O Ρώσος πολιτικός κρατούμενος Αλεξέι Ναβάλνι πέθανε στη φυλακή της Σιβηρίας ΙΚ-3, γνωστή και ως Πολικός Λύκος, όπου εξέτιε την ποινή του, μια από τις πιο απομονωμένες και σκληρές φυλακές της χώρας.

Σύμφωνα με την υπηρεσία των φυλακών ο 47χρονος ηγέτης της ρωσικής αντιπολίτευσης άρχισε να αισθάνεται αδιαθεσία μετά από έναν περίπατο και έχασε τις αισθήσεις του. Πέθανε βόρεια του Αρκτικού Κύκλου, σχεδόν 2.000 χιλιόμετρα από τη γενέτειρά του.

Στους -30ºC

Ο Πολικός Λύκος κατασκευάστηκε το 1961 και αποτελούσε μέρος του σωφρονιστικού συστήματος των γκουλάγκ, των στρατοπέδων καταναγκαστικής εργασίας όπου η ΕΣΣΔ έστελνε πολιτικούς αντιπάλους και κρατούμενους.

Η φυλακή αυτή είχε τον αριθμό Gulag 501 και διατηρεί ορισμένα χαρακτηριστικά «που χρονολογούνται από τη σταλινική εποχή», εξήγησε στο France 24 η Εμίλια Κούστοβα, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. Ένα από τα στοιχεία που διατηρούνται είναι η χρήση του καιρού «ως εργαλείο καταστολής». Η φυλακή βρίσκεται στο δήμο Χαρπ, στο μακρινό βορρά της Ρωσίας, όπου οι θερμοκρασίες μπορεί να φτάσουν τους -30ºC.

Όντας βόρεια του αρκτικού κύκλου ο δήμος Χαρπ έχει μόνο έξι μήνες φως το χρόνο και το καλοκαίρι είναι πολύ συνηθισμένο να δέχεται κανείς τσιμπήματα από κουνούπια και μύγες της άμμου, όπως εξήγησε ο Marc Elie, ερευνητής στην ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης στο Κέντρο Ρωσικών, Καυκασιακών και Κεντρικοευρωπαϊκών Σπουδών (CERCEC) στη Γαλλία.

Ο Πολικός Λύκος είναι ένα πολύ απομονωμένο μέρος. Σύμφωνα με την Κούστοβα, με την αποστολή ενός κρατουμένου τόσο μακριά γίνεται προσπάθεια «να κοπούν οι δεσμοί μεταξύ των κρατουμένων και των αγαπημένων τους προσώπων». Ο Ναβάλνι στάλθηκε εκεί από μια φυλακή στην περιοχή Βλαντιμίρ, κοντά στη Μόσχα. Για αρκετές εβδομάδες, η ρωσική σωφρονιστική υπηρεσία και το Κρεμλίνο αρνούνταν να εξηγήσουν πού βρισκόταν ο 47χρονος, ο οποίος εκείνη την περίοδο βρισκόταν καθ’ οδόν προς τη νέα του φυλακή στη Σιβηρία.

«Μου δίνουν δύο φλιτζάνια βραστό νερό και δύο κομμάτια αηδιαστικό ψωμί. Θέλω να πιω αυτό το νερό κανονικά και να φάω αυτό το ψωμί. Έχω 10 λεπτά για να φάω. Και με αναγκάζουν να καταπιώ το βραστό νερό» δήλωνε ο Ναβάλνι τον Ιανουάριο.

Κακή ιατρική περίθαλψη

Ο Indepedent ρίχνει μια ματιά στις συνθήκες φυλάκισης που ο Ναβάλνι είπε ότι αναγκάστηκε να υπομείνει από τότε που φυλακίστηκε, κατά την επιστροφή του στη Ρωσία το 2021 από τη Γερμανία, όπου υποβλήθηκε σε θεραπεία για δηλητηρίαση από νευροτοξικό παράγοντα.

Για πρώτη φορά διαμαρτυρήθηκε για την επιδείνωση της κατάστασης της υγείας του τον Μάρτιο του 2021, αμέσως μετά τη μεταφορά του από ένα κέντρο προφυλάκισης στη σωφρονιστική αποικία. Αντιμετώπιζε εξουθενωτικούς πόνους στην πλάτη και μούδιασμα στα πόδια του. Επιπλέον, είπε ότι υποβαλλόταν σε παρεμβατικούς ωριαίους νυχτερινούς ελέγχους που ουσιαστικά του στέρησαν τον αδιάλειπτο ύπνο για αρκετές εβδομάδες.

Η διοίκηση της φυλακής αρνήθηκε να του παράσχει επαρκή υγειονομική περίθαλψη. Τελικά, μετά από μια διεθνή εκστρατεία υπέρ του και μια απεργία πείνας, οι Αρχές του παρείχαν κάποια αξιοπρεπή ιατρική περίθαλψη και του επέτρεψαν να έχει πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με την υγεία του.

Από τον Δεκέμβριο του 2022 οι αρχές των φυλακών έβαζαβν επανειλημμένα τον Ναβάλνι σε κελί με έναν άλλο κρατούμενο, ο οποίος, σύμφωνα με τον επικριτή του Πούτιν, ήταν βαριά άρρωστος χωρίς ωστόσο να λαμβάνονται μέτρα για την προστασία της υγείας του ίδιου.

