Με έμπνευση τη Μαρία Κάλλας ως Μήδεια στη Σκάλα του Μιλάνου το ‘53, ο Εrdem Μoralıoğlu δημιούργησε τη φθινοπωρινή συλλογή του. Ο χώρος που επέλεξε (και του δόθηκε η άδεια) ήταν η αίθουσα με τα Γλυπτά του Παρθενώνα που εκτίθενται στο Βρετανικό Μουσείο.
«Ήθελα να δείξω (σσ τη συλλογή μου) σε αυτόν τον χώρο που συνοψίζει την ελληνικότητά της», είπε ο τούρκος σχεδιαστής, προσθέτοντας, «με ενδιέφερε η ιδέα κάποιου να ξεκινήσει κάπου και να καταλήξει κάπου αλλού».
Ο σχεδιαστής αναφερόταν στην πορεία ζωής της Μαρίας Κάλλας χωρίς αυτό να αποκλείει περισσότερες από μία ερμηνείες. Τα Γλυπτά του Παρθενώνα κλάπηκαν με τρόπο βίαιο από τον Έλγιν και κατέληξαν στο Βρετανικό Μουσείο.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Λίνα Μενδωνη: «Στο Βρετανικό Μουσείο τα αριστουργήματα του Φειδία αποτέλεσαν ντεκόρ για το ντεφιλέ»
Η Υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, εξέδωσε δύο σχετικές ανακοινώσεις κατηγορώντας το Βρετανικό Μουσείο το οποίο και «για μια ακόμη φορά, αποδεικνύει τον μηδενικό σεβασμό του προς τα αριστουργήματα του Φειδία».
«Στο Βρετανικό Μουσείο τα αριστουργήματα του Φειδία αποτέλεσαν ντεκόρ για το ντεφιλέ. Με τον τρόπο αυτό ευτελίζονται και υποτιμούνται», ανέφερε. Τα Γλυπτά του Παρθενώνα έγιναν ντεκόρ μιας έκθεσης μόδας, δυστυχώς όμως πριν οι καλεσμένοι καθίσουν στις θέσεις τους και τα μοντέλα περπατήσουν στους διαδρόμους της Duveen Gallery, είχαν διαπραχθεί εγκλήματα.
Όπως αναφέρει η Λίνα Μενδώνη «Οι συνθήκες έκθεσης και φύλαξης των γλυπτών, στη Duveen Gallery, συνεχώς επιδεινώνονται. Είναι η ώρα τα κλεμμένα και κακοποιημένα γλυπτά αριστουργήματα να αστράψουν στο αττικό φως».
Το επιχείρημα «καραμέλα» από πλευράς Βρετανικού Μουσείου ότι η Αθήνα δεν διαθέτει τον κατάλληλο μουσειακό χώρο, έχει από καιρό καταρριφθεί με την ανέγερση του νέου μουσείου της Ακρόπολης.
Η βροχή που στάλαζε δίπλα στα Γλυπτά του Παρθενώνα
Την ίδια στιγμή οι εικόνες εγκατάλειψης φτάνουν σε όλον τον κόσμο με τα νερά της βροχής να σταλάζουν δίπλα στον κορμό της Ίριδας. Το 2018 αλλά και το 2021 τα πλάνα από το νερό που εισέρεε στις ελληνικές γκαλερί του Βρετανικού Μουσείου, από μια οροφή που παρουσίαζε διαρροή, έκαναν τον γύρο του κόσμου.
