Τεκμήρια: Γιατί πάνε πίσω οι αλλαγές – Ο ρόλος του ελάχιστου εισοδήματος (γράφημα)

«Πρώτα θα υποβληθούν οι φορολογικές δηλώσεις και θα καταγραφούν τα φοροεισπρακτικά αποτελέσματα από το μέτρο επιβολής ελάχιστου ετήσιου εισοδήματος στους ελεύθερους επαγγελματίες και μετά θα αποφασιστεί τι θα γίνει και πότε με τα τεκμήρια διαβίωσης».

Αυτό δήλωσε στον Οικονομικό Ταχυδρόμο ανώτερο στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών μετά το πρόσφατο μπαράζ δημοσιευμάτων τα οποία βασίζονταν σε πληροφορίες για αλλαγές στα τεκμήρια αφού πρώτα είχε συσταθεί στην γενική γραμματεία φορολογικής πολιτικής αρμόδια επιτροπή.

Τεκμήρια διαβίωσης: Έρχονται οριζόντιες μειώσεις 30% – Πού έχουν εντοπιστεί οι μεγαλύτερες αδικίες

Το χρονοδιάγραμμα μείωσης των τεκμηρίων κατά 30% θα καθορίσει το υπουργείο Οικονομικών αμέσως μετά την ολοκλήρωση των εφετινών φορολογικών δηλώσεων, παγώνοντας προσωρινά τις όποιες συζητήσεις είχαν ξεκινήσει για αλλαγές στον τρόπο που καθορίζει και φορολογεί η εφορία τα τεκμαρτά εισοδήματα που προκύπτουν από την οικογενειακή κατάσταση, αν κάποιος έχει σπίτι, αυτοκίνητο, σκάφος αναψυχής, πηγαίνει τα παιδιά του σε ιδιωτικό σχολείο κτλ.

Το ελάχιστο εισόδημα

Στο υπουργείο Οικονομικών, αν και έχει συσταθεί ειδική ομάδα εργασίας που ασχολείται με τις αλλαγές στα τεκμήρια, η εντολή που έχει δοθεί από την πολιτική ηγεσία είναι να πάνε πίσω οι όποιες αναπροσαρμογές προκειμένου να υπάρξει πρώτα μία ξεκάθαρη εικόνα της αποτελεσματικότητας του μέτρου επιβολής ελάχιστου εισοδήματος σε περίπου 700.000 ελεύθερους επαγγελματίες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις και μετά να ληφθούν οι όποιες αποφάσεις.

Αυτό θα συμβεί όταν υποβληθούν και το βασικότερο εκκαθαριστούν όλες οι φορολογικές δηλώσεις προκειμένου να διαπιστωθεί τελικά πόσοι και ποιοι πιάνονται στα παραδοσιακά τεκμήρια και τι αποκλίσεις εμφανίζουν τα πραγματικά εισοδήματά τους από τα τεκμαρτά. Αυτό αφορά όχι μόνο ελεύθερους επαγγελματίες αλλά και μισθωτούς και συνταξιούχους καθώς και αγρότες και εισοδηματίες.

Μεγαλύτερη μείωση

Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, εφόσον το μέτρο του ελάχιστου εισοδήματος αποδειχθεί ότι υπερκαλύπτει τα τεκμαρτά εισοδήματα των ελεύθερων επαγγελματιών που προκύπτουν από την οικογενειακή τους κατάσταση και τα περιουσιακά στοιχεία που καθορίζουν αυτά τα τεκμήρια (ΙΧ, ακίνητα κτλ.) τότε είναι πολύ πιθανόν για τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους, που ούτως ή άλλως δεν μπορούν να κρύψουν τα εισοδήματα που εισπράττουν καθώς αυτά εμφανίζονται προσυμπληρωμένα στις φορολογικές δηλώσεις, να υπάρξει έως το 2027 μία μεγαλύτερη μείωση από εκείνη που είχε εξαγγείλει ο πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης προεκλογικά και ανέρχεται μεσοσταθμικά σε 30%.