Εκείνη την περίοδο έπαθε λοίμωξη του αναπνευστικού και παρά τη διαρκή επιδείνωση της κατάστασης και των δύο κρατουμένων, που μοιράζονταν το κελί. η διοίκηση της φυλακής αρνήθηκε να μεταφέρει τον ίδιο ή τον συγκρατούμενό του σε ιατρικό θάλαμο. Σύμφωνα με τον δικηγόρο του Ναβάλνι, τελικά του χορηγήθηκε λάθος είδος αντιβιοτικών, το οποίο φέρεται να επιδείνωσε την κατάστασή του.

Η Mariana Katzarova, ειδική εισηγήτρια των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Ρωσική Ομοσπονδία, εξέφρασε τους φόβους της για την υγεία του Ναβάλνι στα τέλη του περασμένου έτους. «Η κακομεταχείριση και η έλλειψη πρόσβασης σε επαρκή ιατρική περίθαλψη θα προκαλέσουν περαιτέρω βλάβη στην υγεία του και θα οδηγήσουν σε μεγάλους κινδύνους για τη ζωή του» ανέφερε.

Η οικογένειά του και οι δικηγόροι του έλεγαν ότι ο Ναβάλνι πάσχει από μια οξεία, μη διαγνωσμένη, ασθένεια του στομάχου η οποία, μαζί με τη γενική στέρηση οδήγησε σε ανησυχητική απώλεια βάρους και λιποθυμίες.

Απομόνωση

Τον Ιανουάριο ο εκπρόσωπος του Ναβάλνι δήλωσε ότι ο ηγέτης της αντιπολίτευσης είχε τεθεί σε απομόνωση για 10 ημέρες επειδή συστήθηκε σε έναν φρουρό.

Η Kira Yarmysh δήλωσε στο X ότι ήταν η 25η φορά που ο Ναβάλνι είχε τεθεί σε απομόνωση και ότι είχε περάσει 283 ημέρες σε τέτοιες συνθήκες.

Ενέσεις με άγνωστα φάρμακα

Τον Δεκέμβριο, ο Ναβάλνι δήλωσε ότι υπέφερε από πόνους στην πλάτη από την προηγούμενη φυλάκισή του. Με ανάρτησή του στο Twitter κατήγγειλε επίσης ότι του έκαναν ένεση με άγνωστα φάρμακα.

«Δείτε πώς λειτουργεί το σύστημα όταν δεν επιτρέπεται να χτυπήσετε κάποιον, αλλά η ηγεσία σας διέταξε να τον χτυπήσετε άσχημα» ανέφερε η ανάρτηση στο Twitter. «Για παράδειγμα, έχω πρόβλημα με τη σπονδυλική μου στήλη. Είναι ξεκάθαρο τι πρέπει να κάνει κανείς για να κάνει το πρόβλημα χειρότερο: να με κρατήσει όσο το δυνατόν πιο ακίνητο» ανέφερε.

«Αν κλείσεις ένα άτομο σε ένα κελί τιμωρίας, όπου μπορεί είτε να στέκεται είτε να κάθεται σε ένα σιδερένιο σκαμνί για 16 ώρες την ημέρα, μετά από ένα μήνα σε τέτοιες συνθήκες ακόμη και ένας υγιής άνθρωπος θα έχει αναμφίβολα πόνους στην πλάτη. Πέρασα τους τελευταίους 3 μήνες έτσι. Φυσικά, η πλάτη μου πονάει πολύ» επισήμανε.

Ο Ναβάλνι υποστήριζε ότι ζητούσε επιτακτικά, για ένα μήνα, να δει έναν γιατρό.  Όταν τελικά ήρθε ένας τον εξέτασε για μόλις πέντε λεπτά και αρνήθηκε να του πει τη διάγνωση ή τι του συνταγογραφούσε. Όπως υποστήριζε ο 47χρονος του έκαναν ενέσεις με άγνωστα φάρμακα.

Στο σκοτάδι

Ο Πολικός Λύκος περιβάλλεται από βουνά και τούνδρα, με παγωμένους σκοτεινούς χειμώνες που δίνουν τη θέση τους σε σύντομα, γεμάτα κουνούπια καλοκαίρια.

Ο Ναβάλνι είχε αστειευτεί τον Δεκέμβριο με τις συνθήκες που επικρατούσαν. «Δεν λέω «Χο-χο-χο», αλλά λέω «Ω-ω-ω» όταν κοιτάζω έξω από το παράθυρο. Εκεί που βλέπω είναι νύχτα, μετά βράδυ, μετά πάλι νύχτα»».

Πρώην κρατούμενοι της σωφρονιστικής αποικίας IK-3 έχουν επίσης περιγράψει περιπτώσεις βασανιστηρίων εκεί. Σε συνέντευξη που παραχώρησε το 2018 στο πρακτορείο Novie Izvestiya, ένας πρώην κατάδικος δήλωσε ότι κατά την άφιξή του στην αποικία τον χτύπησαν «από όλες τις πλευρές με ένα γκλομπ», προσθέτοντας ότι οι δεσμοφύλακες ασκούσαν «συλλογική τιμωρία» στους κρατουμένους. Οι ρωσικές αρχές έχουν αρνηθεί τους ισχυρισμούς αυτούς.