Στο τέλος του 19ου αιώνα, ο λόρδος Κέλβιν, επιστημονική αυθεντία της εποχής του, δήλωνε με περισσή βεβαιότητα ότι είναι αδύνατον να κατασκευαστεί ιπτάμενη μηχανή «βαρυτέρα του αέρος» —ίσα για να διαψευστεί 10 χρόνια αργότερα από τους αδελφούς Ράιτ, δύο ποδηλατάδες.
Προβλέψεις μπορούν να γίνουν από όλους· κάποιες είναι καλύτερες και κάποιες χειρότερες. Όσο γνώστης και να είναι κανείς, η πρόβλεψη δεν μπορεί να ταυτιστεί με τη βεβαιότητα. Ακόμη και αν έχεις καταδυθεί στα άδυτα των εργαστηρίων και των τμημάτων R & D, ακόμη και αν έχεις μυρίσει εκεί τον αέρα της καινοτομίας, πάντα κάτι θα χάνεις.
Προφανώς, κάθε πρόβλεψη εξαρτάται από την χρονική απόσταση από το παρόν. Όταν αυτή η απόσταση είναι μόλις ένας χρόνος, η πρόβλεψη γίνεται σχεδόν εκ του ασφαλούς, καθώς οι περισσότερες εξελίξεις έχουν ήδη δρομολογηθεί –χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορούμε να πέσουμε έξω. Όπως παραδέχτηκε ο Μπιλ Γκέιτς, ένας άνθρωπος με τεράστια εμπειρία, και ο οποίος παραμένει στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων, συνομιλώντας με τον Σαμ Άλτμαν, CEO της ΟpenAI, της εταιρείας που έφτιαξε το ChatGPT: «Είχα το προνόμιο να παρακολουθήσω την εξέλιξη της δουλειάς σας και παρέμενα πολύ επιφυλακτικός. Δεν περίμενα ότι το ChatGPT θα γινόταν τόσο καλό. Πραγματικά με εντυπωσιάζει.»
Υπό αυτό το πρίσμα, ας επιχειρήσουμε να προβλέψουμε -περιοριζόμενοι στον χώρο των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών- τις σημαντικότερες τεχνολογικές εξελίξεις για το 2024.
Quo Vadis AI?
Ως «Τεχνητή Νοημοσύνη» νοείται συνήθως η Παραγωγική ΤΝ, δεν ταυτίζεται όμως με αυτήν. Η ΤΝ είναι μια έννοια πολύ ευρύτερη. Ως ΤΝ, λόγου χάρη, μπορούν να οριστούν κάποιοι από τους πιο σύνθετους αλγόριθμους, καθώς και οι φωνητικοί βοηθοί που δεν είναι συνδεδεμένοι με ένα τεράστιο μοντέλο Παραγωγικής ΤΝ.
Μια τάση που θα γίνει αισθητή φέτος είναι η προσβάσιμη, «επί της συσκευής ΤΝ», η οποία θα συνδυάσει την Παραγωγική ΤΝ με την αποδοτικότητα κόστους και ενέργειας, καθώς δεν θα βασίζεται σε έναν ακριβό και ενεργοβόρο απομακρυσμένο σέρβερ. Κάτι σαν το Siri ή το Google Assistant τοπικά, αλλά με λίγη από τη ισχύ του ChatGPT: Το μικρό θα είναι το νέο μεγάλο στην ΤΝ φέτος.
Στη μουσική βιομηχανία, το 2024 η ΤΝ μπορεί πλέον να επιλύσει μια σειρά από προκλήσεις, όπως αναγνώριση μουσικής σε πραγματικό χρόνο, ή δημιουργία χρήσιμων μεταδεδομένων, π.χ. σε βίντεο. Θα δοθεί επίσης η δυνατότητα (και ευκαιρία) να παρακολουθείται σε πραγματικό χρόνο η πειρατεία και η μη εξουσιοδοτημένη εμπορική χρήση, να βελτιστοποιείται το κόστος παραγωγής (ιδίως για ταινίες, μουσική ή διαφημίσεις) και να διασφαλίζεται η διαφάνεια στις πληρωμές για τους κατόχους δικαιωμάτων.
