Σε μια περίοδο όπου η ακρίβεια και η εγκληματικότητα βρίσκονται σε έξαρση και απορρυθμίζουν την οικογενειακή γαλήνη και την κοινωνική συνοχή, η κυβέρνηση φέρνει το θέμα της νομοθέτησης του γάμου των ομοφύλων χωρίς να έχει προηγηθεί κανένας ουσιαστικός, δημόσιος και επιστημονικά τεκμηριωμένος διάλογος. Η ελάχιστη παρουσία όσων υποστηρίζουν ότι μια τέτοια νομοθέτηση χρειάζεται περισσότερη σκέψη, ίσα μόλις στο όριο της νομιμοποίησης ενός κάποιου διαλόγου για να τηρούνται τα προσχήματα.
Η σιωπή μάλιστα πολλών εκ των κοινωνικών ταγών καταδεικνύει όχι μόνον τον φόβο μην χαρακτηριστούν ως συντηρητικοί ή ομοφοβικοί αλλά και την ψηφοθηρική αντίληψη με την οποία το πολιτικό προσωπικό αντιμετωπίζει πολλά ζητήματα στην χώρα μας. Ο ανταγωνισμός «υπεύθυνων» πολιτικών για το ποιος υποστηρίζει πιο γρήγορα και πιο έντονα μια δήθεν προοδευτική αντίληψη, τους καθιστά όλους ανταγωνιστές σε μια γελοιότητα που υποβαθμίζει την ίδια την πολιτική.
Χωρίς ουσιαστική συζήτηση και τεκμηρίωση και χωρίς την συναίνεση της κοινωνίας, τι είδους δημοκρατία λειτουργεί; Ο γάμος είναι μια απόλυτα ιδιωτική υπόθεση; Ή μήπως όχι; Τι αγωνία είναι αυτή που διακατέχει μερίδα επωνύμων να επιβάλλουν την θεσμική εξίσωση της οικογένειας με την ομόφυλη συμβίωση; Είναι δυνατόν να θέλουμε μια κοινωνία όπου όλοι θα φαινόμαστε ίδιοι; Οι ανθρώπινες κοινωνίες δεν επιβίωσαν και αναπτύχθηκαν λόγω της διαφορετικότητας;
Είναι εφικτή μια τέτοια ρύθμιση χωρίς να τοποθετηθούμε για τις ηθικές αντιπαραθέσεις γύρω από τον σκοπό του γάμου; Χωρίς να τοποθετηθούμε για το πως αντιλαμβανόμαστε τον θεσμό της οικογένειας; Κάποιοι λένε ναι, επικαλούμενοι μια λογική ελευθεριακής αντίληψης που προβάλλει το κίνημα των διακαιωματιστών. Επικαλούνται την αποτροπή των διακρίσεων και το δικαίωμα της ελευθερίας της επιλογής. Ισχυρίζονται ότι κριτήριο ενός γάμου δεν αποτελούν η αναπαραγωγική ικανότητα ή απλώς η διάθεση για τεκνοποίηση αλλά η αποκλειστική, αγαπητική σχέση μεταξύ φυσικών προσώπων ετερόφυλων ή ομόφυλων. Ένα ποσοστό του ισχυρισμού είναι βάσιμο.
Πράγματι, η πολιτεία δεν εξετάζει την αναπαραγωγική δυνατότητα προκειμένου να αναγνωρίσει ως οικογένεια την ένωση δύο φυσικών προσώπων. Όμως, η απαίτηση για ισότιμη αναγνώριση του ομόφυλου γάμου με τον ετερόφυλο ιδιαίτερα όταν αναπόφευκτα θα επιφέρει την τεκνοθεσία και την τεκνοποιία μέσω παρένθετων, δεν μπορεί να αποφύγει την βάσανο της αξιολογικής κρίσης. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, όταν εξετάζουμε το τέλος, τον σκοπό, το νόημα ενός κοινωνικού θεσμού, ουσιαστικά αξιολογούμε τις αρετές που αναγνωρίζει και τιμά.
Όταν οι υποστηρικτές της θεσμικής εξίσωσης της οικογένειας με την ομόφυλη συμβίωση δεν ικανοποιούνται με τις νομοθετικές ρυθμίσεις για τα οικονομικά, ασφαλιστικά και κληρονομικά δικαιώματα των ομόφυλων συμβιούντων αλλά ουσιαστικά αποζητούν την τιμή που προσφέρει η πολιτειακή αναγνώριση της οικογένειας, τότε οφείλουν να απαντήσουν σε κάποια ερωτήματα ηθικού χαρακτήρα. Έχει κάθε παιδί το δικαίωμα να γνωρίσει τους φυσικούς του γονείς ή μπορεί να είναι απλά το προϊόν μιας συναλλαγής προκειμένου να ικανοποιηθεί η ανάγκη κάποιου φυσικού προσώπου; Θα μετατρέψουμε την γυναίκα σε «βιομηχανία μωρών» που θα παράγει παιδιά κατά παραγγελία; Παίζει ρόλο για την άρτια ανάπτυξη της προσωπικότητας ενός ανθρώπου η βιωματική σχέση τόσο με τον πατέρα όσο και με την μητέρα ή αρκεί η συνύπαρξη με γονέα α’ και γονέα β’;
Διότι μπορεί η κυβέρνηση να λέει ότι το νομοσχέδιο δεν θα υιοθετήσει τους όρους γονέας α΄ και β΄ αλλά, αλήθεια, πως προτείνει να αποκαλούνται; Η Διεθνής Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Παιδιού (άρ. 21 και 29) και ο Αστικός Κώδικας (αρ. 1592 περ.2) δίνουν απαντήσεις.
