Σε μια πολυαναμενόμενη διάλεξη, η διάσημη Βρετανίδα ακαδημαϊκός και μελετήτρια της κλασικής αρχαιότητας, Δρ. Έντιθ Χολ (Edith Hall), θα αναλύσει τον βαθύ αντίκτυπο της αυτοκτονίας μεταξύ των γενεών, βασιζόμενη στην αρχαία ελληνική τραγωδία αλλά και τη δική της τραυματική προσωπική εμπειρία.
Η διάλεξη με τίτλο «Αντιμετωπίζοντας τις Ερινύες: Πώς οι Αρχαίοι Έλληνες μπορούν να βοηθήσουν την κοινωνία να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της αυτοκτονίας», θα πραγματοποιηθεί στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος – Deree την Τρίτη 30 Ιανουαρίου στις 7:00 μ.μ. Η διάλεξη θα δοθεί στην Αγγλική γλώσσα.
Λίγες βδομάδες αργότερα, στις 19 Μαρτίου, θα κυκλοφορήσει το νέο της βιβλίο «Facing down the furies: Suicide, the Ancient Greeks and Me».
Η είσοδος στη διάλεξη είναι ανοικτή και δωρεάν για το κοινό αλλά απαιτείται προεγγραφή.
Η Δρ. Χολ, καθηγήτρια κλασσικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Durham στο Ηνωμένο Βασίλειο και μέλος της Βρετανικής Ακαδημίας, είναι μια από πλέον διακεκριμένες μορφές παγκοσμίως στον τομέα της. Έχει γράψει δεκάδες βιβλία και άρθρα για την ιστορία, την κοινωνία και τη σκέψη στον αρχαίο ελληνικό και ρωμαϊκό κόσμο.
Με μια οδυνηρή αναδρομή στις εμπειρίες της δικής της οικογένειας, η Δρ. Χολ παραλληλίζει τον προσωπικό της αγώνα της με αυτόν χαρακτήρων από ελληνικές τραγωδίες. Εξηγεί πώς αυτά τα αρχαία έργα της παρείχαν σοφία και παρηγοριά, καθοδηγώντας την μέσα από το δαίδαλο της θλίψης και προσφέροντάς της ελπίδα εν μέσω προσωπικών προκλήσεων.
Λίγες μέρες πριν την άφιξή της στην Αθήνα, η Δρ. Χολ κατέθεσε στο ΒΗΜΑ μερικές σκέψεις της για το θέμα:
Σχετικά με το πως οι αρχαίες ελληνικές τραγωδίες, όπως αυτές του Σοφοκλή, μπορούν να προσφέρουν σοφία και παρηγοριά σε άτομα που παλεύουν με παρόμοια τραύματα, και πώς την βοήθησαν να αντιμετωπίσει τις δικές της εμπειρίες:
Μέχρι πολύ πρόσφατα, υπήρχε ένα τεράστιο στίγμα που συνδέεται με την αυτοκτονία. Απαγορευόταν από τον Χριστιανισμό και στην πραγματικότητα ήταν παράνομο σε ορισμένες δικαιοδοσίες, τιμωρούμενο με άρνηση ενταφιασμού της σορού και δήμευση της περιουσίας του νεκρού. Η βιβλιογραφία που άγγιζε το θέμα της αυτοκτονίας εστιαζόταν πάντα στο άτομο με αυτοκαταστροφικά κίνητρα. Αλλά η αρχαία ελληνική τραγωδία εξερευνά σε βάθος και με λεπτομέρεια τον αντίκτυπο της αυτοκτονίας στους πενθούντες: γονείς, παιδιά, φίλους, συναδέλφους, την ευρύτερη κοινότητα.
Η ελληνική τραγωδία δεν κρίνει ηθικά όσους βρίσκονται σε απόγνωση και σκέφτονται την αυτοκτονία, αλλά τους απεικονίζει να επιλέγουν ανάμεσα στις (περιορισμένες) εναλλακτικές τους, εκφράζοντας την οργή και τον πόνο τους και περιγράφει αυτοκτονικές πράξεις με το μεγαλύτερο δυνατό πάθος.
Οι Αχαιοί βρίσκουν τον Αίαντα νεκρό, πεσμένο στο γυμνό ξίφος.
Στη δική μου μητρική οικογενειακή γραμμή, οι επαναλαμβανόμενες αυτοκτονίες είχαν τραγικό αντίκτυπο για τρεις γενιές. Διαπίστωσα ότι η ανάγνωση της ελληνικής τραγωδίας έχει δώσει απαντήσεις στα ηθικά ερωτήματα που εγείρει η αυτοκτονία και προσφέρει μεγάλη ανακούφιση μέσα από τις τρυφερές σκηνές της απόγνωσης.