Εφαρμογή της Τεχνητής Νοημοσύνης αποτελούν (πλέον) και τα ρομπότ κάθε μορφής και χρήσης. Η χρησιμότητα των ανθρωποειδών ρομπότ θα αυξηθεί το έτος που ήδη διανύουμε και θα είναι εμφανής η τάση να εκτελούν αυτά όλο και περισσότερες εργασίες. Η κατασκευή ρομπότ γενικότερου σκοπού, συνεπώς, θα αποτελέσει το επόμενο βήμα. Δεν θα χρειάζεται πλέον να εκπαιδεύσουμε ένα ρομπότ για να γυρίζει χάμπουργκερ, ένα άλλο για να πλένει παράθυρα και ένα διαφορετικό για να ανοίγει την πόρτα στους επισκέπτες και να φτιάχνει τα κοκτέιλ: το ίδιο μοντέλο θα έχει τη δυνατότητα να κάνει τα πάντα… και φυσικά να συμφέρει.
Σε αυτό το πλαίσιο θα γίνει εφικτή η κατασκευή ρομπότ τα οποία παράγουν τα δικά τους δεδομένα από δοκιμές και λάθη για να μάθουν πώς να ελέγχουν πολλούς διαφορετικούς ρομποτικούς βραχίονες (αντί για έναν, που είναι το σύνηθες). Το 2023 εμφανίστηκαν διάφορα τέτοια ρομπότ και το 2024 προβλέπονται να εξελιχθούν. Βασικό πρόβλημα εδώ αποτελεί η έλλειψη δεδομένων. Τα ρομπότ (σε αντίθεση με άλλες εφαρμογές μηχανικής μάθησης) έχουν ελάχιστες καλές πηγές δεδομένων ικανών να εκπαιδεύσουν για βιομηχανικά ή οικιακά καθήκοντα. Ως εκ τούτου, η σχετική πρόοδος δεν αναμένεται να είναι τόσο ραγδαία.
Τέλος, η ΤΝ κάθε είδους προβλέπεται να αξιοποιήσει αποτελεσματικότερα δεδομένα από το Internet of Things (αυτά τα δισεκατομμύρια έξυπνων συσκευών που μας περιβάλλουν), για να προβλέψει πιθανές βλάβες σε μηχανήματα και να προτείνει προληπτικές ενέργειες. Ή για να μάθει την συμπεριφορά μας και να προσαρμοστεί ανάλογα –ό,τι και να σημαίνει αυτό.
Παραγωγική Τεχνητή Νοημοσύνη: από τα Πίξελ στην Παραγωγή
Η Παραγωγική Τεχνητή Νοημοσύνη (ΠΤΝ) διανύει μια περίοδο ραγδαίας ανάπτυξης, φέρνοντας επανάσταση σε πλήθος κλάδων. Το 2023 ήταν η χρονιά της και το 2024 μας επιφυλάσσει ακόμη πιο εντυπωσιακές εξελίξεις, με τις ακόλουθες τάσεις να διαμορφώνουν το τοπίο:
Ενσωμάτωση ΠΤΝ σε παραδοσιακές βιομηχανίες
Η ΠΤΝ θα υιοθετηθεί ευρύτερα σε κλάδους όπως η γεωργία, η μεταποίηση, η ενέργεια και η υγεία. Αυτό θα οδηγήσει σε αυτοματοποίηση επαναλαμβανόμενων εργασιών, βελτιστοποίηση παραγωγικών διαδικασιών και λήψη πιο έξυπνων αποφάσεων.
