Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η απαγόρευση ίδρυσης μη κρατικών πανεπιστημίων που ισχύει στη χώρα μας συνιστά μια αναχρονιστική εξαίρεση.
Αναχρονιστική επειδή η γνώση είναι αγαθό και η παραγωγή της γνώσης δεν μπορεί να ανήκει στο μονοπώλιο του κράτους.
Και εξαίρεση επειδή από τις Ηνωμένες Πολιτείες έως την Ευρώπη τα μη κρατικά πανεπιστήμια αποτελούν κοινό τόπο με παράδοση πολλών δεκαετιών ή ακόμη και αιώνων.
Στο νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας φαίνεται ωστόσο ότι επιχειρείται να αρθεί ένας αναχρονισμός με μια αντίφαση.
Ενώ στο νομοσχέδιο τα Νομικά Πρόσωπα Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης ορίζονται ως «νομικά πρόσωπα ειδικού σκοπού μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα», την ίδια ώρα προβλέπεται η δυνατότητα να ιδρύονται «με βάση συμφωνίες πιστοποίησης (validation) ή δικαιόχρησης (franchising)».
Επιστρατεύεται δηλαδή μια συνήθης πρακτική του κόσμου του εμπορίου που δεν συνάδει όμως στον κόσμο της ακαδημαϊκής γνώσης.
Ειδικά από την στιγμή που τονίζεται από την κυβέρνηση ο μη κερδοσκοπικός χαρακτήρας αυτών των ιδρυμάτων, το αγαθό της γνώσης δεν μπορεί να προβάλλει ως εμπορεύσιμο και ως συμφωνία εμπορικού χαρακτήρα με «σήματα» και «ταμπέλες».
Ακόμη περισσότερο, επειδή είναι άλλη η λογική του «παραρτήματος» και άλλη του «franchise». Η πρώτη απαντάται ασφαλώς στον ακαδημαϊκό κόσμο. Η πρόθεση θολώνει όμως όταν υπεισέρχεται η λογική της… αλυσίδας φαστ φουντ ή άλλων κλάδων του λιανεμπορίου όπου το franchise αποτελεί μια συνήθη εμπορική πρακτική.
Η ίδια η λογική του νομοσχεδίου βασίζεται εξάλλου στην παράκαμψη του άρθρου 16 του Συντάγματος μέσω της ίδρυσης παραρτημάτων. Οντοτήτων δηλαδή όπου το μητρικό πανεπιστήμιο θα έχει λόγο στη δομή και τη λειτουργία τους.
Γεννάται συνεπώς το ερώτημα πώς μπορούν να συνυπάρξουν αυτοί οι δυο κόσμοι και πώς θα διατηρήσει το πανεπιστήμιο τον μη κερδοσκοπικό του χαρακτήρα, όταν ο σκοπός των συμφωνιών franchising δεν είναι άλλος από το κέρδος.
Εκτός εάν ο σκοπός είναι η «ανωτατοποίηση» ιδρυμάτων που δραστηριοποιούνται ήδη στη χώρα μας ως «κολέγια» ευρωπαϊκών πανεπιστημίων.
Επ’ αυτού η κυβέρνηση οφείλει να δώσει πειστικές απαντήσεις. Οφείλει να εξηγήσει δηλαδή εάν σκοπεύει να δημιουργήσει ανώτατα ιδρύματα κύρους ή απλώς πανεπιστήμια – φαστ φουντ.