Το Βρετανικό Μουσείο, απαντώντας σε ερωτήσεις για την κατάσταση που επικρατούσε τότε στην αίθουσα και για το κατά πόσο υπάρχει ή υπήρξε κίνδυνος για τα γλυπτά, ανέφερε σε γραπτή δήλωση:
«Υπήρξε ένα μικρό περιστατικό κατά τη διάρκεια πρόσφατης πολύ βαριάς βροχόπτωσης, όταν μία μικρή ποσότητα νερού εισήλθε στη γκαλερί. Κανένα από τα γλυπτά δεν υπέστη ζημιά και το θέμα έχει αντιμετωπιστεί. Λαμβάνουμε τις ευθύνες φροντίδας της συλλογής μας πολύ σοβαρά υπόψη, η συντήρηση της συλλογής είναι θεμελιώδους σπουδαιότητας για το Βρετανικό Μουσείο».
Ξεχνούν ή νομίζουν ότι εμείς έχουμε ξεχάσει τη βεβήλωση που υπέστησαν τα Γλυπτά του Παρθενώνα επί μήνες το 1937 και το 1938. Στον Γουίλιαμ Σεντ Κλερ, ιστορικό, καθηγητή στο φημισμένο Trinity College του Cambridge, συγγραφέα, ερευνητή και μέλος της Βρετανικής Ακαδημίας, χρωστάμε την αποκάλυψη του «βρετανικού σκανδάλου».
Το βιβλίο του ‘’Lord Elgin and The Marbles: The Controversial History of the Parthenon Sculptures’’ («Ο Λόρδος Έλγιν και τα Μάρμαρα: η αμφιλεγόμενη ιστορία των Γλυπτών του Παρθενώνα») εκδόθηκε, πρώτη φορά, το 1968, αλλά η τρίτη έκδοση, το 1998, περιείχε αρκετά νέα στοιχεία, ανάμεσα στα οποία και την αποκάλυψη ενός σύμφωνα με τα λεγόμενα του συγγραφέα «βρετανικού σκανδάλου».
Η συμβολή του Γουίλιαμ Σεντ Κλερ στην αποκάλυψη του «βρετανικού σκανδάλου»
Ο Λόρδος Ντουβίν, μέγας χορηγός της νέας τότε αίθουσας του Βρετανικού Μουσείου για τα Γλυπτά του Παρθενώνα, έδωσε εντολή να αποκαλυφθεί το «ιδεώδες λευκό» των εκθεμάτων. Για μήνες οι άνθρωποί του, μη γνωρίζοντας την πραγματική ιστορία των γλυπτών, έξυναν με σκληρές βούρτσες το μάρμαρο.
Ο Γουίλιαμ Σεντ Κλερ ήταν αποκαλυπτικός σε συνέντευξή του στο ΒΗΜΑ, αναφορικά με τη λεύκανση των μαρμάρων. «Οι υπεύθυνοι του μουσείου έχασαν τελείως τον έλεγχο εκείνη την εποχή, και όταν τον ανέκτησαν, ήταν πλέον αργά. Το επιχείρημα πως τα φυλάσσουν άψογα δεν έχει πλέον καμία αξία.
Δεν μπορώ να αποδεχθώ πως δεν γνώριζαν. Κανείς δεν είπε ποτέ πως η καλύτερη τεχνική συντήρησης και καθαρισμού Γλυπτών ήταν οι σκληρές βούρτσες και το ανθρακοπυρίτιο. Η χρησιμοποίηση μεταλλικών εργαλείων στην επιφάνεια ενός αρχαίου αγάλματος περιφρονεί κάθε αρχή συντήρησης και σήμερα και πριν από 60 χρόνια.
Το ανθρακοπυρίτιο ένα τεχνητό υλικό, το οποίο δημιουργείται σε υψηλή θερμοκρασία μέσα σε πυρακτωμένους φούρνους ήταν τότε το πιο σκληρό υλικό στη φύση μετά το διαμάντι, και το χρησιμοποιούσαν οι τεχνίτες για να ακονίζουν ατσάλινα εργαλεία και να λειαίνουν τους σκληρότερους γρανίτες. Μόνο που ο Λόρδος Ντουβίν το χρησιμοποίησε επάνω στα Γλυπτά του Παρθενώνα».
