Με τις Ευρωεκλογές του Ιουνίου να πλησιάζουν, το ενδιαφέρον για το τι μέλλει γενέσθαι σε αυτήν την εκλογική αναμέτρηση, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ολοένα και αυξάνεται. Οι τρέχουσες γεωπολιτικές προκλήσεις, όπως ο συνεχιζόμενος πόλεμος σε ευρωπαϊκό έδαφος, εκείνος στην Ουκρανία, την ίδια ώρα που η εμπόλεμη σύρραξη στη Λωρίδα της Γάζας συνεχίζει να μαίνεται, καθιστούν το διακύβευμα ακόμα μεγαλύτερο.
Το ΒΗΜΑ βρέθηκε στο Στρασβούργο, στο πλαίσιο της πρόσφατης ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, μιας εκ των τελευταίων για την τρέχουσα κοινοβουλευτική περίοδο, και κατέγραψε το κλίμα που επικρατεί μεταξύ των πολιτικών παραγόντων του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
Η σημασία των Ευρωεκλογών
«Η σημασία των Ευρωεκλογών είναι πολύ μεγάλη. Ίσως μεγαλύτερη από κάθε άλλη φορά. Η συνεχιζόμενη επιθετικότητα του Πούτιν στα ανατολικά μας σύνορα, σε συνδυασμό με την πιθανή επιστροφή Τραμπ στον Λευκό Οίκο, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα. Αν σε αυτό προστεθεί και μια μεγάλη άνοδος των αντιευρωπαϊκών, φιλορωσικών σε μεγάλο βαθμό, για να μην κρυβόμαστε, δυνάμεων της ακροδεξιάς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τότε η Ευρώπη θα βρεθεί σε πολύ δύσκολη θέση» ανέφερε σε πηγαδάκι με δημοσιογράφους έμπειρο στέλεχος του κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος.
«Η Ε.Ε. αυτή τη στιγμή πρέπει να λειτουργήσει ως αντίβαρο στις δυνάμεις του λαϊκισμού παγκοσμίως. Ως φάρος ισότητας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κοινωνικής δικαιοσύνης. Για να το κάνει αυτό όμως είναι απαραίτητο να ενισχυθούν οι προοδευτικές δυνάμεις από τις κάλπες του Ιουνίου. Δυστυχώς, κάτι τέτοιο δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Αντίθετα, η ακροδεξιά δείχνει να κερδίζει έδαφος» τόνισε στο περιθώριο της ολομέλειας πολιτικός από του κόλπους των Σοσιαλιστών, με μεγάλη εμπειρία στην ευρωπαϊκή πολιτική.
Η άνοδος της ακροδεξιάς
Αυτή ακριβώς η επικείμενη άνοδος της ακροδεξιάς σε πανευρωπαϊκό επίπεδο αποτελεί κοινό τόπο προβληματισμού για όλα τα κόμματα του λεγόμενου «συνταγματικού τόξου». Πέντε χρόνια πριν, όταν οι πολίτες των 27 κρατών – μελών είχαν ξαναπροσέλθει στις κάλπες για να εκλέξουν τους αντιπροσώπους τους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα δεδομένα ήταν πολύ διαφορετικά.
Το κεντροδεξιό ΕΛΚ είχε βρεθεί στην πρώτη θέση, όπως αναμένεται να γίνει και φέτος, με 21% πανευρωπαϊκά, με τους Σοσιαλιστές να έρχονται δεύτεροι, συγκεντρώνοντας 18,5%. Στην τρίτη θέση ήταν το κεντρώο Renew Europe, με 13%, ενώ στην τέταρτη οι Πράσινοι με 11,7%. Τα κόμματα της ακροδεξιάς, δηλαδή το κόμμα Ταυτότητας και Δημοκρατίας και οι Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές, είχαν βρεθεί στην πέμπτη και την έκτη θέση αντίστοιχα, ξεπερνώντας μόνο τη δύναμη του κόμματος της Αριστεράς στην παρούσα σύνθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Αυτή η δυναμική όμως φαίνεται να ανατρέπεται. Τέσσερις μόλις μήνες πριν τις Ευρωεκλογές, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως το κόμμα Ταυτότητας και Δημοκρατίας, που θεωρείται και το πιο ακραίο, βρίσκεται πλέον στην τρίτη θέση, έχοντας ξεπεράσει τους Πράσινους και το Renew Europe. Παράλληλα, οι Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές, έχουν επίσης ξεπεράσει τους Πράσινους και είναι πλέον στην πέμπτη θέση, με μικρή όμως διαφορά από το τέταρτο Renew.