Μεγαλύτερη Αξιοποίηση της ΠΤΝ
Ιδιαίτερη αναμένεται η ανάπτυξη της ΠΤΝ που εστιάζει στη δημιουργία νέων δεδομένων και περιεχομένου. Η εν λόγω τεχνολογία θα αξιοποιηθεί για την ανάπτυξη νέων προϊόντων, τη βελτίωση της εμπειρίας πελατών και την τόνωση της καινοτομίας. Έκφανση αυτής αποτελεί η μετατροπή κειμένου σε βίντεο, η οποία έχει ήδη κάνει την εμφάνισή της. Η ΠΤΝ θα ενσωματώσει όλα τα θετικά και τα αρνητικά εφαρμογών τύπου «κείμενο-σε-εικονα», όπως πχ. το DALLE-2, ενισχύοντάς τα. Θα δούμε π.χ. τον Πάπα να ιερουργεί στο Βατικανό φορώντας ένα φουσκωτό μπουφάν Balenciaga [ΣΣ. Ανθρώπινη προσθήκη].
Εξέλιξη της Εξηγήσιμης ΤΝ
Η Εξηγήσιμη ΤΝ (Explainable AI) θα γίνει ολοένα και πιο σημαντική, καθώς οι οργανισμοί θα επιδιώξουν να κατανοήσουν πώς λειτουργούν τα συστήματα ΠΤΝ και να διασφαλίσουν την ηθική και υπεύθυνη χρήση τους.
Εξάπλωση της ΠΤΝ-ως-Υπηρεσίας
Η παροχή της ΠΤΝ-ως-Υπηρεσία (GENAI-as-a-Service) θα γίνει πιο δημοφιλής, επιτρέποντας σε μικρότερες επιχειρήσεις και οργανισμούς να αξιοποιήσουν τα οφέλη της τεχνολογίας χωρίς να χρειάζεται να επενδύσουν σε ακριβές υποδομές.
Ενίσχυση της ασφάλειας και της ηθικής
Η ασφάλεια και η ηθική θα παραμείνουν κορυφαίες προτεραιότητες στον τομέα της ΠΤΝ. Θα αναπτυχθούν νέες τεχνολογίες και πρωτόκολλα για την προστασία των δεδομένων και την αποτροπή κακόβουλης χρήσης της ΠΤΝ.
Το 2024, η ΠΤΝ αναμένεται να διαδραματίσει ακόμη σημαντικότερο ρόλο στην παγκόσμια οικονομία. Η υιοθέτησή της από ολοένα και περισσότερους κλάδους, σε συνδυασμό με τα τεχνολογικά άλματα που γίνονται καθημερινά, θα επιφέρει καίριες αλλαγές στον τρόπο που ζούμε και εργαζόμαστε. Η χρησιμότητά της για τον απλό, μη τεχνολογικό άνθρωπο, δεν μπορεί να προβλεφθεί επακριβώς, σίγουρα όμως η ενασχόληση των ανθρώπων με μικρά μοντέλα ΤΝ θα εκτοξευθεί. Τα σύγχρονα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης, όπως το GPT-4 και το Gemini, είναι πολυτροπικά, δηλαδή μπορούν να επεξεργάζονται όχι μόνο κείμενο αλλά και εικόνες, ακόμη και βίντεο. Πρόκειται για ικανότητα που θα αποτελέσει έναυσμα για τη δημιουργία και την ανάπτυξη πληθώρας νέων εφαρμογών.
Αυτές οι εξελίξεις στη ΠΤΝ υποδηλώνουν παράλληλα την πορεία προς μια πιο προσιτή, ευέλικτη και οικονομικά αποδοτική τεχνολογία, ενώ καθίσταται πλέον ευχερέστερο για τους οργανισμούς να ενισχύσουν τη χρήση της ΠΤΝ στην οποία προβαίνουν, γεγονός που θα συντελέσει με τη σειρά του σε ολοένα και μεγαλύτερη ανάπτυξη των εν λόγω συστημάτων, ενισχύοντας την καινοτομία.
