Τα δημόσια πανεπιστήμια (με καταλήψεις ή όχι, με χρήματα στα ταμεία τους ή χωρίς) αποτελούσαν πάντοτε τη μεγαλύτερη εξουσία στη χώρα μας.
Το συμπέρασμα αυτό, ως έθνος μας τιμάει, καθώς δίναμε πάντα μεγάλη σημασία στην γνώση, την μόρφωση, τους τίτλους σπουδών και την πνευματική ηγεσία της χώρας.
Βέβαια, την ιδιότυπη αυτή μορφή εξουσίας, στο παρελθόν την χρησιμοποιούσαμε (με την μικρότητα που συχνά ακολουθεί το όνειρο της μεγαλοσύνης), κυρίως για να χτίζουμε πολιτικές καριέρες. Σήμερα, φαίνεται ότι ήρθε η ώρα κάποιοι να την συνδέσουν και με τα οικονομικά οφέλη.
Με τον δημόσιο διάλογο να μαίνεται για την λειτουργία των μη κρατικών μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων στη χώρα μας (σε εντυπωσιακή αντίθεση με την συνταγματική «λήθη» στην οποία έχουν πέσει πολλοί εκ των μελετητών του δικαίου και πρώην υπερασπιστές του άρθρου 16 του Συντάγματος), δεν μπορεί παρά να μην σταθεί κανείς στο κυρίαρχο επιχείρημα της περιόδου: τα νέα ανώτατα Ιδρύματα που σχεδιάζονται θα φέρουν στη χώρα χρήματα.
Η παιδεία όμως δεν είναι επιχείρηση. Η παιδεία δεν φέρνει χρήματα μέσω των διδάκτρων, αλλά μέσω των αποτελεσμάτων της, μέσω των άρτια μορφωμένων αποφοίτων της που με την σειρά τους φέρνουν οικονομική ευημερία στελεχώνοντας τις κοινωνικές δομές ή φέρνοντας μεγάλες επενδύσεις για την έρευνα τους.
Επιπλέον, οι φοιτητές ή φοιτήτριες της χώρας μας που σπουδάζουν στο εξωτερικό και έχουν κάνει την επιλογή τους για ένα διαφορετικό ακαδημαϊκό ή ερευνητικό σύστημα είναι εξαιρετικά απίθανο να επιστρέψουν ή οι επόμενες γενιές τους να μην φύγουν. Το ζήτημα είναι να προσελκύσουμε στην Ελλάδα νέους από το εξωτερικό, να αυξήσουμε το ακαδημαϊκό «αποτύπωμα» της χώρας μας διεθνώς, να την διαφημίσουμε και να προκαλέσουμε επιστημονική ώσμωσης εντός του εδάφους της. Και γι αυτό χρειαζόμαστε απλά περισσότερα αγγλόφωνα προγράμματα.
Τα κολέγια
Επί της ουσίας των διατάξεων του νέου νομοσχεδίου για τα μη κρατικά μη κερδοσκοπικά ΑΕΙ που επεξεργάζεται η κυβέρνηση:
-Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ήδη τα μεγάλα ιδιωτικά κολέγια της χώρας αλλάζουν μέρος της φυσιογνωμίας τους για να ενταχθούν στο νέο νομικό πλαίσιο και εδώ μην ξεχνάμε ότι ανάμεσα τους υπάρχουν και επιχειρήσεις οι οποίες στο παρελθόν έχουν καταγγελθεί για παραπλανητικά πτυχία, συνδιδασκαλίες διαφορετικά τμημάτων ώστε να κερδίσουν ώρες ή διδακτικό προσωπικό κλπ.
-Ο νέος νόμος δεν θα απαγορεύει σε μια κερδοσκοπική επιχείρηση του εξωτερικού να ανοίξει ένα μη κερδοσκοπικό εκπαιδευτικό Ίδρυμα στην Ελλάδα, οπότε, εύκολα πολλές επιχειρήσεις μπορούν να ανοίξουν ένα παράρτημα π.χ. στην Κύπρο και μετά να …επιστρέψουν νόμιμα στις αρχικές τους εγκαταστάσεις στη χώρα.
