Την ώρα που στη Βουλή έφτασε το νομοσχέδιο για τα μη κρατικά πανεπιστήμια με τους φοιτητές και όλη την εκπαιδευτική κοινότητα να βρίσκεται στους δρόμους, ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα χρήζει άμεσης λύσης.

Στο νομοσχέδιο που κατατέθηκε, μεταξύ άλλων, η ΝΔ αναφέρει ορθά την αύξηση του ποσού για την σίτιση και την στέγαση των φοιτητών. Είναι χαρακτηριστικό πως το 2023 δόθηκαν 125 εκατομμύρια ευρώ για σίτιση και στέγαση, ένα ποσό το οποίο είναι αυξημένο κατά 37,4 εκ ευρώ από το 2018.

Μόνο που ούτε αυτό δεν φτάνει και δημιουργεί μια τεράστια κοινωνική αδικία. Τρανό παράδειγμα αποτελούν όσα συμβαίνουν εδώ και χρόνια στο ΠΑΜΑΚ με το συγκεκριμένο θέμα.

Περίπου ένας στους δύο δικαιούχους δεν σιτίζεται δωρεάν

Για μία ακόμα χρονιά τα τελευταία χρόνια χιλιάδες φοιτητές που δικαιούνται δωρεάν σίτιση μένουν εκτός του σχετικού μέτρου. Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά αυτή τη στιγμή από τους φοιτητές του ΠΑΜΑΚ υπάρχουν περίπου 4.000 δικαιούχοι.

Από αυτούς λοιπόν σιτίζονται δωρεάν περίπου οι 1.800. Οι λόγοι που συμβαίνει αυτό είναι πολλοί και θα τους αναλύσουμε παρακάτω. Δεδομένα, όμως, έχουμε να κάνουμε με ένα πρόβλημα το οποίο χρήζει άμεσης λύσης.

Τι αναφέρει ο νόμος

Πριν αναλύσουμε το πρόβλημα πρέπει να δούμε τι λέει ο νόμος. Όπως θα διαβάσετε και παρακάτω στο σχετικό απόσπασμα υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια που πρέπει να πληρεί κάποιος για να μπορεί να σιτίζεται δωρεάν.

Αυτά είναι κυρίως οικονομικά, ενώ υπάρχει πρόβλεψη για ΑμεΑ, παιδιά θυμάτων τρομοκρατικών επιθέσεων και άλλες περιπτώσεις. Για οικονομία εμείς θα επικεντρωθούμε στο οικονομικό κομμάτι από το οποίο προκύπτει και το πρόβλημα. Το βασικό οικονομικό κριτήριο για να δικαιούται ένας φοιτητής τη σίτιση είναι οι γονείς του να μην έχουν εισόδημα μεγαλύτερο των 45.000 ευρώ από κοινού.

Μια πρόβλεψη η οποία με τα σημερινά οικονομικά δεδομένα καλύπτει την πλειοψηφία των φοιτητών.

Οι βασικές οικονομικές προϋποθέσεις δωρεάν σιτιζομένων

α. Άγαμοι φοιτητές των οποίων το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα, όπως προκύπτει από τα αντίστοιχα εκκαθαριστικά σημειώματα της αρμόδιας Δημόσιας Οικονομικής Υπηρεσίας (Δ.Ο.Υ.) του τελευταίου οικονομικού έτους, δεν υπερβαίνει τις σαράντα πέντε χιλιάδες (45.000) ευρώ προκειμένου για οικογένεια με ένα μόνο τέκνο. Για οικογένειες με δύο τέκνα και πλέον το παραπάνω ποσό προσαυξάνεται κατά πέντε χιλιάδες (5.000) ευρώ για κάθε τέκνο πέραν του πρώτου.

Το ανωτέρω διαμορφούμενο ποσό προσαυξάνεται κατά τρεις χιλιάδες (3.000) ευρώ εφόσον ο αδελφός του δικαιούχου φοιτητή είναι ενεργός φοιτητής του πρώτου κύκλου σπουδών. Εάν περισσότεροι του ενός αδελφοί υπάγονται σε αυτήν την κατηγορία το ποσό αυτό προσαυξάνεται κατά τρεις χιλιάδες (3.000) ευρώ για καθέναν από αυτούς.