Η πιθανή συνεργασία μετά τις Ευρωεκλογές
Μια τέτοια σύνθεση είναι πολύ πιθανό, εκ των πραγμάτων, να δώσει στην ακροδεξιά τον ρόλο του ρυθμιστή των εξελίξεων στη νέα σύνθεση που θα προκύψει από τις Ευρωεκλογές του Ιουνίου. Μέχρι σήμερα, τα τρία κεντρώα κόμματα (ΕΛΚ, Σοσιαλιστές, Renew και παλαιότερα ALDE) ήταν εκείνα τα οποία βρίσκονταν σε ανοιχτή συνεργασία, έτσι ώστε να υπάρχει πλειοψηφία στις κρίσιμες ψηφοφορίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, διαμορφώνοντας μια κοινή γραμμή, παρά τις επί μέρους διαφωνίες τους.
Όπως δείχνει όμως και πρόσφατη μελέτη της δεξαμενής σκέψης, European Council on Foreign Relations, η άνοδος της ακροδεξιάς είναι πιθανό να οδηγήσει σε έναν συνασπισμό μεταξύ του ΕΛΚ και των δύο ακροδεξιών ευρωπαϊκών κομμάτων, τα οποία για πρώτη φορά ιστορικά θα έχουν τη δυνατότητα να κατευθύνουν την πολιτική της Ε.Ε.
Επιπλέον, η μελέτη αναφέρει πως αυτός ο νέος συνασπισμός «είναι πιθανό να αντιταχθεί στη φιλόδοξη δράση της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής» και να πατήσει φρένο στη διαδικασία πράσινης μετάβασης στην οποία βρίσκεται η Ένωση.
Η εκλογή προέδρων των θεσμών
Μια άλλη πρόκληση την οποία καλείται να αντιμετωπίσει η Ε.Ε. την επόμενη μέρα των Ευρωεκλογών είναι η εκλογή προέδρων των τριών θεσμών από τους οποίους διοικείται: Του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκεί τα πράγματα δείχνουν να ξεκαθαρίζουν, καθώς παρότι η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν έχει επισήμως ανακοινώσει την απόφαση της να διεκδικήσει μια νέα θητεία, οι πληροφορίες δείχνουν πως θα το πράξει στις 19 Φεβρουαρίου στο Βερολίνο, όπου συνεδριάζει το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας, στο οποίο και ανήκει. Με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν πως το ΕΛΚ θα είναι πρώτη δύναμη και σε αυτές τις ευρωεκλογές, ο δρόμος για την επανεκλογή της μοιάζει ανοιχτός.
Για τη θέση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα: Μπορεί τελικά ο νυν πρόεδρος, Σαρλ Μισέλ, να πήρε πίσω την απόφαση του να παραιτηθεί για να κατέβει ως υποψήφιος Ευρωβουλευτής στην πατρίδα του, το Βέλγιο, αλλά ακόμα δεν έχει ξεκαθαρίσει εάν θα επιδιώξει μια νέα θητεία. Υπενθυμίζεται ότι η πρόθεση του αυτή είχε ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων, καθώς θα οδηγούσε στην προσωρινή ηγεσία του Συμβουλίου τον Ούγγρο φιλορώσο και αντιευρωπαϊστή πρωθυπουργό, Βίκτορ Όρμπαν,
Την ίδια ώρα, το κόμμα στο οποίο ανήκει, το Renew Europe, καταγράφει απώλειες. Με την τρίτη θέση να φαίνεται πως πηγαίνει στην ακροδεξιά, δεν είναι απίθανο να προωθηθεί μια υποψηφιότητα από τους κόλπους της για τη θέση. «Αν κάτι τέτοιο συμβεί θα αλλάξουν πολλά, ειδικά όσον αφορά την εξωτερική πολιτική της Ένωσης. Το κόμμα μας είχε τον ρόλο του ισορροπιστή στο Κοινοβούλιο, δίνοντας ένα προοδευτικό πρόσημο στις πολιτικές του ΕΛΚ, ενώ το Συμβούλιο υπό την ηγεσία μας κράτησε ξεκάθαρη στάση στον πόλεμο της Ουκρανίας. Μετά τις Ευρωεκλογές, δύσκολα θα συνεχίσουμε να έχουμε αυτή τη δυναμική» έλεγε στέλεχος του Renew σε δείπνο του κόμματος στο Στρασβούργο.