Η επιτυχία αυτού του σχεδίου, εξαρτάται ωστόσο, από το κατά πόσον τα μοντέλα που χρησιμοποιούνται λειτουργούν αξιόπιστα. Τα γλωσσικά μοντέλα συχνά επινοούν πράγματα, και τα παραγωγικά μοντέλα βρίθουν προκαταλήψεων. Η παραβίασή τους είναι εξαιρετικά εύκολη, ιδίως στο περιβάλλον του διαδικτύου. Πρόκειται για ζητήματα που παραμένουν ανεπίλυτα.
[Ειδικά αυτό το κομμάτι γράφτηκε στα ελληνικά από την ίδια την ΠΤΝ, το εξαιρετικό Gemini της Google, διασταυρώθηκε, ώστε να αποφευχθούν τυχόν «ιστορίες του αέρα» και τεχνολογικές παραισθήσεις της μηχανής, εμπλουτίστηκε με στοιχεία ανθρώπινης κρίσης και υπέστη ένα ελάχιστο ρετούς. Οι «παραγωγικοί» σολοικισμοί δεν πειράχτηκαν].
Χρονιά-σταθμός για την Κυβερνοασφάλεια
Η αυξημένη εξάρτηση από τα δεδομένα, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι απειλές και οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο εξελίσσονται διαρκώς, σημαίνει ότι η ανθεκτικότητα στον κυβερνοχώρο θα παραμείνει ένα βασικό θέμα στην ατζέντα των Διοικητικών Συμβουλίων για το 2024. Η ΤΝ ρίχνει λάδι στη φωτιά, ενισχύοντας τα όπλα των επιτιθέμενων· παράλληλα, βέβαια, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την καταπολέμηση των απειλών. Ως εκ τούτου, αναμένεται η εμφάνιση περισσότερων και πιο σοφιστικέ δοκιμών διείσδυσης και ανθεκτικότητας στον κυβερνοχώρο και ιδιαίτερα στην αλυσίδα εφοδιασμού. Η δοκιμές αυτές θα γίνουν όχι μόνο λόγω του αυξανόμενου κινδύνου επιβολής προστίμων, αλλά και λόγω της σοβαρότητας των επιπτώσεων στη φήμη μίας επιχείρησης η οργανισμού.
Το 2022 διαπιστώθηκε η παραβίαση 480 περίπου εκατομμύριων αρχείων λογαριασμών. Το 2023 ο αριθμός αυτός εκτινάχθηκε στα 6 δισεκατομμύρια, αριθμός ασύλληπτος. Η ανάγκη για την ανάσχεση αυτής της απειλητικής αυξητικής τάσης σημαίνει ότι η μεγέθυνση των επενδύσεων και των δαπανών στην ασφάλεια είναι μονόδρομος.
Η φράση «Εμπιστεύσου αλλά επαλήθευσε» αποτελεί πλέον πολιτική του παρελθόντος για την πολιτική κυβερνοασφάλειας των ΗΠΑ. Το νέο τοπίο απαιτεί ένα μοντέλο «μηδενικής εμπιστοσύνης». Μέχρι το τέλος του οικονομικού έτους 2024, όλες οι κυβερνητικές υπηρεσίες των ΗΠΑ θα πρέπει να μεταβούν σε μια αρχιτεκτονική ασφάλειας μηδενικής εμπιστοσύνης. Ο ιδιωτικός τομέας κινείται ήδη προς την ίδια κατεύθυνση. Ο υπόλοιπος κόσμος υποχρεωτικά θα ακολουθήσει.
Τέλος, η Παραγωγική ΤΝ έχει τεράστιες δυνατότητες να ενισχύσει την ασφάλεια των δεδομένων και να προσθέσει ένα επιπλέον επίπεδο προστασίας. Κανείς δεν μπορεί να παρακολουθεί χειροκίνητα όλα τα δεδομένα που διακινούνται μέσω της επιχείρησής του —τα ευφυή συστήματα θα επωμιστούν αυτό το καθήκον. Η μηχανική μάθηση προβλέπεται να αναπτυχθεί για να «καταλαβαίνει» τι είναι φυσιολογικό και να επισημάνει οτιδήποτε δεν είναι.
