Ο διεθνής καλλιτέχνης Δημήτρης Παπαϊωάννου, που είναι ένα από τα πρόσωπα της φετινής 26ης διοργάνωσης, αναρωτιέται για ποιο λόγο η ανησυχία απέναντι στο διαφορετικό προκαλεί ξεσπάσματα βίας όπως συνέβη το βράδυ του Σαββάτου στη Θεσσαλονίκη με την ομοφοβική επίθεση εναντίον μελών της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας.
Παρότι όπως ο ίδιος ανέφερε, το δημιουργικό του έργο ουδόλως πηγάζει από την επικαιρότητα, ο Δημητρης Παπαϊωάννου, που ήρθε στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης για την παρουσίαση της κινηματογραφικής πτυχής του έργου του, στην οποία κάνει spot light η διοργάνωση, δεν παύει να είναι ένας Έλληνας πολίτης.
Και δεν μπορεί να αφήσει πράγματα που τον ενοχλούν ασχολίαστα. Για αυτόν τον λόγο μπαίνοντας το μεσημερι της Κυριακής 10 Μαρτίου στο Green Cafe του Ολυμπιον της πλ. Αριστοτέλους προκειμένου να μιλήσει στους δημοσιογράφους για τη δουλειά του, πριν καν καθίσει στην καρέκλα, είπε: «Πριν μιλήσουμε για μένα και το φεστιβάλ ας μιλήσουμε για το τι έγινε χθες το βράδυ στη Θεσσαλονίκη».
«Το χθεσινό επεισόδιο δεν είναι κάτι καινούργιο»
Το επεισόδιο της άγριας ομοφοβικής επίθεσης εναντίον δύο μελών της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας το βράδυ του Σαββάτου 9 Μαρτίου στην πλ. Αριστοτέλους, έδωσε την αφορμή στον σπουδαίο, διεθνή καλλιτέχνη να πάρει θέση απέναντι σε ένα φλέγον ζήτημα που έχει στιγματίσει την ελληνική κοινωνία.
«Το χθεσινό επεισόδιο δεν είναι κάτι καινούργιο» είπε. «Έτσι όπως η ζωή είναι ένα δυναμικό πράγμα και όπως ξέρουμε τα πράγματα αλλάζουν διαρκώς, είναι και φυσικό με την επιτάχυνση να ανησυχούν αρκετά μέλη της κοινωνίας. Αυτό όμως που για μένα είναι ανησυχητικό, είναι για ποιόν λόγο αυτή η ανησυχία αντιδρά με βία;»
Χαρακτηριστικά ο Δ. Παπαϊωάννου έθεσε το ερώτημα: «Πώς μας φαίνεται ότι οι οικογένειές μας μεγαλώνουν εφήβους που όταν συναντούν κάτι που λίγο διαταράσσει το πώς καταλαβαίνουν τον κόσμο, η αντίδρασή τους είναι η βία; Πέρα από τις ομοφοβίες, αυτό νομίζω πρέπει να κοιτάξουμε ή τουλάχιστον αυτό απασχολεί εμένα»
Και συνέχισε: «Όπως επίσης κάτι πατροπαράδοτο που με ενδιαφέρει προσωπικά είναι αυτή η μεσογειακή τοποθέτηση του ανδρισμού. Έχει τέτοια ανασφάλεια στο κέντρο της που τελικά κάτι το οποίο είναι διαφορετικό μοιάζει να απειλεί πολύ προσωπικά το κέντρο της δικής τους (των ανδρών) σεξουαλικής ισορροπίας. Δεν έχει νόημα να μιλάμε για Τέχνες και φεστιβάλ από την στιγμή που υπάρχει κάτι που βράζει από κάτω και βράζει σε όλο τον κόσμο. Την αποδιοργάνωση μπορώ να την καταλάβω. Αυτό που δεν καταλαβαίνω είναι την βίαιη αντίδραση».
«Ναι το queer είναι μόδα, αυτό δεν σημαίνει όμως ότι δεν είναι και ουσία»
Η συγκυρία για τα παραπάνω δεν θα μπορούσε να είναι πιο αρμοστή αφού το φετινό μεγάλο αφιέρωμα του 26ου ΦΝΘ είναι το Citizen Queer. Πρόκειται για ένα αφιέρωμα με δεκάδες ταινίες που αναδεικνύουν (και αναρωτιούνται για) θέματα σεξουαλικής ταυτότητας.
Από την μια λοιπόν στην Αριστοτέλους γίνεται κάτι που μοιάζει με επεισόδιο της δεκαετίας του 1980 αλλά από την άλλη το queer έχει πια την μορφή μόδας, μια κατάσταση «in». «Ναι το queer είναι μόδα, αυτό δεν σημαίνει όμως ότι δεν είναι και ουσία. Είναι μόδα και θα περάσει αλλά είναι ουσία και θα μείνει» είπε ο Δ. Παπαϊωάννου.
