«Εξαιρετικά κακής ποιότητας μυθοπλασία, ευτελούς περιεχομένου που βρίθει ιστορικών ανακριβειών» χαρακτήρισε τη σειρά του Netflix για τον Μέγα Αλέξανδρο, η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, αποκλείοντας παράλληλα να τεθεί «θέμα λογοκρισίας, ή δίωξης ή απαγόρευσης της», τονίζοντας ότι αυτά αποτελούν «ίδιον αυταρχικών καθεστώτων και στην Ελλάδα η ελευθερία της τέχνης κατοχυρώνεται από το σύνταγμα».

Αφορμή ήταν η επίκαιρη ερώτηση του προέδρου του κόμματος ΝΙΚΗ, Δημήτρη Νατσιού, που χαρακτήρισε «τρισάθλια, απαράδεκτη και ανιστόρητη, γεμάτη ανακρίβειες», τη σειρά του Netflixπου προβάλλεται, τονίζοντας ότι «παραποιεί την ιστορική αλήθεια για τον Μέγα Αλέξανδρο με στόχο να προσελκύσει το ενδιαφέρον του κοινού εμφανίζοντας τον να έχει ερωτικές σχέσεις με τον επιστήθιο φίλο του, Ηφαιστίωνα». «Στη σειρά, δίνεται μια ψευδεπίγραφη ιστορική αφήγηση για να περάσει υποσυνείδητα η αντίληψη ότι η ομοφυλοφιλία ήταν αποδεκτή στην αρχαιότητα, στοιχείο που δεν έχει καμία βάση» ανέφερε ο κ. Νατσιός.

«Όλα τα στοιχεία της προσωπικότητας του Μέγα Αλέξανδρου δεν αναδεικνύονται στη σειρά του Netflix, η οποία δεν εξυπηρετεί την ιστορική αλήθεια. Βρίθει ιστορικών ανακριβειών και παρουσιάζει σκηνοθετική προχειρότητα. Επιδιώκει τον εύκολο εντυπωσιασμό για να κερδίσει θεατές, χρησιμοποιώντας τον κακόβουλο σχολιασμό ως δήθεν γεγονότα. Η πλατφόρμα χαρακτηρίζει τη σειρά ως ντοκιμαντέρ με σκηνές μυθοπλασίας» τόνισε, χαρακτηριστικά, η υπουργός Πολιτισμού και συμπλήρωσε: «Στην ουσία, πρόκειται για μια εξαιρετικά κακής ποιότητας μυθοπλασία, ευτελούς περιεχομένου που απέχει παρασάγγας από τα ιστορικά γεγονότα έτσι όπως καταγράφονται στις αρχαίες γραπτές πηγές και τεκμηριώνονται από την αρχαιολογική έρευνα. Όμως, θα γνωρίζετε ότι η έννοια του έρωτα στην αρχαιότητα είναι ευρεία και πολυδιάστατη. Δεν μπορούμε να ερμηνεύουμε ούτε πρακτικές ούτε πρόσωπα που έδρασαν 2.300 χρόνια πριν με τα δικά μας μέτρα, τις δικές μας νόρμες και προσλαμβάνουσες. Ο Μέγας Αλέξανδρος, εδώ και 2.300 χρόνια, δεν χρειάστηκε ποτέ, ούτε χρειάζεται τώρα, την παρέμβαση οποιουδήποτε αυτόκλητου προστάτη της ιστορικής του μνήμης ή ακόμα περισσότερο, της προσωπικότητας και της ηθικής του υπόστασης».