Ένα Κβαντικό Άλμα;
Οι κβαντικοί υπολογιστές παραμένουν εξωτικές μηχανές, απρόσιτοι στην κοινή αντίληψη. Χρησιμοποιώντας τις -σχεδόν αδιανόητες για τον ανθρώπινο νου- κβαντικές ιδιότητες της ύλης, όπως το ότι ένα σωματίδιο μπορεί να βρίσκεται ταυτόχρονα σε πολλά μέρη (σαν ένα μπαλάκι του πινγκ πονγκ να βρίσκεται ταυτόχρονα (!) στη ρακέτα και των δύο παικτών, αλλά και σε όλη τη τροχιά ανάμεσά τους), οι κβαντικοί υπολογιστές πετυχαίνουν (σε ειδικές περιοχές –δεν είναι μηχανές γενικής χρήσης) απίθανα πράγματα, αδύνατα για κλασικούς υπολογιστές που δεν θα τα κατάφερναν, ακόμη και αν λειτουργούσαν από την εποχή του Μπιγκ Μπανγκ μέχρι σήμερα. Πόσο άμεσα μας επηρεάζει αυτό; Εξαιρετικά, αν λάβουμε υπόψη ότι ξεκλειδώνουν την επίλυση ειδικών προβλημάτων που απασχολούν άμεσα το ανθρώπινο είδος. Ένα από αυτά είναι η μοντελοποίηση των βιολογικών μορίων, η οποία τους ταιριάζει απόλυτα, και θα μπορούσε να ανακαλύψει φάρμακα για παθήσεις όπως το Αλτσχάιμερ και η σχιζοφρένεια. Ένα άλλο είναι η κρυπτογράφηση: οι κβαντικοί υπολογιστές θα μπορούν να αποκρυπτογραφήσουν τους σημερινούς απαραβίαστους κωδικούς ασφαλείας σε λεπτά ή ώρες, κάτι που οι συμβατικοί υπολογιστές απλά δεν μπορούν να κάνουν. Μία τέτοια εξέλιξη θα βάλει βόμβα στα θεμέλια των συναλλαγών και θα ρίξει το Ίντερνετ, τουλάχιστον όπως το ξέρουμε σήμερα.
Οι κυβερνήσεις των μεγάλων κρατών τρέμουν στην ιδέα ότι κάποιος άλλος μπορεί να αποκτήσει αποφασιστικό προβάδισμα στην κατασκευή ενός πρακτικού και βιώσιμου κβαντικού υπολογιστή. Τούτο συνεπάγεται για το 2024 ότι ο παγκόσμιος ανταγωνισμός (κρατικός και ιδιωτικός) θα ενταθεί πολύ. Τεχνολογικοί γίγαντες όπως η Splunk, η Microsoft, η Honeywell, η Amazon και η Google είναι ήδη βαθιά εμπλεκόμενοι στο κβαντικό παιχνίδι και οι σχετικές εξελίξεις θα είναι σημαντικές. Τέλος υπάρχει ο αστάθμητος (λόγω γενικότερου μυστικισμού και του ρόλου του κράτρους) παράγοντας «Κίνα», που τα τελευταία χρόνια βρίσκεται στην αιχμή της κβαντικής τεχνολογίας.
Πόσο κοντά όμως είναι η τεχνολογία σε αυτές τις σεισμικές αλλαγές και τι αναμένεται να συμβεί το 2024; Σίγουρα θα δούμε πολλά, μιας και αρκετά δύσκολα προβλήματα έχουν ήδη επιλυθεί. Δεν θα δούμε όμως επαναστατικές αλλαγές (αυτές απέχουν τουλάχιστον τρία χρόνια). Οι κωδικοί μας για την ώρα θα παραμείνουν ασφαλείς.