Το σταδιακό ξήλωμα

Το σταδιακό «ξήλωμα» των τεκμηρίων που επιβαρύνουν κάθε χρόνο 2.000.000 φορολογούμενος αναμένεται να ξεκινήσει από τα εισοδήματα του 2025 και όχι από τα φετινά και να ολοκληρωθεί στα τέλη του 2027. Αυτό σημαίνει ότι τα εισοδήματα που θα αποκτηθούν το 2024 και θα δηλωθούν – φορολογηθούν το 2025, με βάση τα όσα αναφέρουν αρμοδίως από το υπουργείο Οικονομικών, θα φορολογηθούν χωρίς κάποια αλλαγή στον τεκμαρτό προσδιορισμό.

Φυσικά αυτό μπορεί να αλλάξει όταν η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών έχει μία πλήρη εικόνα της αποτελεσματικότητας του μέτρου επιβολής ελάχιστου εισοδήματος στους ελεύθερους επαγγελματίες.

Τα POS

Σημαντικό ρόλο στις τελικές αποφάσεις θα παίξει η αποτελεσματικότητα της διασύνδεσης των ταμειακών μηχανών και των συστημάτων πληρωμής μέσω POS με το σύστημα MyData. Αυτό θα βοηθήσει στη μεταφορά φορολογικών στοιχείων – δεδομένων σε άμεσο χρόνο και μέσω εκτεταμένων διασταυρώσεων να περιοριστεί σημαντικά η φοροδιαφυγή και ταυτόχρονα να μην στηρίζεται το φορολογικό σύστημα στα τεκμήρια για να προσδιορίσει το ελάχιστο φορολογητέο εισόδημα επαγγελματιών, εισοδηματιών αλλά και μισθωτών και συνταξιούχων.

Τόσο ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών κ. Κωστής Χατζηδάκης όσο και υφυπουργός Οικονομικών κ. Χάρης Θεοχάρης προσδοκούν στην εισπρακτική αποτελεσματικότητα του μέτρου που εφαρμόζεται από εφέτος στους ελεύθερους επαγγελματίες με το νέο σύστημα φορολόγησής τους λαμβάνοντας ως σημείο αναφοράς τον κατώτατο μισθό, θεωρώντας ότι δεν μπορεί ένας ελεύθερος επαγγελματίας να έχει εισόδημα μικρότερο από έναν εργαζόμενο.

Τα ποσά που υποχρεωτικά θα δηλώνουν πλέον ως έσοδα οι ελεύθεροι επαγγελματίες δεν μπορεί να υπολείπονται των 10.920 ευρώ ανά έτος. Το ποσό αυτό, με τις διάφορες προσαυξήσεις θεωρείται κάτι παραπάνω από σίγουρο ότι θα υπερκαλύπτει στις περισσότερες των περιπτώσεων τα εισοδήματα που καθορίζονται βάσει των τεκμηρίων. Κατά συνέπεια, για τη συγκεκριμένη κατηγορία φορολογουμένων, θα υπάρξει σημαντική αλλαγή των υφιστάμενων ορίων τεκμηρίων ώστε να μην επιβαρύνονται υπέρμετρα σε σύγκριση με τα ελάχιστα εισοδήματα που καλούνται πλέον να δηλώνουν.

Οι αντικειμενικές δαπάνες

Η κουβέντα για κατάργηση ή έστω περιορισμό των τεκμηρίων διαβίωσης έχει ανοίξει και κλείσει πολλές φορές τα τελευταία χρόνια γιατί στο τέλος κανείς δεν έπαιρνε την απόφαση να προχωρήσει στην πλήρη αλλαγή του συστήματος φορολογίας που βασίζεται εν πολλοίς σε υποκειμενικά κριτήρια όπως είναι για παράδειγμα αν κάποιος είναι παντρεμένος ή ανύπαντρος, αν έχει ένα σπίτι, ένα αυτοκίνητο, ένα σκάφος αναψυχής, ένα εξοχικό κτλ.

Για το κάθε περιουσιακό στοιχείο προκύπτει ένα πλασματικό εισόδημα που στο τέλος αθροίζοντας το προκύπτει το τελικό τεκμαρτό εισόδημα που αν είναι παραπάνω από το πραγματικό τελικά ο φορολογούμενος επιβαρύνεται με αυτό.