β. Έγγαμοι φοιτητές, των οποίων το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα, όπως προκύπτει από τα αντίστοιχα εκκαθαριστικά σημειώματα της αρμόδιας Δημόσιας Οικονομικής Υπηρεσίας (Δ.Ο.Υ.) του τελευταίου οικονομικού έτους δεν υπερβαίνει τις σαράντα πέντε χιλιάδες (45.000) ευρώ. Προκειμένου για έντεκνη οικογένεια το ποσό αυτό προσαυξάνεται κατά πέντε χιλιάδες (5.000) ευρώ για κάθε ανήλικο τέκνο.

γ. Άγαμοι φοιτητές άνω των 25 ετών των οποίων το ετήσιο ατομικό εισόδημα, όπως προκύπτει από το αντίστοιχο εκκαθαριστικό σημείωμα της αρμόδιας Δημόσιας Οικονομικής Υπηρεσίας (Δ.Ο.Υ.) του τελευταίου οικονομικού έτους, δεν υπερβαίνει τις είκοσι πέντε χιλιάδες (25.000) ευρώ.

Τα παράδοξα ενός θετικού νόμου

Επιστρέφουμε στο σήμερα και στα όσα συμβαίνουν στο ΠΑΜΑΚ. Πώς όμως ένας θεωρητικά θετικός νόμος μπορεί να δημιουργεί προβλήματα; Η απάντηση είναι απλή. Όταν τα λεφτά δεν φτάνουν για όλους τους δικαιούχους δημιουργούνται πολλές κοινωνικές αδικίες.

Πιο συγκεκριμένα:

1) Τα χρήματα της επιχορήγησης του κράτους δεν φτάνουν να καλύψουν όλες τις ανάγκες των νόμιμα δικαιούχων. Είναι απλό, όπως και να το δει κανείς, τα μαθηματικά δε βγαίνουν. Όταν η επιχορήγηση είναι περίπου ένα εκατομμύριο ευρώ για το συγκεκριμένο θέμα δεν γίνεται να μπορέσει κάποιος να ταΐσει 4000 φοιτητές. Για την ακρίβεια φτάνει για 1.800. Κάτι λιγότερο από τους μισούς.

2) Αυτοί οι 1.800 θα πρέπει να αισθάνονται απόλυτα τυχεροί διότι εφόσον μπουν στη σχετική λίστα τότε θα μπορούν να τρέφονται στην εστία για όσο προβλέπει ο νόμος. Δηλαδή, για το διάστημα των έξι χρόνων που προβλέπεται για να τελειώσουν τις σπουδές τους. Την ίδια ώρα οι υπόλοιποι είναι απόλυτα άτυχοι διότι δεν μπορούν να διεκδικήσουν τη δωρεάν σίτιση σε κάποιο από τα επόμενα χρόνια των σπουδών τους.

Η απόλυτη κοινωνική αδικία

Πάμε όμως και στο πιο σημαντικό πρόβλημα που δημιουργείται από τα κριτήρια. Στο συγκεκριμένο νόμο υπάρχει πρόβλεψη προτεραιότητας ανάμεσα σε αυτούς που δικαιούνται τη δωρεάν σίτιση και αυτούς που τελικά θα την πάρουν.

Ποιο είναι αυτό; Η οικογενειακή τους κατάσταση. Για παράδειγμα παιδιά πολύτεκνων ή τρίτεκνων οικογενειών έχουν προτεραιότητα σε σχέση με ένα μοναχοπαίδι, ανεξάρτητα από το οικονομικό εισόδημα των γονιών τους.

Κάπου εκεί αρχίζει το πράγμα και περιπλέκεται. Θα αναφέρουμε ένα απλό παράδειγμα. Ένα παιδί πολύτεκνης οικογένειας με το εισόδημα των γονιών του να φτάνει τις 50.000 ευρώ ετησίως έχει προτεραιότητα σε σχέση με έναν φοιτητή που οι γονείς του αμείβονται με τον βασικό μισθό.

Αυτό είναι και ο απόλυτος παραλογισμός του νόμου. Από τη μία με το όριο των 45.000 ευρώ βάζει στη «δεξαμενή» των υποψηφίων προς σίτιση φοιτητών την πλειοψηφία τους και την ίδια ώρα κανείς δεν προέβλεψε φαινόμενα κοινωνικής αδικίας που μπορεί να προκύψουν από τη στιγμή που τα λεφτά δεν φτάνουν.