Ανθρώπινες δεξιότητες: όλο και πιο απαραίτητες για την αξιοποίηση της ΤΝ
Η πλειονότητα των αλληλεπιδράσεων της ΤΝ με τους ανθρώπους που την αναπτύσσουν και την εκπαιδεύουν, προκειμένου να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητά της και η περίφημη «εμπειρία πελάτη» των τελικών προϊόντων, εξακολουθεί να απαιτεί μια μορφή ανθρώπινης παρέμβασης, ενός διαμεσολαβητή. Αυτή η ανάγκη θα παραμείνει αμείωτη· το ανθρώπινο στοιχείο δεν προβλέπεται να εκλείψει και συνιστά αποφασιστικό παράγοντα επιτυχίας της χρήσης της ΤΝ.
Μερικές από τις πιο σημαντικές ανθρώπινες δεξιότητες που θα χρειαστούν για την αξιοποίηση της ΤΝ κατά το 2024 είναι:
Κριτική σκέψη και επίλυση προβλημάτων: Είναι απολύτως απαραίτητη ώστε οι άνθρωποι να συνεργάζονται αποτελεσματικά με τα συστήματα ΤΝ και να διασφαλίζουν την υπεύθυνη και ηθική χρήση τους.
Δημιουργικότητα και καινοτομία: Οι άνθρωποι, με την έμφυτη δημιουργικότητά τους και την ικανότητά τους να σκέφτονται «έξω από το κουτί» διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην πυροδότηση της καινοτομίας και στην προώθηση της ανάπτυξης της ΤΝ προς νέες -και μη αναμενόμενες- κατευθύνσεις.
Συναισθηματική νοημοσύνη και ενσυναίσθηση: Αυτές οι δεξιότητες είναι επίσης καίριας σημασίας για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και σχέσης με τα συστήματα ΤΝ και τη διασφάλιση ότι αυτά χρησιμοποιούνται με τρόπο που ευθυγραμμίζεται με τις ανθρώπινες αξίες και τους κοινωνικούς κανόνες.
Επικοινωνία και συνεργασία: Οι άνθρωποι είναι υπεύθυνοι για τη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ της ΤΝ και των χρηστών, την αποτελεσματική επικοινωνία των δυνατοτήτων και των περιορισμών της ΤΝ και την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ της ΤΝ και των (ανθρώπινων —μια διευκρίνιση που χρειάζεται όλο και περισσότερο) εμπειρογνωμόνων.
Ηλεκτροκίνηση και Μπαταρίες: Εμπρός ή Πίσω;
Tα αυτοκίνητα είναι η κορυφή του παγόβουνου της ηλεκτροκίνησης. Φέτος, θα δούμε νέα ηλεκτροκίνητα οχήματα στην ξηρά, στην θάλασσα και στον αέρα: Προσωπικά αεροσκάφη κάθετης απογείωσης, φορτηγά, σκάφη και καινοτόμα σκούτερ.
Στα αυτοκίνητα, ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι και τόσο ρόδινα. Παρόλο που στη Γερμανία (και πρόσφατα στη Βρετανία) κυκλοφορούν πάνω από 1 εκατομμύρια ηλεκτρικά αυτοκίνητα, το 2024 προβλέπεται δυσοίωνο. Εταιρείες όπως η Tesla,η General Motors και η Ford ακύρωσαν τα σχέδιά τους για επέκταση της παραγωγής. Σε συνδυασμό με τις ακόμη υψηλές τιμές, τα λειψά δίκτυα φόρτισης και την χαμηλή αυτονομία, για φέτος προβλέπεται στασιμότητα· και μεγάλος ανταγωνισμός μεταξύ των κατασκευαστών, ωφέλιμος για όσους έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν ηλεκτρικό αυτοκίνητο.