Το μουσείο, μετά από πιέσεις, παραδέχθηκε πως προκλήθηκε ζημιά στο 10% της συλλογής, με τον Σεντ Κλερ να διαφωνεί ως προς το εύρος της ζημιάς.
«Ο διευθυντής του μουσείου δρ. Ρόμπερτ Αντερσον δήλωσε στο ραδιόφωνο πως πρόκειται για τραγωδία. Αυτό τα λέει όλα. Το 10% είναι πάντως λάθος». «Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η κεφαλή του αλόγου της Σελήνης, ο Ήλιος και η Ίρις έχουν υποστεί σοβαρή ζημιά», ανέφερε ο ίδιος στο βιβλίο του.
«Ήταν γνωστό, ακόμη και πιο πριν από την εποχή του λόρδου Έλγιν πως τα γλυπτά ήταν χρωματισμένα. Ξύστηκαν, γιατί απλώς και μόνο ο λόρδος Ντουβίν είχε υποκαταστήσει το μουσείο. Είχε δώσει εντολές σε τεχνικούς να κάνουν χωρίς καμία εποπτεία αυτό που εκείνος ήθελε.
Δεν έδινε σημασία σε τίποτε που δεν ταίριαζε με τις απόψεις του. Πίστευε πως τα αρχαία μάρμαρα πρέπει να είναι λευκά. Οπότε άλλαξε αυθαίρετα την όψη των γλυπτών για να τα κάνει αρεστά στον εαυτό του», είχε πει ο Σεντ Κλερ.
Μια ακόμα αυθαίρετη και καταστροφική παρέμβαση
Και η καταστροφή δεν είχε τελειωμό. Όταν πια ο Ντουβίν βεβαιώθηκε για τις λάθος ενέργειές του, θέλησε να «επιμεληθεί» και την αποκατάσταση των γλυπτών ώστε να εξαφανίσει τα ίχνη της αυθαίρετης παρέμβασής του. Δόθηκε άμεσα η εντολή.
«Τα μάρμαρα είχαν το χρώμα της ζάχαρης, τον γυαλιστερό εκείνο λευκό ιριδισμό που έχει κάθε σπασμένη επιφάνεια λευκού μαρμάρου. Μόλις αφαίρεσαν την καφέ πατίνα που είχε δημιουργηθεί με τον χρόνο και είδαν την καταστροφή που είχαν προκαλέσει, σκέφτηκαν να χρησιμοποιήσουν κάποια υλικά για να την επαναφέρουν.
Έτσι μπορεί να χρησιμοποίησαν κερί, μέλι ή ακόμα και τσάι. (…) «Ο Ντουβίν ήταν ένας αδίστακτος έμπορος έργων τέχνης που αποδεδειγμένα άλλαζε τους πίνακες ζωγραφικής που πουλούσε για να τους κάνει αρεστούς στους Αμερικανούς πελάτες του», σύμφωνα με τον Σεντ Κλερ.
Το Βρετανικό Μουσείο προσπάθησε να συγκαλύψει την υπόθεση. Ο Ιαν Τζένκινς, από τους επιμελητές του Μουσείου, είχε πει πως ο καθαρισμός του 1938 «ήταν σκάνδαλο και η κάλυψή του ήταν ένα άλλο σκάνδαλο».
Τα Γλυπτά του Παρθενώνα έγιναν το 2024 ντεκόρ ενός ντεφιλέ. Για να φτάσουμε στο σήμερα όμως έχουν προηγηθεί χρόνια κακομεταχείρισης, με τα γεγονότα του 1938 να αποτελούν για τον Γουίλιαμ Σεντ Κλερ τη «μεγαλύτερη ζημιά στην ιστορία του Βρετανικού Μουσείου».
Η επιστροφή των Γλυπτών στον τόπο τους κάτω από τη σκιά του ιερού βράχου της Ακρόπολης, παραμένει αίτημα διαχρονικό, επίκαιρο και κρίσιμο.