Η άνοδος του κόστους σίτισης

Σε αυτό το σημείο πρέπει να επισημάνουν ότι τα πράγματα έγιναν ακόμα χειρότερα τον Σεπτέμβριο του 2022 όταν είχαμε την άνοδο του ημερήσιου κόστους σίτισης των φοιτητών. Η διαφορά μπορεί να είναι θεωρητικά μικρή, αφού από το 1,80 πήγε στα δύο ευρώ, ωστόσο ακόμα και αυτή η αλλαγή, ειδικά όταν τα μαθηματικά δεν βγαίνουν ούτως ή άλλως, μεγαλώνει το πρόβλημα.

Συγκεκριμένα το νομοσχέδιο ανέφερε: «Καθορίζουμε την τιμή του ημερήσιου σιτηρεσίου των φοιτητών των προγραμμάτων σπουδών πρώτου, δεύτερου και τρίτου κύκλου σπουδών των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων σε 2,00 €. Ειδικά για τους φοιτητές των Πανεπιστημίων Αιγαίου, Ιονίου και τους φοιτητές των Τμημάτων του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, τα οποία έχουν ως έδρα τον Νομό Έβρου, η τιμή του ημερήσιου σιτηρεσίου ορίζεται σε 2,45 €».

Μάλιστα, για αυτό το λόγο εκείνη τη χρονιά υπήρξε έκτακτη επιχορήγηση εκείνη τη χρονιά για να καλυφθεί το κενό το οποίο υπήρξε στην ετήσια επιχορήγηση για τη σίτιση.

Πέρσι τη λύση έδωσε το ΠΑΜΑΚ

Χαρακτηριστικό της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί είναι το γεγονός ότι πέρσι για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα τη λύση έδωσε το ΠΑΜΑΚ. Έπειτα από απόφαση που πάρθηκε δόθηκε το ποσό που έλειπε μέσα από το αποθεματικό του Πανεπιστημίου.

Μάλιστα, ακόμα και αυτό το αίτημα βρήκε εμπόδια. Συγκεκριμένα τον Ιούνιο του 2022 έστειλε αίτημα στο Υπουργείο Παιδείας το οποίο έγινε αποδεκτό για την αξιοποίηση των ταμειακών του διαθέσιμων. Ωστόσο, το ελεγκτικό συνέδριο είχε αντίθετη άποψη και πάγωσε το θέμα.

Ωστόσο, η καλή αυτή έκβαση σκόνταψε στη συνέχεια στο Ελεγκτικό Συνέδριο που, αρχικά, απέρριψε το αίτημα. Οι άνθρωποι του ΠΑΜΑΚ δεν εγκατέλειψαν την προσπάθεια εξεύρεσης λύσης και τελικά κατάφεραν να ανατρέψουν την αρχική απόφαση και να πάρουν την έγκριση για τη συμπληρωματική χρηματοδότηση της σίτισης από τα ταμειακά διαθέσιμα του Ιδρύματος.

Συγκεκριμένος ο τρόπος εκμετάλλευσης των αποθεματικών

Εδώ οφείλουμε να διευκρινίσουμε κάτι γιατί υπάρχει μία παρερμηνεία. Η πρυτανική αρχή του Πανεπιστήμιου της Μακεδονίας έδρασε στη συγκεκριμένη περίπτωση απόλυτα νόμιμα και μέσα στα στενά όρια που ορίζει ο νομοθέτης για την εκμετάλλευση των αποθεματικών.

Τι εννοούμε με αυτό; Το ΠΑΜΑΚ εκμεταλλεύτηκε το αδιάθετο ποσό που είχε μείνει στα ταμεία του για τη σίτιση των φοιτητών από την περίοδο του Covid. Αυτός ήταν και ο μοναδικός τρόπος που μπορούσε να διατεθεί το συγκεκριμένο ποσό.