Απαντώντας στο ερώτημα του κ. Νατσιού για το τι μέτρα προτίθεται να πάρει εναντίον της πλατφόρμας, η κ. Μενδώνη ξεκαθάρισε ότι το «Υπουργείο Πολιτισμού δεν ασκεί λογοκρισία, δεν προβαίνει σε πράξεις που έχουν ως αποτέλεσμα τη δίωξη ή την απαγόρευση της, δεν χειραγωγεί, δεν περιορίζει, δεν ελέγχει τη διάδοση πληροφοριών και ιδεών ούτε προληπτικά ούτε κατασταλτικά». «Η λογοκρισία καταλύει τη δημιουργία, θέτοντας ζητήματα περιεχομένου και ουσίας τους. Η λογοκρισία αποτελεί ίδιον αυταρχικών καθεστώτων. Στην Ελλάδα, η ελευθερία της τέχνης κατοχυρώνεται από το σύνταγμα του 1825. Έκτοτε, όλες οι αναθεωρήσεις κατοχυρώνουν την ελευθερία της έκφρασης. Επιπλέον, σε διεθνές επίπεδο – και η  Ελλάδα δεν είναι μια χώρα που δεν βλέπει γύρω της – η ελευθερία της έκφρασης προστατεύεται απολύτως» επεσήμανε χαρακτηριστικά η κ. Μενδώνη.

Όπως είπε, «η έμπνευση των καλλιτεχνών, η προσωπική πρόσληψη, η κρίση των ανθρώπων δεν δύναται προφανώς να τεθεί υπό κανονιστικό καθεστώς και έλεγχο, δεν δύναται να ρυθμίζεται στα δικαστήρια ή να σύρεται σε αυτά, αλλά αξιολογείται και κρίνεται από τον καθένα μας, από τη διεθνή κοινότητα». «Έτσι αξιολογείται και το NETFLIX. Για τον Μέγα Αλέξανδρο και για όλες τις κορυφαίες προσωπικότητες της παγκόσμιας ιστορίας έχουν γραφτεί και ειπωθεί σχεδόν τα πάντα. Είναι το μέγεθος της προσωπικότητας που διαχρονικά προκαλεί το ενδιαφέρον των επιστημόνων, την έμπνευση των καλλιτεχνών, τον θαυμασμό ή τον φθόνο των ανθρώπων και, συνεπώς, την ανεξίτηλη εγγραφή των προσωπικοτήτων αυτών στην ιστορική μνήμη αλλά και στη μυθολογία της ανθρωπότητας» κατέληξε η υπουργός Πολιτισμού.

Τα έγγραφα που κατέθεσε η Λίνα Μενδώνη στην απάντηση της στη Βουλή

Σχετικά με το άφθονο υλικό που υπάρχει στο διαδίκτυο και την αξιοπιστία του, αλλά και τη φαλκίδευση της ιστορίας με τη συνήθη εργαλειοποίηση του Αλέξανδρου, η Λίνα Μενδώνη σημείωσε ότι η απάντηση του υπουργείου είναι το μεγάλο αρχαιολογικό έργο ανάδειξης της κοιτίδας των Μακεδόνων, στις Αιγές. « Έργα! Έργα! Όχι λογοκρισία! Όχι δικαστήρια!», είπε η υπουργός.

Μετά τα εγκαίνια του Μουσείου των Αιγών, το 2022, και του ανακτόρου του Φιλίππου Β΄ τον Ιανουάριο του 2024, από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ακολουθούν τα εγκαίνια του ψηφιακού μουσείου, προσιτού σε όλους τους χρήστες του Διαδικτύου, με τίτλο «Μέγας Αλέξανδρος από τις Αιγές στην Οικουμένη», αποκάλυψε η Λίνα Μενδώνη. Σε αυτό «παρουσιάζεται, ελληνικά και αγγλικά, με τρόπο συνθετικό, επιστημονικό, έγκυρο και συγχρόνως γλαφυρό και ελκυστικό, η πορεία του Αλεξάνδρου στην ιστορία και στο, μύθο μαζί με όλες τις διεργασίες που οδήγησαν στη δημιουργία του Ελληνιστικού Κόσμου».