Μπορεί το δικαίωμα της ελευθερίας της επιλογής να είναι το μόνο ή και το κύριο κριτήριο δικαιολόγησης του ομοφυλικού γάμου ως πολιτειακού θεσμού; Αν ισχύει αυτό, πως απαντούν στην αντίστοιχη επίκληση του ίδιου δικαιώματος της ελευθερίας της επιλογής, όσων απαιτούν την θεσμική αναγνώριση των συναινετικών πολυγαμικών συνενώσεων; Όσων απαιτούν γάμους με ανηλίκους; Ή θ’ αλλάξουμε και την νομοθεσία για το τι συνιστά παιδοφιλία; Συνιστούν, στο όνομα της ελευθερίας της επιλογής, αυτές οι απαιτήσεις πολιτισμική πρόοδο για την ανθρώπινη κοινωνία;
Επιπλέον, από πότε το όποιο – απολύτως σεβαστό –ατομικό δικαίωμα προηγείται μιας κοινωνικής αξίας κι ενός πολιτειακού θεσμού; Εάν το ατομικό δικαίωμα προηγείται μιας κοινωνικής αξίας, τότε γιατί αναστείλαμε την ελευθερία μετακίνησης των ατόμων την περίοδο της πανδημίας; Δεν το κάναμε για να προστατεύσουμε την δημόσια υγεία; Γιατί δεν επιτρέπουμε την ελεύθερη χρήση ουσιών ως ατομικό δικαίωμα, αλλά την θεωρούμε παράνομη ως βλαπτική και του ατόμου και του κοινωνικού συνόλου;
Ας μην υποκρινόμαστε. Το πραγματικό διακύβευμα στην διαμάχη για την αναγνώριση του γάμου των ομοφυλοφίλων δεν είναι η ελευθερία της επιλογής αλλά το αν εκπληρώνουν κατά την Αριστοτελική προσέγγιση το τέλος, τον σκοπό, το νόημα του πολιτειακού θεσμού του γάμου και της οικογένειας. Αν είμαστε διατεθειμένοι ως κοινωνία, ως πολιτισμός, ν’ αμφισβητήσουμε την παραδοχή πως η οργανωμένη πολιτεία έχει την εξουσιαστική αρμοδιότητα να παρέχει αναγνώριση σε ορισμένες ενώσεις φυσικών προσώπων και σε άλλες όχι. Αν είμαστε έτοιμοι να ανοίξουμε τον δρόμο στην πολυγαμία και στους γάμους ανηλίκων ή με ανηλίκους. Αν θεωρούμε τον θεσμό του γάμου και της οικογένειας ως έναν από τους πιο εποικοδομητικούς και πολύτιμους θεσμούς της κοινότητάς μας. Αν έχουμε αποφασίσει να διαλύσουμε μια ζωτική οργανωτική αρχή της κοινωνικής μας συγκρότησης, παρά το γεγονός ότι πολλοί γάμοι διαρκούν λιγότερο απ’ ότι παλαιότερα.
Κατά συνέπεια, όταν προβληματιζόμαστε σε βάθος για τον ομοφυλικό γάμο και δεν βιαζόμαστε να κάνουμε επίδειξη ψευδο-προοδευτισμού, διαπιστώνουμε ότι δεν μπορεί να βασιστούμε απλά και μόνο στις αντιλήψεις περί αποφυγής των διακρίσεων και της ελευθερίας της επιλογής. Όλοι έχουμε ή μπορούμε να έχουμε στον κοινωνικό και φιλικό μας περίγυρο ανθρώπους που δεν ταυτιζόμαστε μαζί τους σεξουαλικά ή πολιτικά ή αθλητικά αλλά μπορούμε να λυπόμαστε ή να χαιρόμαστε μαζί τους, να έχουμε κοινές αγωνίες για το σήμερα και το αύριο της πατρίδας. Για να αποφασίσουμε όμως πως θα πορευθούμε, θα πρέπει να στοχαστούμε πάνω στον σκοπό του γάμου και της οικογένειας και τις αρετές που αυτός ο πανανθρώπινος θεσμός τιμά. Και αυτή η επιλογή δεν θίγει το δικαίωμα κανενός να επιλέγει ελεύθερα σεξουαλικό προσανατολισμό και σεξουαλικό σύντροφο.
Ο κύριος Θανάσης Σκορδάς είναι πρ. υφυπουργός Ανάπτυξης
