Παθήσεις των οφθαλμών που μέχρι σήμερα αποδίδονταν αποκλειστικά σε γενετικά αίτια πιθανώς να οφείλονται – τουλάχιστον εν μέρει – σε βακτήρια του εντέρου τα οποία «δραπετεύουν» από το γαστρεντερικό σύστημα και «ταξιδεύουν» ως τον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού, σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Cell».
Πλήρης στροφή στη μέχρι σήμερα γνώση
Μέχρι σήμερα πιστευόταν ότι τα μάτια μας προστατεύονται από ένα στρώμα ιστού στο οποίο τα βακτήρια δεν μπορούν να διεισδύσουν.
«Ετσι τα αποτελέσματα αυτά είναι αναπάντεχα» σχολίασε στον δικτυακό τόπο του περιοδικού «Nature» ο Μάρτιν Κρίγκελ, ερευνητής στο μικροβίωμα του Πανεπιστημίου του Μίνστερ στη Γερμανία, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη και προσέθεσε ότι «μιλάμε για μια πλήρη στροφή στα όσα γνωρίζαμε ως σήμερα».
Ο ρόλος του γονιδίου CRB1
Οι κληρονομικές παθήσεις του αμφιβληστροειδούς όπως η μελαγχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια πλήττουν περί τα 5,5 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως. Μεταλλάξεις σε ένα γονίδιο που ονομάζεται CRB1 (Crumbs homolog 1) αποτελούν κύρια αιτία εμφάνισης τέτοιων σοβαρών νόσων των οφθαλμών, ορισμένες εκ των οποίων προκαλούν τύφλωση.
Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι η ύπαρξη βακτηρίων στα μάτια δεν είναι τόσο σπάνια όσο νόμιζαν οι οφθαλμίατροι, γεγονός που οδήγησε τους συγγραφείς της νέας μελέτης να αναρωτηθούν αν βακτήρια μπορούν να προκαλέσουν αμφιβληστροειδοπάθειες, όπως ανέφερε ο κύριος συγγραφέας της μελέτης Ρίτσαρντ Λι, οφθαλμίατρος που κατά τη διεξαγωγή της εργαζόταν στο University College του Λονδίνου.
«Χαλάρωση» των κυτταρικών δεσμών
Οι μεταλλάξεις του CRB1 αποδυναμώνουν τους δεσμούς μεταξύ των κυττάρων που αποτελούν τη «φόδρα» του εντέρου ενώ παράλληλα παίζουν σημαντικό ρόλο στην αποδυνάμωση του προστατευτικού φραγμού που βρίσκεται γύρω από τα μάτια, ανακάλυψαν ο Λι και οι συνεργάτες του.
Τα μεταλλαγμένα ποντίκια
Η ανακάλυψη αυτή ώθησε τον Λάι Γουέι, επίσης συγγραφέα της νέας μελέτης, οφθαλμίατρο στο Ιατρικό Πανεπιστήμιο Γκουανκζού στην Κίνα να δημιουργήσει ποντίκια με μεταλλάξεις του Crb1 και μειωμένα επίπεδα βακτηρίων στο έντερο.
Οπως προέκυψε, τα ποντίκια αυτά δεν εμφάνισαν προβλήματα στα κυτταρικά στρώματα του αμφιβληστροειδούς σε αντίθεση με άλλα ποντίκια που διέθεταν την «τυπική» εντερική χλωρίδα.
Επιτυχημένη χορήγηση αντιβιοτικών
Επιπροσθέτως – και αυτό ήταν ιδιαιτέρως σημαντικό – η χορήγηση στα μεταλλαγμένα ποντίκια αντιβιοτικών οδήγησε σε μείωση των βλαβών στους αμφιβληστροειδείς τους. Αυτό μαρτυρεί ότι ασθενείς με μεταλλάξεις του CRB1 μπορούν να ωφεληθούν από αντιβιοτικά ή αντιφλεγμονώδη φάρμακα τα οποία μειώνουν την επίδραση βακτηρίων.
«Εάν αυτός είναι ένας νέος μηχανισμός που οδηγεί σε αμφιβληστροειδοπάθειες ο οποίος μπορεί να λάβει θεραπεία, τότε θα αλλάξουν οι ζωές πολλών ατόμων» σημείωσε ο δρ Λι. Εσπευσε πάντως να προσθέσει ότι δεν γνωρίζουμε αν τα ευρήματα αυτά από τα ποντίκια θα μπορούν να «μεταφραστούν» σε αποτελεσματική θεραπεία για τον άνθρωπο.
Οι αμφιβολίες
Παρότι η καινούργια γνώση μπορεί να οδηγήσει σε δοκιμή αντιβιοτικής θεραπείας στους ασθενείς με γενετικές οφθαλμοπάθειες (κάτι που μπορεί να καταστεί εφικτό χωρίς ιδιαίτερους κινδύνους και παρενέργειες), οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμη αν οι μεταλλάξεις του CRB1 προκαλούν επιβλαβείς γενετικές αλλαγές στα μάτια, ακόμη και όταν δεν υπάρχουν βακτήρια.
Ετσι πιθανώς στους ανθρώπους τα αντιβιοτικά να μπορούν να βοηθήσουν ως έναν βαθμό σε περίπτωση βλαβών του αμφιβληστροειδούς αλλά όχι και να θεραπεύσουν πλήρως ή να αναστρέψουν τις παθήσεις του.