Αναφορικά με τις μπαταρίες (οι οποίες δεν περιορίζονται στα οχήματα, αλλά είναι ακρογωνιαίος λίθος στην αποθήκευση ενέργειας, στα αυτόνομα ρομπότ και σε πληθώρα άλλων πραγμάτων), πολλές πραγματικά νέες τεχνολογίες βρίσκονται σε ερευνητική φάση. Πρόκειται για τάση που θα επιταχυνθεί το 2024, σηματοδοτώντας μια σημαντική αλλαγή: Οι νέες μπαταρίες θα έχουν διαφορετική χημική σύνθεση, μεγαλύτερη αποθηκευτική ικανότητα, σε τιμή που -όταν επιτευχθούν οικονομίες κλίμακας στην παραγωγή- θα είναι χαμηλότερη από τις σημερινές μπαταρίες, ενώ υπόσχονται μεγαλύτερη διάρκεια ζωής και ασφάλεια λειτουργίας.
Θα μειωθεί επίσης η εξάρτηση από τις αναγκαίες πρώτες ύλες: το λίθιο, το νικέλιο, το κοβάλτιο, τα ορυκτά σπάνιων γαιών και τον γραφίτη. Σε έναν κόσμο που βρίσκεται σε ενεργειακή μετάβαση προκειμένου να αντιμετωπίσει την κλιματική αλλαγή, αυτές οι αναδυόμενες εξελίξεις θα προσφέρουν περισσότερες επιλογές και μια πιο βιώσιμη χρήση των πρώτων υλών.
Θα δοθούν πατέντες στην ΤΝ;
Το ερώτημα αν μπορούν να χορηγηθούν διπλώματα ευρεσιτεχνίας στην Τεχνητή Νοημοσύνη είναι πολύπλοκο και δεν έχει ακόμη απαντηθεί οριστικά. Η επικρατούσα άποψη είναι ότι τα συστήματα ΤΝ δεν μπορούν να θεωρηθούν εφευρέτες σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, η οποία απαιτεί ο εφευρέτης να είναι φυσικό πρόσωπο. Τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας προορίζονται να ανταμείβουν την ανθρώπινη εφευρετικότητα και την καινοτομία· η χορήγηση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας σε συστήματα ΤΝ θα υπονομεύσει αυτούς τους στόχους.
Ωστόσο, έχουν ήδη υπάρξει εξαιρέσεις. Το 2018, το Γραφείο Πνευματικής Ιδιοκτησίας της Νότιας Αφρικής χορήγησε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για ένα δοχείο ποτού που διαχέει τη θερμότητα, το οποίο δημιουργήθηκε από το Dabus, ένα σύστημα ΤΝ. Η απόφαση έγινε δεκτή με αντιδράσεις και δεν έχει ακόμη τελεσιδικήσει.
Στα τέλη του 2023, το Ανώτατο Δικαστήριο της Βρετανίας έκρινε ομόφωνα ότι μια μηχανή ΤΝ δεν μπορεί να κατονομαστεί ως εφευρέτης —κατά την έννοια του νόμου περί διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας της χώρας που ισχύει από το 1977. Το Δικαστήριο τόνισε ότι η υπόθεση δεν αφορούσε στο αν οι τεχνικές πρόοδοι που παράγονται από μηχανές ΤΝ πρέπει να είναι κατοχυρώσιμες με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, αλλά στη σωστή ερμηνεία και εφαρμογή του νόμου περί διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Λεπτή αλλά σημαντική διάκριση.
Και στο ζήτημα αυτό αναμένεται έντονη δραστηριότητα φέτος, καθώς η ΤΝ εμπλέκεται ως μέρος μιας εφεύρεσης —ή είναι η ίδια ο εφευρέτης- προς την κατεύθυνση της αλλαγής της νομοθεσίας ώστε να εναρμονίζεται με αυτήν την πραγματικότητα.
