Εκατομμύρια παιδιά παγκοσμίως που μολύνθηκαν με τον πανδημικό κορωνοϊό SARS-CoV-2 εμφάνισαν long Covid – επίμονα συμπτώματα που διήρκεσαν πάνω από τρεις μήνες. Είναι χαρακτηριστικό ότι μελέτες δείχνουν πως ποσοστό άνω του 25% των παιδιών που προσβάλλονται από την COVID-19 ταλαιπωρούνται από επίμονα συμπτώματα – εκτιμάται ότι μόνο στις ΗΠΑ ως και 5,8 εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι βίωσαν συμπτώματα που επέμεναν επί μήνες μετά την αρχική λοίμωξη.

Τώρα μια μεγάλη αμερικανική μελέτη (Researching COVID to Enhance Recovery – RECOVER) στην οποία συμμετείχαν 10 παιδιατρικά κέντρα με χρηματοδότηση των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας των ΗΠΑ (ΝΙΗ) και με στόχο τη βελτίωση της πρόγνωσης, της διάγνωσης και της θεραπείας της long covid στις μικρές ηλικίες, προσφέρει την πιο αναλυτική «ακτινογραφία» των συμπτωμάτων της… παιδικής μακράς Covid.

Συμπτώματα για πάνω από δύο έτη

«Στην κλινική μας που ασχολείται με την ανάρρωση των παιδιατρικών περιπτώσεων long Covid, ορισμένοι ασθενείς εμφανίζουν συμπτώματα επί περίπου δύο μήνες, υπάρχουν όμως και άλλοι των οποίων τα συμπτώματα δεν έχουν σταματήσει μετά από δύο έτη» ανέφερε η Σιντού Μοχάντας, συνδιευθύντρια του Προγράμματος για τα Λοιμώδη Νοσήματα των Ασθενών με Εξασθενημένο Ανοσοποιητικό Σύστημα του Νοσοκομείου Παίδων του Λος Αντζελες (CHLA). «Ωστόσο δεν γνωρίζουμε ακόμη ποιοι ασθενείς κινδυνεύουν από μακροπρόθεσμα συμπτώματα. Μέχρι τη διεξαγωγή αυτής της μεγάλης μελέτης οι γιατροί που αναζητούσαν πληροφορίες βασίζονταν μόνο σε μικρού εύρους έρευνες. Οι παιδίατροι και οι ερευνητές μπορούν πλέον να χρησιμοποιήσουν τη νέα δημοσίευση ώστε να έχουν γρήγορη πρόσβαση στα τελευταία ερευνητικά στοιχεία για τη long COVID και στις πηγές από τις οποίες έχουν προέλθει τα δεδομένα» συμπλήρωσε η δρ Μοχάντας.

Σιντού Μοχάντας, CHLA

Οι παράγοντες κινδύνου

Τα νέα ευρήματα που δημοσιεύονται στο επιστημονικό περιοδικό «Pediatrics» φέρνουν στο φως πολύτιμες πληροφορίες για τη long covid στις μικρές ηλικίες. Για παράδειγμα «φωτίζουν» τις παραμέτρους που συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισής της. Οι ερευνητές είδαν ότι περίπου το 45% των παιδιών που αναπτύσσουν μακρά Covid έχουν προηγουμένως εμφανίσει συμπτωματική Covid-19 ενώ μόνο το 15% έχουν ασυμπτωματική νόσο. Αλλοι παράγοντες που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο long covid είναι η μεγαλύτερη ηλικία, τα σοβαρότερα συμπτώματα της αρχικής λοίμωξης, ο αριθμός των οργάνων και συστημάτων που είχαν αρχικώς προσβληθεί, τα υποκείμενα νοσήματα και το μεγαλύτερο βάρος.

Κόπωση και «ομίχλη εγκεφάλου»

Τα πιο κοινά συμπτώματα της long Covid στα παιδιά είναι, σύμφωνα με τη μελέτη RECOVER, η κόπωση, οι επίμονοι πονοκέφαλοι, η αδυναμία, οι μυοσκελετικοί πόνοι, η δύσπνοια, η ανοσμία και η αγευσία καθώς και η ζάλη. Ως και το 44% των παιδιών με μακρά Covid παρουσιάζουν προβλήματα συγκέντρωσης – γνωστά ως «ομίχλη εγκεφάλου» – όταν καταβάλλουν σωματική ή νοητική προσπάθεια. Η κόπωση και η «ομίχλη εγκεφάλου» μιμούνται μάλιστα τα συμπτώματα της μυαλγικής εγκεφαλομυελίτιδας που αποκαλείται συνήθως σύνδρομο χρόνιας κόπωσης και μπορούν να διαρκέσουν τουλάχιστον έξι μήνες παρεμβαίνοντας στη λειτουργικότητα των παιδιών.