-Ο πιο εύκολος μάλλον πολιτικός ελιγμός για μια κερδοσκοπική επιχείρηση κάθε είδους είναι να μετατρέψει την φυσιογνωμία της σε «μη κερδοσκοπική». Πως θα το κάνει αυτό; Παράδειγμα πρώτο: θα διαχωρίσει την νομική της φύση σε δυο διαφορετικές εταιρίες, μια κερδοσκοπική, μια μη κερδοσκοπική. Η μη κερδοσκοπική θα έχει το πανεπιστήμιο και το πρόγραμμα σπουδών, η κερδοσκοπική θα έχει τα κτήρια. Η δεύτερη εταιρία θα νοικιάζει τα κτήρια της στην πρώτη, υπερτιμολογώντας φυσικά τα πάντα και βγάζοντας από εκεί τα κέρδη της. Παράδειγμα δεύτερο: εφόσον ο μη κερδοσκοπικός χαρακτήρας μιας εταιρίας δεν την εμποδίζει να πληρώνει πλουσιοπάροχα τα στελέχη της, θα μοιράζει τα κέρδη της μέσω των μελών της κ.ο.κ.
Τι πρέπει να γίνει
Στις μεγάλες χώρες του εξωτερικού τις οποίες προσπαθούμε να μιμηθούμε με ανεπιτυχή συνήθως αποτελέσματα (καθώς διαλέγουμε πάντοτε συστήματα με διαφορετικές κοινωνικές δομές), τα ανώτατα εκπαιδευτικά Ιδρύματα διοικούνται από ΔΣ που εξασφαλίζουν την εκπροσώπηση σ αυτά των δωρητών, χρηματοδοτών ή μεγάλων Funds που τα εκπροσωπούν και οι οποίοι αντιλαμβάνονται ότι η επανεπένδυση τις δομές έρευνας και αριστείας είναι εκείνη που κρατάει την …επιχείρηση τους στην «αφρόκρεμα» των παγκοσμίων κατατάξεων.
Έχουμε στην Ελλάδα την κουλτούρα να το κάνουμε αυτό;
Η κυβέρνηση, για να διαφυλάξει την κληρονομία της ανώτατης εκπαίδευσης της χώρας, θα πρέπει να θέσει ασφαλιστικές δικλείδες στην λειτουργία των νέων μη κρατικών μη κερδοσκοπικών Ιδρυμάτων οι οποίες είναι:
-Να μην δοθεί δυνατότητα παράλληλης απασχόλησης στα νέα μη κερδοσκοπικά μη κρατικά Ιδρύματα στους καθηγητές των δημοσίων ΑΕΙ. Εάν δοθεί, τα δημόσια πανεπιστήμια θα διαλυθούν (η πλειονότητα των καθηγητών τους περιμένει με αγωνία να κρατήσει την ασφάλεια της θέσης του καθηγητή σε δημόσιο ΑΕΙ και να πιάσει και μια δεύτερη δουλειά σε ένα μη κρατικό Ίδρυμα, εγκαταλείποντας φυσικά διδακτικά το πρώτο).
Σήμερα οι καθηγητές των δημοσίων ΑΕΙ έχουν την δυνατότητα να δουλεύουν παράλληλα και στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) για να «συμπληρώνουν» το εισόδημα τους με την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του, ως κρατικού πανεπιστημίου που χρεώνει δίδακτρα. Αυτή η πολιτική, δεν πρέπει να εφαρμοστεί και μεταξύ κρατικών-μη κρατικών ΑΕΙ, γιατί θα οδηγήσει στην ακαδημαϊκή εξαφάνιση των πρώτων.
-Πρέπει να εξασφαλιστεί ο μη κερδοσκοπικός χαρακτήρας των νέων Ιδρυμάτων με την δημιουργία π.χ. ενός κοινού Ταμείου στο οποίο θα κατατίθεται ένα μέρος των κερδών τους προς όφελος των δημοσίων ΑΕΙ.