Θα διαβρώσουν τα Deepfake τη Δημοκρατία;
Η τεχνολογία deepfake (για σκοπούς μάρκετινγκ ή εκπαίδευσης, και παράπλευρα για κακόβουλη χρήση) έχει απογειωθεί. Για παράδειγμα, η βρετανική Synthesia κατασκευάζει εργαλεία που μπορούν να μετατρέψουν μια μοναδική ερμηνεία ενός ηθοποιού σε μια ατελείωτη ροή από deepfake άβαταρ, τα οποία «με το πάτημα ενός κουμπιού» απαγγέλλουν όποιο σενάριο τους δοθεί. Σύμφωνα με την εταιρεία, η τεχνολογία της χρησιμοποιείται πλέον από το 44% των εταιρειών του Fortune 100. Η χρήση αυτής ειδικά της τεχνολογίας μπορεί επηρεάσει αρνητικά τους θεσμούς της κοινωνίας και ιδιαίτερα τη δημοκρατία.
Αν οι πρόσφατες εκλογές ανά τον κόσμο μπορούν να θεωρηθούν ως πρόκριμα, η παραπληροφόρηση των εκλογέων από την ΤΝ και τα deepfake θα αποτελέσουν τεράστιο πρόβλημα το 2024. Στην Αργεντινή, δύο υποψήφιοι για τις προεδρικές εκλογές δημιούργησαν εικόνες και βίντεο των αντιπάλων τους με τη χρήση τεχνολογίας ΤΝ για να τους επιτεθούν. Στη Σλοβακία, deepfake ενός ηγέτη φιλελεύθερου φιλοευρωπαϊκού κόμματος που απειλούσε να αυξήσει την τιμή της μπίρας και αστειευόταν σχετικά με την παιδική πορνογραφία εξαπλώθηκαν σαν πυρκαγιά κατά τη διάρκεια των εκλογών της χώρας. Και στις ΗΠΑ, ο Ντόναλντ Τραμπ επιδοκίμασε μια ομάδα που χρησιμοποιεί ΤΝ για να παράγει μιμίδια με ρατσιστικά και σεξιστικά τροπάρια.
Πρόσφατα, ένα βίντεο με τον Τζο Μπάιντεν αποδείχτηκε ψεύτικο, αλλά ήταν απολύτως ρεαλιστικό. Χρησιμοποιώντας μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές του εκφράσεις, καλούσε τους δημοκρατικούς ψηφοφόρους να απόσχουν από τις προκριματικές εκλογές του Νιου Χάμπσιρ και να «κρατήσουν» την ψήφο τους για τις εκλογές του Νοεμβρίου (κάτι που δεν είχε νόημα, γιατί η ψήφος δεν είναι αναλώσιμη).
Αν και η πραγματική αποτίμηση της επίδρασης των παραδειγμάτων αυτών στα αποτελέσματα των εκλογών είναι δύσκολη, η όλο και μεγαλύτερη συχνότητά τους συνιστά από μόνη της μια ανησυχητική τάση. Το τί είναι αληθινό στο διαδίκτυο θα είναι όλο και πιο δυσδιάκριτο. Σε ένα ήδη φλεγόμενο και πολωμένο πολιτικό κλίμα, αυτό θα έχει σοβαρές συνέπειες, ειδικά για τη δημοκρατία που τα τελευταία χρόνια δοκιμάζεται έντονα.
Φέτος, 3,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι (ο μισός πλανήτης) σε 70 χώρες θα πάνε στις κάλπες: στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στις ΗΠΑ, το Ιράν, την Ινδία, το Πακιστάν (δύο αντίπαλες χώρες, δυο ασταθή καθεστώτα με πυρηνικά όπλα) και την Ταϊβάν, και με πολέμους στην Ουκρανία και τη Γάζα που εμπλέκουν -άμεσα ή έμμεσα- υπερδυνάμεις, τα αποτελέσματα των εκλογών θα έχουν παγκόσμιες επιπτώσεις. Προετοιμαστείτε να παρακολουθήσετε ένα παγκόσμιο πείραμα που θα γίνει σε πραγματικό χρόνο: την αποτελεσματικότητα εξουδετέρωσης των ψευδών ειδήσεων που δημιουργούνται από την ΤΝ.