Διαβήτης και MIS-C

Η long COVID συνδέεται επίσης με εμφάνιση διαβήτη τύπου 1 ή τύπου 2 στα παιδιά περίπου έναν μήνα μετά την αρχική λοίμωξη καθώς και με το πολυσυστηματικό φλεγμονώδες σύνδρομο (MIS-C) το οποίο αποδίδεται σε υπέρμετρη ανοσολογική απόκριση του παιδικού οργανισμού στην COVID-19 και εκδηλώνεται μεταξύ άλλων με ανώμαλο καρδιακό ρυθμό και καρδιακές βλάβες. «Στα περισσότερα παιδιά τα συμπτώματα του MIS-C εξαφανίζονται μετά από έξι μήνες, ωστόσο ένα μικρό ποσοστό παιδιών συνεχίζει να παρουσιάζει ανεξήγητη αδυναμία κατά την άσκηση και μεγάλη κόπωση» σημείωσε ο Τζον Γουντ, καρδιολόγος και ερευνητής στο CHLA, εκ των συγγραφέων της μελέτης.

Τζον Γουντ, CHLA

Υποδιάγνωση από τους παιδιάτρους

Η long COVID υποδιαγιγνώσκεται στα παιδιά, είπε ο δρ Γουντς. «Ορισμένοι παιδίατροι πιστεύουν ότι τα παιδιά δεν εμφανίζουν μακρά COVID ενώ άλλοι δεν γνωρίζουν τα σημάδια και τα συμπτώματα της long Covid. Θεωρώ ότι η μεγάλη «προστιθέμενη αξία» της νέας μελέτης είναι το ότι παρέχει ορισμένα από τα χαρακτηριστικά «δακτυλικά αποτυπώματα» της long Covid που μπορούν να χρησιμοποιούν οι παιδίατροι για να την αναγνωρίζουν στα παιδιά».

Επιδείνωση χρόνιων νοσημάτων και σπάνιων διαταραχών

Η μακρά COVID μπορεί να επιδεινώσει χρόνια αναπνευστικά νοσήματα των παιδιών όπως το άσθμα. Οπως είδαν οι ερευνητές της RECOVER, παρότι στοιχεία δείχνουν πως το άσθμα δεν επιδεινώνεται κατά την αρχική λοίμωξη, παρουσιάζει επιδείνωση μέσα στους έξι μήνες από αυτή. Μπορεί επίσης να επιδεινώσει την ινομυαλγία αλλά και σπάνιες διαταραχές του συνδετικού ιστού όπως το σύνδρομο Ehlers Danlos και το σύνδρομο Marfan. Αυτού του είδους οι διαταραχές συνδέονται και με το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης καθώς και με απορρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και του καρδιακού παλμού, οδηγώντας σε ζάλη κατά την αλλαγή στάσης, μια πάθηση που προσομοιάζει με το σύνδρομο ορθοστατικής ταχυκαρδίας (POTS).

«Ελπίδα μας είναι ότι η προσπάθεια καλύτερης κατανόησης της long COVID στα παιδιά θα οδηγήσει και σε βαθύτερη κατανόηση αυτών των σπάνιων συνδρόμων καθώς και σε αποτελεσματικές θεραπείες τους. Αυτή τη στιγμή συλλέγουμε πληροφορίες σχετικά με τα συμπτώματα που επανεμφανίζονται κατά τις περιόδους έντονου στρες ή σε περίπτωση επαναλοίμωξης ώστε να μάθουμε πώς να προλαμβάνουμε την εμφάνιση χρονίων παθήσεων και στην ενήλικη ζωή» υπογράμμισε από την πλευρά του ο Ντέιβιντ Γουορμπάρτον, ερευνητής στο πεδίο των βλαστικών κυττάρων και νεογνολόγος στο CHLA.

Ντέιβιντ Γουορμπάρτον, CHLA