Μακάρι ο προπάππους μου, η γιαγιά μου, η μητέρα μου και η ξαδέρφη της, καθώς και όλοι οι συγγενείς τους, να μπορούσαν να διαβάσουν αυτά τα κείμενα δίπλα μου. Ο Αίας του Σοφοκλή είναι μια μελέτη περίπτωσης για το πώς να μην χειριστείς έναν απελπισμένο άνθρωπο. Ο Ηρακλής του Ευριπίδη είναι μια περιπτωσιολογική μελέτη για το πώς να υποστηρίξετε έναν άνθρωπο που σκοπεύει να αυτοκαταστραφεί ώστε να σώσετε τη ζωή του.
Για τον παραλληλισμό μεταξύ της ψυχολογικής βλάβης που προκαλεί η αυτοκτονία και της αρχαιοελληνικής ιδέας της οικογενειακής κατάρας και πώς βλέπει αυτή η σύνδεση στο πλαίσιο της σύγχρονης κοινωνίας:
Η αρχαία πεποίθηση ήταν ότι οι θεοί θα έβαζαν τελικά τις οικογένειες να πληρώσουν εάν ένα από τα μέλη τους διέπραττε μια θηριωδία, ακόμα κι αν το αντίτιμο αυτό χρειάζονταν γενιές για να αποπληρωθεί εντελώς. Αλλά στον Αγαμέμνονα, ο Αισχύλος χρησιμοποιεί πολλούς διαφορετικούς τρόπους για να παρουσιάσει την πραγματική μορφή που παίρνει αυτό το είδος κατάρας: η πτώση του βασιλιά προκαλείται συγκεκριμένα από την εκπλήρωση της κατάρας από τον Θυέστη στο βρεφοκτόνο συμπόσιο ενάντια στους απογόνους του Ατρέα. Ο χορός πιστεύει ότι δεν είναι η ίδια η ευημερία που προκαλεί την καταστροφή μια οικογένειας (μια παραδοσιακή και ευρέως διαδεδομένη άποψη), αλλά μια και μόνη άδικη πράξη. Η κακή πράξη γεννά περισσότερες κακές πράξεις, αναπαραγόμενη (763–66).
Δεν μπορεί να υπάρξει σαφέστερη δήλωση ότι η δυστυχία μιας οικογένειας είναι άμεσο αποτέλεσμα πρώην ανομημάτων. Η κακή συμπεριφορά γεννά κακή συμπεριφορά την οποία κληρονομεί κάθε παιδί μιας καταραμένης οικογένειας από τους καταραμένους γονείς του. Ενώ η ιδέα μιας κληρονομικής κατάρας μπορεί να μας φαίνεται προληπτική, ξένη και πρωτόγονη, αξίζει να σκεφτούμε με όρους σύγχρονων θεωριών σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις στα παιδιά της κακής ανατροφής και των φτωχών γονικών παραδειγμάτων. Οι δυσλειτουργικές οικογένειες παράγουν συχνά δυσλειτουργικά παιδιά, τα οποία αναπαράγουν, όταν γίνονται οι ίδιοι γονείς, τις δυστοπικές συμπεριφορές των δικών τους ανεπαρκών γονέων. Από αυτή την οπτική γωνία, η αρχαϊκή έννοια της κληρονομικής κατάρας μπορεί να μην φαίνεται τόσο περίεργη τελικά.
Είναι πλέον γνωστό ότι μπορεί να υπάρχει ακόμη και μια κληρονομική διάσταση στη συγκεκριμένη τάση για αυτοκτονία. Αποτελείται από παραλλαγές του DNA σε μια περιοχή του γονιδιώματος στο χρωμόσωμα 7. Ως έφηβη, προσπάθησα να καταλάβω τι είχε συμβεί στην οικογένεια της μητέρας μου σε σχέση με όλα αυτά τα μοντέλα. Ίσως μια καταθλιπτική αλυσίδα DNA να έχει κληρονομηθεί από γενιά σε γενιά. Προφανώς ούτε ο προπάππους μου ούτε η γιαγιά μου είχαν υποστεί κάποια κατάρα με τη συνηθισμένη έννοια της λέξης. Αλλά ποιος ξέρει τι σκληρά λόγια μπορεί να έχουν ειπωθεί σε ή από αυτούς τα οποία βοήθησαν στο να σφραγίσουν τη μοίρα τους και να κάνουν τις συνέπειες της μοίρας τους για τους άλλους αναπόφευκτες; Τα λόγια που είπε η γιαγιά μου στη μητέρα μου σίγουρα την έβλαψαν και την τραυμάτισαν. Τα λόγια που είπε σε μένα η μητέρα μου το έκαναν δύσκολο για μένα να νιώσω ότι δεν εμπλέκομαι με κάποιο τρόπο στην αυτοκτονία της μητέρας της, παρόλο που ήμουν μόλις τριάμισι ετών όταν συνέβη.
Η διάλεξη της Εντιθ Χολ πραγματοποιείται στα πλαίσια της ετήσιας σειράς διαλέξεων του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος – Deree προς τιμή του Ελευθερίου Βενιζέλου, με παρέμβαση του οποίου έγινε η επανίδρυση του σχολείου στην Ελλάδα μετά την Καταστροφή της Σμύρνης to 1922.