Αρχαιολογικά έργα σχετιζόμενα με τον Φίλιππο Β’ και Αλέξανδρο Γ΄

Μετά την ανακάλυψη από τον Μ. Ανδρόνικο το 1977/78 των βασιλικών τάφων του Φιλίππου Β΄ και του Αλέξανδρου Δ΄, στις Αιγές, το Ελληνικό κράτος υποστήριξε σε πρωτοφανή έκταση το αρχαιολογικό έργο στην Μακεδονία. Τις δεκαετίες ’80 -΄90 γίνονται πολύ μεγάλες ανασκαφές στα σπουδαία μακεδονικά κέντρα Αιγές, Δίον, Πέλλα, με αποτέλεσμα πλήθος ευρημάτων που κυριολεκτικά αλλάζουν τις όποιες αντιλήψεις της επιστημονικής έρευνας για τους Μακεδόνες. Ακολουθούν μεγάλα έργα συντήρησης και ανάδειξης, δημιουργία εκθέσεων μόνιμων και περιοδικών, νέων μουσείων ή επέκτασης των υφιστάμενων, εκθέσεις στο εξωτερικό, εκδόσεις.

Ανάκτορο Φιλίππου Β΄,  Αιγές @ΑΠΕ-ΜΠΕ 

Θεσσαλονίκη

Από το 1978 και εξής δημιουργία διάφορων περιοδικών εκθέσεων με επίκεντρο τους θησαυρούς των βασιλικών τάφων των Αιγών και τη μακεδονική μεταλλοτεχνία στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.

2006: Ολοκλήρωση των εργασιών επέκτασης και συνολικής επανέκθεσης του αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης.

Δίον

1976 – σήμερα

Εκτεταμένες ανασκαφές φέρνουν στο φως ιερά, τα τείχη, το θέατρο και πολλά σημαντικά κτήρια, γίνονται μεγάλα έργα συντήρησης και ανάδειξης, δημιουργείται το μουσείο και η αρχαιοθήκη.

Πέλλα

1980-2000 Γίνονται απαλλοτριώσεις εκατοντάδων στρεμμάτων, ανασκαφές σε τεράστια κλίμακα και έργα συντήρησης των εντυπωσιακών ψηφιδωτών.

2000 – σήμερα Εργασίες συντήρησης και ανάδειξης μεγάλων τμημάτων του αρχαιολογικού χώρου (αγορά, λουτρά, οικίες, τμήμα  του ανακτόρου, μνημειακοί τάφοι κλπ)

2009: Εγκαίνια του Νέου Μουσείου Πέλλας και της έκθεσης του ισογείου του.

2014: Ολοκλήρωση των μόνιμων εκθέσεων του Αρχαιολογικού Μουσείου Πέλλας  και δημιουργία της περιοδικής έκθεσης «Μακεδονικοί θησαυροί».

Αιγές

1977-1990: Αποκάλυψη της ταφικής συστάδας του Φιλίππου Β΄, των βασιλισσών, όπου ο τάφος της μητέρας του Φιλίππου Ευρυδίκης, της ακρόπολης και τμημάτων του τείχους, του θεάτρου, του ιερού της Εύκλειας με τα αναθήματα της βασίλισσας Ευρυδίκης, του ιερού της Μητέρας των Θεών, μακεδονικών τάφων κλπ.

1993: Εγκαίνια του κελύφους προστασίας της ταφικής συστάδας του Φιλίππου Β΄ και του εργαστηρίου συντήρησης.

1994-2024: Αλλεπάλληλα προγράμματα συντήρησης -τεκμηρίωσης των ευρημάτων.

1996: Εγγραφή των Αιγών, της βασιλικής Μητρόπολης των Μακεδόνων, στον Κατάλογο των Μνημείων της Παγκόσμιας  Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.

1997-2003: Δημιουργία και ολοκλήρωση της έκθεσης των θησαυρών στο κέλυφος προστασίας των βασιλικών τάφων.

