτό που στοχεύει είναι οι αξιωματούχοι του κόμματος να τον παρακαλέσουν να μην τους εγκαταλείψει γιατί τον χρειάζονται. Ενδεχομένως, βρισκόμαστε ενώπιον ακόμη μιας συνταγματικής αλλαγής, προκειμένου να μπορεί να τρέξει στον επόμενο προεδρικό γύρο. Απομένει να φανούν οι αληθινές προθέσεις του».