Ποια όμως είναι η ερμηνεία του ιδίου του κ. Παπαϊωάννου για την έκφραση της βίας από τα παιδιά; «Δεν θέλω να πάρω θέση και να πω δημόσια την προσωπική μου άποψη για το πώς η ελληνική οικογένεια μεγαλώνει τα αγόρια της» είπε. «Απλώς θέλω να επισημάνω ότι εκεί πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας και όχι στην γενικότητα της ομοφοβίας που δεν λέει τίποτα στο ειδικό πρόβλημα της βίαιης αντιμετώπισης των πραγμάτων τα οποία νιώθουμε ότι είναι προκλητικά».
Ο κ. Παπαϊωάννου συμπλήρωσε επίσης ότι «υπάρχει μια ολόκληρη θεωρία για το πώς το Queer έγινε ένα είδος πολιτικής ατζέντας ενάντια στον συντηρητισμό και αυτό είναι λίγο άδικο για εμάς που είμαστε της ομοφυλόφιλης κοινότητας. Γιατί ωραίο είναι τα πράγματα να προχωρούν προς τα μπρος αλλά δεν μπορεί κανένας να χρησιμοποιεί τα δικαιώματά σου προκειμένου να περάσει από το πλάι μια άλλου τύπου ατζέντα».
Ωστόσο, επεσήμανε ότι είναι φυσιολογικό πολύς κόσμος να αισθάνεται έκπληξη με αυτό που έχει γίνει τα τελευταία 20 χρόνια, ιδίως «εμείς που γεννηθήκαμε σε ένα τελείως διαφορετικό περιβάλλον. Πρέπει να χαιρόμαστε γιατί πάμε καλύτερα αλλά ακόμα δεν βρισκόμαστε εκεί που πρέπει».
«Είναι το ίδιο μάτι που βλέπει τα πράγματα»
Αναφερόμενoς στον κινηματογράφο, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου αποκάλεσε τον εαυτό του «εδώ και χρόνια closeted film director.(σκηνοθέτης του κινηματογράφου μέσα στη ντουλάπα), Ο κινηματογράφος είναι η τέχνη που αγαπώ, την γνωρίζω αρκετά καλά και επίσης είναι ένα από τα πράγματα που in my death bed (στο κρεβάτι του θανάτου) θα μετανιώσω που δεν το έκανα».
Στο φεστιβάλ προβάλλονται οι μικρού μήκους ταινίες του, «Nowhere» και «Primal Matter» (όπου χορογραφεί εκ νέου το θεατρικό του έργο μέσα από τις ιδιότητες του κινηματογραφιστή και του μοντέρ) αλλά και η «δουλειά σε εξέλιξη» /work in progress – ντοκιμαντέρ της Εύας Στεφανή πάνω στην περιοδεία της παράστασής του «Εγκάρσιος Προσανατολισμός» στις ευρωπαϊκές σκηνές.
Ο κ. Παπαϊωάννου είναι πολύ μεγάλος θαυμαστής του μοντάζ (το αποκαλεί «χορογραφία») και ανέφερε επίσης ότι θέλει να προλάβει πριν φύγει από την ζωή να παραδώσει το αρχείο του στο διαδίκτυο, έτσι όπως ο ίδιος θα ήθελε να το βλέπει αυτός που «150 χρόνια από σήμερα θα θελήσει να ασχοληθεί με την αρχαιολογία του θεάματος». Μάλιστα αποκάλυψε ότι υπάρχει αμοντάριστο υλικό παραστάσεών του όπως ο «Δράκουλας» και η «Ανθρώπινη δίψα» που κινηματογράφησε ο Γιώργος Λάνθιμος.
Mαθητής του Γιάννη Τσαρούχη, ο Δ. Παπαϊωάννου ξεκίνησε ζωγράφος, μετά ήρθαν τα κόμικ, αργότερα τα θεάματα (μεγάλο βήμα στην καριέρα του υπήρξε η θεαματική τελετή έναρξης της Ολυμπιάδας του 2004 στην Αθήνα) και μετά από μια καταπληκτική καριέρα σε όλα τα μεγάλα θέατρα σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Ευρώπης, τώρα να και το «φλερτ» με τον κινηματογράφο.
«Είναι το ίδιο μάτι που βλέπει τα πράγματα, το ίδιο μάτι που έκανε όλες αυτές τις δουλειές και είναι το μάτι που εκπαιδεύτηκε ως ζωγράφος» είπε μνημονεύοντας τον μεγάλο του δάσκαλο τον Τσαρούχη, προτείνοντας συγχρόνως στο κοινό την ανάγνωση του βιβλίου «Γιάννης Τσαρούχης, Μαθήματα Ζωγραφικής, Χίος, 1981» που κυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις ΑΓΡΑ.
«Όσο μεγαλώνουμε η ορμή του σώματος μεταμορφώνεται σε κάτι άλλο. Εκτός από κούραση γίνεται μια θέαση της πραγματικότητας από διαφορετική οπτική γωνία. Νομίζω ότι ξεκίνησα κάπως ναΐφ καλλιτέχνης και μεταλλάχθηκα» κατέληξε.