1991-2024:  Σημαντικές σωστικές ανασκαφές της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας στην ευρύτερη περιοχή της αρχαίας πόλης (αποκάλυψη της κεντρικής βασιλικής ταφικής συστάδας των Τημενιδών, τμημάτων  του τείχους του 5ου  και του  4ου αι. π.Χ., της αρχαϊκής νεκρόπολης διάφορων οικοδομημάτων, οικισμών και ιερών, εκατοντάδων τάφων όλων των περιόδων των Αιγών).

2011-2015:  Συντήρηση-ανάδειξη της βασιλικής νεκρόπολης των Αιγών με την συστάδα των Τημενιδών, δημιουργία αρχαιολογικού πάρκου 550 στρεμμάτων.

2016-2021: Συντήρηση- ανάδειξη σημαντικών μνημείων που αποτελούν πόλους του Πολυκεντρικού Mουσείου των Αιγών.

2013-2022 Δημιουργία του Κεντρικού Κτηρίου του Πολυκεντρικού Μουσείου των Αιγών (με πέντε μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις, υπερσύγχρονα εργαστήρια συντήρησης, χώρους μελέτης και έρευνας και την δυνατότητα να στεγάσει κέντρο έρευνας της Ελληνιστικής Οικουμένης).

2007-2024  Έρευνα, μελέτη, συντήρηση, ανάδειξη και αναστήλωση του βασιλείου καθιδρύματος του Φίλιππου Β’ στις Αιγές, όπου ανακηρύχθηκε βασιλιάς ο Μέγας Αλέξανδρος.

Μίεζα

1990-2004: Aνασκαφές σε μεγάλη έκταση, αποκάλυψη του θεάτρου και τμήματος του παρακείμενου δημόσιου συγκροτήματος.

2007-2015: Εργασίες συντήρησης και ανάδειξης του θεάτρου και των μακεδονικών τάφων.

2024: Έναρξη  ανασκαφής του γυμνασίου (το μεγάλο οικοδομικό συγκρότημα που βρίσκεται δίπλα από το θέατρο) όπου ο Αριστοτέλης δίδαξε τον Αλέξανδρο και τους νεαρούς Μακεδόνες. Η ανασκαφή διενεργείται με χρηματοδότηση του ΥΠΠΟ.

Αμφίπολη, Τύμβος Καστά

1964-1985:Ανασκαφική έρευνα στον Τύμβο Καστά

2010-2014: Συστηματική ανασκαφή του Τύμβου Καστά.

 2017-σήμερα: Στερέωση, Συντήρηση, Αποκατάσταση και Ανάδειξη Τύμβου Καστά.

Β. Δράσεις προβολής των αρχαιολογικών-ιστορικών δεδομένων για τον Αλέξανδρο και τους Μακεδόνες στο παγκόσμιο κοινό και την διεθνή επιστημονική κοινότητα

 

  • Περιοδικές εκθέσεις εξωτερικού

Η έκθεση «Ο Μέγας Αλέξανδρος και οι Μακεδόνες οι Έλληνες του βορά» με ευρήματα από ολόκληρη των Μακεδονία την δεκαετία του 1990 ταξίδεψε σε πολλές χώρες του εξωτερικού (Καναδά, Αυστραλία, Αργεντινή, Ινδία, Ιταλία, Γερμανία κλπ.). O κατάλογος εκδόθηκε σε πολλές γλώσσες και συνδυάστηκε με διαλέξεις παρουσιάσεις σε ΜΜΕ κλπ.

Το 2011, η έκθεση “Treasures from the Royal Capital of Macedon, a Hellenic Kingdom in the Age of Democracy” μια συνεργασία του Ashmolean με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ημαθίας οργανώθηκε στην Οξφόρδη. Το βιβλίο, που εκδόθηκε στο πλαίσιό της (επανειλημμένες επανεκδόσεις), ενσωματώθηκε στην βασική βιβλιογραφία των συναφών μαθημάτων του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και όχι μόνον.

Το 2011-2012 η έκθεση  «Au royaume d’Alexandre le Grand – La Macédoine antique» με αρχαιότητες από ολόκληρη την Μακεδονία παρουσιάστηκε στο μουσείο του Λούβρου.