Ο νόμος επιτρέπει το αποθεματικό που έχει παραμείνει στα ταμεία κάθε δημόσιου οργανισμού, όπως για παράδειγμα το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, να το χρησιμοποιεί για τον ίδιο σκοπό. Στην προκειμένη περίπτωση το ποσό που είχε στα ταμεία του το ΠΑΜΑΚ είχε διατεθεί για τη σίτιση των φοιτητών που δεν γινόταν λόγω Covid και τελικά δόθηκε για αυτόν τον λόγο.

Ξανά μπροστά στο ίδιο πρόβλημα

Όπως και να έχει η σωστή αυτή απόφαση επέτρεψε στο Πανεπιστήμιο να λύσει το πρόβλημα σίτισης των φοιτητών που δεν είχαν δωρεάν σίτιση, ενώ το δικαιούταν, τον περασμένο χρόνο. Για την ακρίβεια μέχρι και τις 24 Δεκεμβρίου του 2023.

Τώρα οι άνθρωποι του ΠΑΜΑΚ και οι φοιτητές έρχονται ξανά αντιμέτωποι με το ίδιο πρόβλημα. Ο σύλλογος οικογενειών των φοιτητών με ανακοίνωση που εξέδωσε πριν από λίγες ημέρες έθεσε την πραγματική διάσταση του προβλήματος.

Μεταξύ άλλων σε αυτή αναφέρουν: «Στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη ,το ακαδημαϊκό έτος 2023-2024 ,δικαιούνται δωρεάν σίτισης 4000 φοιτητές περίπου. Παρόλη τη βούληση του νομοθέτη μόνο 1800 φοιτητές από τους παραπάνω θα ευεργετηθούν από τις προβλέψεις του σχετικού ΦΕΚ ,αφού ΔΕΝ επαρκεί η χρηματοδότηση του Υπουργείου Παιδείας ,που το ύψος της ανέρχεται σε 1.079.000 ευρώ ήτοι 2 ευρώ ημερησίως για τους 1800 φοιτητές.

 Αποτέλεσμα της συγκεκριμένης πολιτικής είναι το γεγονός ότι 2200 φοιτητές ,ενώ πληρούν τα κριτήρια δεν σιτίζονται  δωρεάν κι οι οικογένειες τους επιβαρύνονται 110 ευρώ μηνιαίως δηλαδή 1100 ευρώ ετησίως ( πολύ περισσότερο δηλαδή από το μέσο μηνιαίο μισθό, 4400 ευρώ στη διάρκεια των σπουδών τους ), αν επιθυμούν να τρώνε στο φοιτητικό εστιατόριο».

Τι υποστηρίζει το Πανεπιστήμιο

Το «Βήμα» επικοινώνησε και με τον αντιπρύτανη οικονομικών υποθέσεων και υποδομών του ΠΑΜΑΚ, Ιωάννη Ταμπακούδη, για να μας μιλήσει για την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί. «Είναι ένα πρόβλημα το οποίο υπάρχει εδώ και χρόνια. Δόθηκε μια προσωρινή λύση με το αποθεματικό, αλλά είμαστε και πάλι μπροστά στο ίδιο πρόβλημα» ανέφερε αρχικά ο κ. Ταμπακούδης.

Στη συνέχεια μας ανέφερε το αυτονόητο για τη δύσκολη θέση που έρχονται οι πρυτανικές αρχές: «Εμείς από την μεριά μας απλά εφαρμόζουμε τον νόμο. Δεν μπορούμε να κάνουμε απολύτως τίποτα. Παίρνουμε το ποσό που μας δίνει το κράτος και στη συνέχεια ανάλογα με τα κριτήρια που υπάρχουν το μοιράζουμε.

Μπορώ να σας πω ότι οριακά φτάνει αυτό το ποσό για να καλύψει τις ανάγκες των φοιτητών που έχουν προτεραιότητα σύμφωνα με τον νομοθέτη, δηλαδή τους πολύτεκνους, τους τρίτεκνους κλπ. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχουν οικογένειες και φοιτητές που έρχονται σε εμάς για να μεταφέρουν τα δίκαια παράπονά τους, αλλά τα χέρια μας είναι δεμένα. Απορροφούμε όλη την οργή».

