Ενδιαφέροντα είναι τα στοιχεία που παρουσιάζει το Δίκτυο για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη σε αφιέρωμα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Δικαιοσύνης στη χώρα μας, η οποία έχει ξεκινήσει εδώ και αρκετά χρόνια αλλά κινείται με πολύ αργούς ρυθμούς, ενώ πολλές από τις τεχνολογικές μεταρρυθμίσεις που έχουν ενσωματωθεί στα ελληνικά δικαστήρια, στην ουσία δεν εφαρμόζονται.
Ειδικότερα, όπως επισημαίνει το Δίκτυο μέσω παραδειγμάτων, η Ελληνική Δικαιοσύνη έχει να διανύσει μεγάλη απόσταση προς την ψηφιοποίηση της. Βρίσκεται ακόμα σε αρχικό στάδιο και είναι ημιτελής, με σαφή υστέρηση έναντι του υπόλοιπου δημόσιου τομέα και με πολύ μεγάλη απόσταση από τα όσα ισχύουν στην Ευρώπη.
Διαδικασίες ψηφιοποίησης συνυπάρχουν με διαδικασίες αναλογικοποίησης, με αποτέλεσμα να μην επιτυγχάνεται ο ψηφιακός μετασχηματισμός της συνολικής λειτουργίας της δικαιοσύνης. Ιδίως για τις ψηφιακές υπογραφές που έχουν την δυνατότητα να αυξήσουν σε μεγάλο βαθμό την ταχύτητα απόδοσης της δικαιοσύνης, ούτε χρησιμοποιούνται από τους δικαστικούς υπαλλήλους, ούτε προβλέπονται για τις δικαστικές αποφάσεις. Ακόμα και η διαδικασία επίδοσης αποφάσεων περνάει από στάδια ψηφιακής και αναλογικής μορφής από διάφορους φορείς, ενώ δικαστήρια αρνούνται να παραλάβουν φακέλους υποθέσεων σε ψηφιακή μορφή, με τις υπηρεσίες να αναγκάζονται να εκτυπώσουν ακόμα και 70.000 σελίδες.
Όπως επισημαίνει το Δίκτυο της Άννας Διαμαντοπούλου, η ψηφιοποίηση της ελληνικής δικαιοσύνης είναι ατελής και εξελίσσεται με μεγάλη καθυστέρηση, χωρίς τελικά να φτάνει στο σημείο του ψηφιακού μετασχηματισμού της συνολικής λειτουργίας της, ενώ αναδεικνύει τη σημασία της καθώς θα επιτρέψει την απονομή της σε επίκαιρο χρόνο, τότε που είναι αναγκαία για τον πολίτη, ειδικά για τον πιο αδύναμο, του οποίου τα δικαιώματα παραβιάζονται.
Μάλιστα, σε σύγκριση με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες, η Ελλάδα καταλαμβάνει τις τελευταίες θέσεις όσον αφορά την ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης όπως παρουσιάζεται στα διαγράμματα του EU Justice Scoreboard για το 2023. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στις ψηφιακές λύσεις για τη διεξαγωγή και της παρακολούθησης της δικαστικής διαδικασίας σε ποινικές υποθέσεις, η Ελλάδα δεν λαμβάνει ούτε έναν βαθμό για κανένα από τα κριτήρια που προβλέπονται στην έκθεση.
Ειδικότερα:
Αιτία καθυστέρησης ως προς τον ψηφιακό μετασχηματισμό της δικαιοσύνης έχει υπάρξει, σύμφωνα με τον Δίκτυο, η συνεχής έγερση αμφιβολιών και ενστάσεων ως προς το ωφέλιμο, το θεμιτό ή το ασφαλές της χρήσης ψηφιακών δυνατοτήτων, παρόλο που στο τέλος οι ανησυχίες πάντοτε κάμπτονται και οι εκάστοτε ψηφιακές ευκολίες υιοθετούνται.
Όπως επισημαίνει η Άννα Διαμαντοπούλου, Πρόεδρος του Δικτύου: Αν θέλαμε να προσδιορίσουμε με μία μόνο λέξη τον στόχο του ψηφιακού μετασχηματισμού θα ήταν η λέξη ταχύτητα – η ταχύτητα απονομής της Δικαιοσύνης στη χώρα μας. Γι’ αυτό το λόγο μέχρι και το 2022 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του ανθρώπου έχει εκδώσει 545 καταδικαστικές αποφάσεις σε βάρος της χώρας μας.
Η απονομή της δικαιοσύνης σε επίκαιρο χρόνο, τότε που είναι αναγκαία για τον πολίτη του οποίου τα δικαιώματα παραβιάζονται έχει βεβαίως και την διάσταση του εκδημοκρατισμού του συστήματος.
Μπορεί ο ψηφιακός μετασχηματισμός της δικαιοσύνης να τεθεί ως στόχος μόνης αλλαγής ώστε να έχουμε αποτελέσματα; Φυσικά και όχι. Σε κάθε διαδικασία μεταρρύθμισης τίθενται πολλά και διαφορετικά ζητήματα δομικά, πολιτισμικά, οργανωτικά και πολιτικά και ειδικά στην ελληνική δικαιοσύνη όπου οι μεταρρυθμίσεις έχουν καθυστερήσει πολύ υπάρχουν δογματικές αντιλήψεις και συμπεριφορές που καθυστερούν αποφάσεις και πολιτικές.
Για να έχει αποτέλεσμα ο ψηφιακός μετασχηματισμός πρέπει να είναι ένας από τους άξονες της μεταρρύθμισης.
Οι άξονες αυτοί αφορούν:
1) Θεσμικές αλλαγές
2) Το έμψυχο δυναμικό της δικαιοσύνης
3 Τεχνολογία και Ψηφιακός Μετασχηματισμός.
4) Υποδομές από κτίρια έως υπολογιστές και εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης.
Η ψηφιακή μεταρρύθμιση αφορά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της δικαιοσύνης όπως η διαφάνεια , η προσβασιμότητα η ανθεκτικότητα και φυσικά η ταχύτητα».
Υπενθυμίζεται ότι το Δίκτυο σήμερα Δευτέρα στις έξι το απόγευμα, διοργανώνει Εσπερίδα στο King George, σχετικά με το εν λόγω ζήτημα. Μεταξύ των ομιλητών, είναι οι υπουργοί Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης και Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρης Παπαστεργίου, η πρόεδρος του Δικτύου Άννα Διαμαντοπούλου, ο Διευθύνων Σύμβουλος της Κοινωνίας της Πληροφορίας Σταύρος Ασθενίδης, ο Αντιπρόεδρος του ΣτΕ Μιχάλης Πικραμένος, η ακαδημαϊκός Ελένη Λουρή, η Αρεοπαγίτης Μαρία Σιμιτζή – Βετούλα και ο νομικός σύμβουλος Ανδρέας Παπακωνσταντίνου. Τοποθετήσεις θα γίνουν ακόμα από τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ Γιάννη Σαρακιώτη και του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής Μιλένα Αποστολάκη, καθώς και από τον πρόεδρο του ΔΣΑ Δημήτρη Βερβεσό κ.α.