-Πρέπει να αναζητηθεί κοινός τρόπος εισαγωγής στα κρατικά και τα μη κρατικά Ιδρύματα. Η εισαγωγή με πανελλαδικές εξετάσεις στα μεν και μια απλή εγγραφή στα δε, πέρα από ηθικό, δημιουργεί και οξύτατο νομικό πρόβλημα και είναι βέβαιο ότι θα αποτελέσει το αντικείμενο προσφυγών στην Δικαιοσύνη.
Επιπλέον, την ίδια στιγμή που θα ξεκινήσει η λειτουργία μη κρατικών μη κερδοσκοπικών ανώτατων Ιδρυμάτων στη χώρα, είναι βέβαιο ότι αρχίσει να ζητείται και από τα δημόσια -και υποχρηματοδοτούμενα- ΑΕΙ να τεθεί ένα χαμηλό ποσό διδάκτρων (θα «ξεχάσουν» και σ αυτή την περίπτωση οι συνταγματολόγοι της χώρας μας το …χουντικό άρθρο 16 του Συντάγματος;)
Η κυβέρνηση θα πρέπει να αρχίσει από τώρα να αναζητάει μέθοδο διαχείρισης του συγκεκριμένου αιτήματος, όταν ανώτατα Ιδρύματα της περιφέρειας θα απειλούνται με «λουκέτο».
Τα προβλήματα των κρατικών ΑΕΙ
Τα παραπάνω δεν πρέπει να μας κάνουν να ξεχνάμε τα οξύτατα προβλήματα που έχουν σήμερα τα δημόσια πανεπιστήμια της χώρας μας.
Η πελατειοκρατία, ο νεποτισμός, η διαχείριση κοινοτικών κονδυλίων προς όφελος των διοικήσεων τους, η επιλεκτική εξέλιξη υποψηφίων, κηλίδωσαν βαθιά επί σειρά δεκαετιών το όνομα των ανώτατων Ιδρυμάτων της χώρας μας και ως σήμερα δεν έχουν ξεπεραστεί.
Αν σ αυτά προστεθούν οι ανεξέλεγκτες μορφές βίας, οι τραμπουκισμοί και η κατατρομοκράτηση ή και τραυματισμοί φοιτητών και φοιτητριών στην διάρκεια καταλήψεων τους από ακροαριστερές ομάδες «επαναστατών» που αντιλαμβάνονται το πανεπιστήμιο ως τον δικό τους χώρο «μονομαχίας» με τις δυνάμεις του …συστήματος, τότε η εικόνα θολώνει περισσότερο.
Θλιβερά και αποκαρδιωτικά ήταν τα περιστατικά στην διάρκεια γενικής συνέλευσης του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου όπου τραυματίστηκε σοβαρά φοιτητής του Ιδρύματος από κουκουλοφόρους μέσα στο πανεπιστήμιο ή της επεισοδιακής πρόσφατης συνέλευσης στην Νομικής Σχολής Αθήνας όπου οι τραμπουκισμοί περιγράφονται σε επιστολή 321 φοιτητών και φοιτητριών της Σχολής προς τον Κοσμήτορα και αναφέρεται ότι το αποτέλεσμα για την συνέχιση της κατάληψης, εκβιάστηκε με την βία.
Τα παραπάνω οδηγούν σε στενάχωρα συναισθήματα.
Ναι, όλα είναι θέμα παιδείας στη χώρα μας. Οι πολίτες παίρνουν τα πρότυπα τους από τους πολιτικούς της και η νέα γενιά βαδίζει αβοήθητη, στερημένη από πρότυπα και κανόνες ηθικής, άγρια, αποκτηνωμένη, απογοητευμένη.
Είναι χρέος μας να προσπαθήσουμε να διορθώσουμε τα προβλήματα αντί να προσθέσουμε κι άλλα φτιάχνοντας μια κοινωνία με «κόκκινα» φοιτητικά δάνεια, υποβαθμισμένες κοινωνικές δομές και προσφορά των βασικών δομών πρόνοιας μόνο από την ιδιωτική πρωτοβουλία της Ελλάδας ή του εξωτερικού.
Αλλά είναι και χρέος μας να σταματήσουμε την βία μέσα στα κρατικά πανεπιστήμια και αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσα από την πνευματική προσφορά των εκπροσώπων της .