Οι αντικειμενικές δαπάνες που λαμβάνονται υπόψη

• Η ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης, η οποία ορίζεται στο ποσό των 3.000 ευρώ, προκειμένου για άγαμο, διαζευγμένο ή χήρο και στο ποσό των 5.000 ευρώ, προκειμένου για συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση, εφόσον δηλώνεται πραγματικό ή τεκμαρτό εισόδημα. Ο αριθμός των τέκνων δεν επηρεάζουν τα τεκμήρια.
• Η τεκμαρτή δαπάνη για ιδιοκατοικούμενες ή μισθωμένες ή δωρεάν παραχωρούμενες κύριες κατοικίες, δευτερεύουσες και οι βοηθητικοί τους χώροι με τον υπολογισμό να βασίζεται στις αντικειμενικές αξίες που σε πολλές περιπτώσεις έχουν αυξηθεί σημαντικά. Για παράδειγμα για κατοχή ή ενοικίαση μίας κατοικίας 80 τετραγωνικών μέτρων σε μία περιοχή μέσης αντικειμενικής αξίας το τεκμήριο που αθροίζεται με τα υπόλοιπα ανέρχεται σε 3.200 ευρώ.
• Οι τεκμαρτές δαπάνες επιβατικών αυτοκινήτων Ι.Χ. αυτοκινήτων μικτής χρήσης και αυτοκινήτων τύπου JEEP βασίζονται στον κυβισμό και το έτος κυκλοφορίας. Για τα αυτοκίνητα μέχρι 1.200 κυβικά εκατοστά ανέρχονται σε 4.000 ευρώ, ενώ για αυτοκίνητα μεγαλύτερα των 1.200 κυβικών εκατοστών προστίθενται 600 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά μέχρι τα 2.000 κυβικά εκατοστά. Για αυτοκίνητα μεγαλύτερα των 2.000 κυβικών εκατοστών προστίθενται 900 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά και μέχρι 3.000 κυβικά εκατοστά και για αυτοκίνητα μεγαλύτερα από 3.000 κυβικά εκατοστά προστίθενται 1.200 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά. Tα προαναφερθέντα ύψη τεκμηρίων ισχύουν για αυτοκίνητα ηλικίας έως πέντε ετών. Για οχήματα ηλικίας 5 έως 10 ετών, προβλέπεται έκπτωση σε αυτά κατά 30% και για αυτοκίνητα ηλικίας άνω των 10 ετών έκπτωση κατά 50%. Για παράδειγμα για ένα Ι.Χ. 1.400 κ.εκ. 5ετίας επιβάλλεται στον ιδιοκτήτη του τεκμήριο 5.200 ευρώ.

Άλλες τεκμαρτές δαπάνες

Δεν είναι, όμως, μόνο αυτές οι τεκμαρτές δαπάνες που προσδιορίζουν το ελάχιστο εισόδημα που φορολογεί η εφορία στην περίπτωση που αυτό υπολείπεται του πραγματικού – δηλωθέντος. Τεκμήρια αποτελούν και οι δαπάνες ιδιωτικών σχολείων στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης, η δαπάνη οικιακών βοηθών (πέραν του ενός), οδηγών αυτοκινήτου, δασκάλων, κλπ., οι δαπάνες σκαφών αναψυχής ιδιωτικής χρήσης (π.χ. σκάφος 6 μέτρων έχει ετήσιο τεκμήριο 6.000 ευρώ), αεροσκαφών, ελικοπτέρων, ανεμόπτερων, η ύπαρξη εσωτερικής ή και εξωτερικής πισίνας αλλά και τα ποσά που πληρώνει ετησίως ο φορολογούμενος για την τοκοχρεολυτική απόσβεση στεγαστικών ή καταναλωτικών δανείων. Σε περίπτωση, δηλαδή που κάποιος πληρώνει μηνιαία δόση για στεγαστικό δάνειο 600 ευρώ η εφορία τον χρεώνει με τεκμήριο 7.200 ευρώ το χρόνο το οποίο αθροίζεται με όλα τα υπόλοιπα.