To 2013-σήμερα, η έκθεση «The Greeks: From Agamemnon to Alexander the Great» με αρχαιότητες από πολλά ελληνικά μουσεία και ένα σημαντικό κομμάτι αφιερωμένο στην Μακεδονία ταξίδεψε στην Αμερική και τον Καναδά,  στην Κορέα και τώρα περιοδεύει στην Κίνα ως το 2026.

  • Ανασκαφές

2007-2009 Ανασκαφή στο ελληνιστικό ιερό της Ικάρου (Failaka), συνεργασία του ΥΠΠΟ/Εφορεία Αρχαιοτήτων Ημαθίας με το Κουβέϊτ. Παρουσίαση των αποτελεσμάτων σε συνέδριο της ΟΥΝΕΣΚΟ στο Παρίσι (2009).

  • Συνέδρια – εκδόσεις

2012: “Discovering the World of Alexander the Great” Διεθνές συνέδριο στην αρχαία Μίεζα, στο οποίο παρουσιάστηκαν έρευνες και ευρήματα των περιοχών όπου έδρασε ο Μέγας Αλέξανδρος. Οργάνωση ΥΠΠΟ/ΕΦΑ Ημαθίας.

2020: “Macedonian Fragments” Αγγλόφωνη έκδοση του ΥΠΠΟ/ Εφορεία Αρχαιοτήτων Ημαθίας για θέματα σχετικά με τις Αιγές, τους Μακεδόνες, τον Αλέξανδρο, την οικογένεια του και την Eλληνιστική Οικουμένη.

2022: “Beyond Macedonia: the multifaceted Hellenistic Oikoumene reconsidered” Διεθνής Συνέδριο, με συμμετοχή 60 επιστημόνων, ένα από τα μεγαλύτερα διεθνή συνέδρια για τον Μέγα Αλέξανδρο και την Ελληνιστική Οικουμένη, που οργανώθηκαν ποτέ. Τα πρακτικά υπό έκδοση από το ΥΠΠΟ. Οργάνωση ΥΠΠΟ/ΕΦΑ Ημαθίας.

Ψηφιακό μουσείο:  Μέγας Αλέξανδρος από τις Αιγές στην Οικουμένη

Στόχος του έργου είναι η δημιουργία ενός εικονικού μουσείου, αφιερωμένου στον Μέγα Αλέξανδρο, το οποίο να είναι προσιτό παγκοσμίως σε όλους τους χρήστες του διαδικτύου. Το «μουσείο» αυτό που αποτελεί ενότητα του Πολυκεντρικού Μουσείου των Αιγών, επιστρατεύοντας όλα τα μέσα που προσφέρουν οι σύγχρονες τεχνολογίες της πληροφορικής, παρουσιάζει, στα ελληνικά και στα αγγλικά, με τρόπο συνθετικό, επιστημονικά έγκυρο και συγχρόνως γλαφυρό και ελκυστικό την πορεία του ίδιου του ήρωα στην ιστορία και στο μύθο, αλλά και όλες εκείνες τις διεργασίες που οδήγησαν στην δημιουργία του οικουμενικού πολιτισμού που ονομάζεται «ελληνιστικός» και αποτέλεσε τη βάση των ιστορικών εξελίξεων, οι οποίες σφράγισαν καίρια την σύγχρονη κοσμοαντίληψη.

Στο πλαίσιο αυτό δημιουργήθηκαν 300 ψηφιακά αντικείμενα με μορφή ντοκυμαντέρ διαφορετικής διάρκειας με υπόβαθρο περισσότερες από 1000 ώρες ψηφιακών βίντεο, 80.000 φωτογραφίες, 3000 σελίδες κειμένων στα ελληνικά και αγγλικά, μουσική, σχέδια κλπ.

Το έργο υλοποιείται από το ΥΠΠΟ/Εφορεία Αρχαιοτάτων Ημαθίας, στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΠΑΝΕΚ. Ολοκληρώνεται.