Το επόμενο ερώτημα ερώτημα που του θέσαμε ήταν εύλογο. Τι θα μπορούσε να συμβεί ώστε να λυθεί το πρόβλημα: «Θα έλεγα ότι είναι απλό, από τη στιγμή που το ποσό της επιχορήγησης το βγάζει το κράτος, το οποίο γνωρίζει ακριβώς πόσοι είναι οι δικαιούχοι. Μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν εισοδηματικά κριτήρια και τα στοιχεία αντλούνται από την εφορία. Άρα είναι ξεκάθαρα θέμα του νομοθέτη.

Εμείς από την πλευρά μας έχουμε αναδείξει το θέμα όσο μπορούμε. Το κάναμε και πριν λίγες ημέρες στη σύνοδο των Πρυτάνεων, το κάναμε μάλιστα και την τελευταία ημέρα παρουσία του Υπουργού. Εμείς από την πλευρά μας προσπαθούμε να κάνουμε ό,τι καλύτερο για τα παιδιά.

Μην ξεχνάμε ότι πρώτα είμαστε καθηγητές και μετά ασκούμε διοίκηση. Προτεραιότητα για εμάς είναι οι φοιτητές. Αυτό είναι ξεκάθαρο και προσπαθούμε να κάνουμε το καλύτερο δυνατό για αυτούς».

Αναμένεται μάχη και στη Βουλή

Όλα όσα συμβαίνουν στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας αναμένεται να αποτελέσουν θέμα συζήτησης ξανά στη Βουλή. Πριν από λίγες ημέρες κατέθεσε σχετική ερώτηση προς τον Υπουργό Παιδείας η βουλευτής Α’ Θεσσαλονίκης και Αναπληρώτρια Τομεάρχης Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ, Ράνια Θρασκιά, την οποία συνυπογράφουν ακόμα 22 βουλευτές.

Τα δύο ερωτήματα στα οποία θα κληθεί να απαντήσει ο κ. Πιερρακάκης είναι:

  1. Σε ποιες κατεπείγουσες ενέργειες προτίθεται να προβεί για την επίλυση του συγκεκριμένου προβλήματος και την αποκατάσταση της αδικίας στην οποία υπόκεινται 2200 φοιτητές του Πανεπιστημίου Μακεδονίας;
  2. Εξετάζει το ενδεχόμενο αναμόρφωσης του θεσμικού πλαισίου που ορίζει τους δικαιούχους σίτισης στα ελληνικά πανεπιστήμια, ώστε να είναι πιο κοντά στις ανάγκες και τα πραγματικά δεδομένα της ελληνικής οικογένειας;

Κάλυψη του ποσού ή διόρθωση του νόμου

Από αυτά τα δύο ερωτήματα σίγουρα έχει μεγαλύτερη σημασία η απάντηση που θα δώσει ο υπουργός στο δεύτερο. Ναι μεν έχει ενδιαφέρον εάν θα υπάρξει λύση άμεσα στο θέμα. Ωστόσο, δεν πρέπει αυτή να είναι προσωρινή.

Είναι ξεκάθαρο ότι ο νόμος φτιάχτηκε για να βοηθήσει τις ελληνικές οικογένειες και τους φοιτητές, την ίδια ώρα όμως είναι ηλίου φαεινότερο πως από τη στιγμή που δεν δίνεται το απαιτούμενο ποσό τότε πρέπει να υπάρξει ένα διαφορετικό πλαίσιο.

Εκτός κι αν αποφασιστεί να υπάρξει μεγαλύτερη χρηματοδότηση ώστε όλοι οι νόμιμοι δικαιούχοι του προγράμματος να απολαμβάνουν τα προνόμιά του. Συνολικά το κράτος δίνει περίπου 55 εκατομμύρια για να καλυφθούν οι ανάγκες σίτισης των φοιτητών, όμως όπως αποδεικνύεται στην πράξη σε περιπτώσεις όπως του ΠΑΜΑΚ αυτό δεν αρκεί.

Με την τωρινή κατάσταση το μόνο που γίνεται είναι ένας σημαντικός αριθμός φοιτητών να μένει εκτός της δωρεάν σίτισης παρά το γεγονός ότι τη δικαιούται, οι γονείς να εξαγριώνονται και να τα βάζουν με τις πρυτανικές αρχές οι οποίες είναι και οι μοναδικές που δεν φταίνε.

Για αυτό πρέπει σύντομα να προκύψει μια οριστική λύση στο πρόβλημα είτε με τον έναν τρόπο, είτε με τον άλλον.