Παρεμβάσεις στο αστικό περιβάλλον, που αφορούν την ενσωμάτωση των ρεμάτων στην καθημερινή ζωή και λειτουργία των πόλεων, είναι δυνατόν να λάβουν χρηματοδότηση στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Απαραίτητες προϋποθέσεις είναι, αφενός οι παρεμβάσεις να γίνονται με όρους βιωσιμότητας και αειφορίας, αφετέρου να αποτελούν μέρος μιας ολιστικής προσέγγισης σε ότι αφορά την σχεδιαζόμενη στρατηγική της παρέμβασης.
Οι όροι της βιωσιμότητας και αειφορίας σταδιακά εμπεδώνονται από την ελληνική κοινωνία. Σήμερα θεωρούμε μάλλον αυτονόητο, ότι το σύνολο των παρεμβάσεων που υλοποιούνται, θα πρέπει να μετριάζουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, να αναβαθμίζουν ουσιαστικά την καθημερινότητα των πολιτών και να προάγουν την οικονομική ανάπτυξη με βιώσιμο τρόπο. Αντίθετα, η ένταξη των παρεμβάσεων σε ένα ευρύτερο πλέγμα στρατηγικής, αποτελεί ένα πιο δύσκολο στοίχημα. Πως θα μπορούσαν όμως οι παρεμβάσεις σε ένα ρέμα να αποτελούν μέρος μία ολοκληρωμένης στρατηγικής? Αρχικά να ορίσουμε ότι ολοκληρωμένη στρατηγική υπάρχει, όταν έργα και δράσεις προγραμματίζονται ώστε από κοινού, να αποδώσουν την αναμενόμενη και ξεκάθαρη ωφέλεια στον τελικό δικαιούχο, που δεν είναι άλλος από τον ευρωπαίο πολίτη. Με άλλα λόγια, οι παρεμβάσεις δεν έρχονται απλώς να υποκαταστήσουν τον δημόσιο τομέα στις συνήθεις του δραστηριότητες (πχ οριοθέτηση, καθαρισμός, συντήρηση στα ρέματα), αλλά έρχονται να προσδώσουν με καινοτόμο τρόπο, προστιθέμενη αξία.
Τί θα μπορούσε όμως να αποτελεί μέρος μίας ολοκληρωμένης στρατηγικής για την αξιοποίηση των ρεμάτων? Ενδεικτικά θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται έργα αντιπλημμυρικής θωράκισης, ανάδειξης της κοίτης, αξιοποίησης του νερού με βιώσιμο τρόπο, προστασίας της βιοποικιλότητας, αναβάθμισης παραρεμάτιων χώρων και μετατροπής τους σε ελεύθερους χώρους πρασίνου, εμπλουτισμός της κοινωνικής δραστηριότητας στις όχθες με τη δημιουργία χώρων άθλησης ή χώρων για παιδιά, προώθηση ενεργειών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, διεξαγωγή καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, διασύνδεση με τις δομές πρωτοβάθμιας και όχι μόνο εκπαίδευσης, διεξαγωγή δραστηριοτήτων που αναβαθμίζουν την ποιότητα ζωής των ατόμων τρίτης ηλικίας μειώνοντας τον κοινωνικό αποκλεισμό και ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή. Ο κατάλογος είναι πρακτικά ατελείωτος καθώς είναι δυνατόν οι δράσεις να συμπεριλαμβάνουν τόσο συνήθεις όσο και καινοτόμες προσεγγίσεις στα επιμέρους έργα.
Κλειδί για την επιτυχή κατάρτιση στρατηγικής και ακολούθως την επιτυχή εξέλιξη των παρεμβάσεων, είναι η ευρεία συμμετοχή και διαβούλευση όλων των εμπλεκόμενων μερών. Στα εμπλεκόμενα μέρη περιλαμβάνονται οι όμοροι Δήμοι, η Περιφέρεια, το κεντρικό κράτος αλλά κυρίως οι πολίτες, οι τοπικοί φορείς, οι σύλλογοι, ειδικές ομάδες συμφερόντων που επηρεάζονται ή πρόκειται να επηρεαστούν από το πλέγμα των παρεμβάσεων. Είναι όλοι εκείνοι, που συνήθως ονομάζουμε κοινωνία των πολιτών. Είθισται ο ρόλος τους να υποτιμάται και αυτό αποτελεί διαχρονικά ίσως τον νούμερο ένα παράγοντα αποτυχίας σε πλήθος παρεμβάσεων ανά την Ελλάδα.
Η Αττική διαχρονικά, διαθέτει κακή εμπειρία από την διαχείριση των ρεμάτων. Με βάση στοιχεία του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου, υπολογίζεται ότι από τα περίπου 1.280 χιλιόμετρα ρεμάτων που υπήρχαν το 1945, έχουν μπαζωθεί ή σκεπαστεί, περισσότερα από 850 χιλιόμετρα. Σήμερα παραμένουν περίπου 434 χιλιόμετρα διασκορπισμένα στο Λεκανοπέδιο.
Τα χρηματοδοτικά εργαλεία υπάρχουν. Ενδεικτικά, χρηματοδότηση θα μπορούσε να προέλθει είτε από το Περιφερειακό Πρόγραμμα της Αττικής 2021-2027 μέσα απο τη προτεραιότητα που αφορά στην περιφερειακή οικονομία και στην διασφάλιση ενός αειφόρου και ανθεκτικού φυσικού και αστικού περιβάλλοντος, είτε από άλλες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες όπως το European Urban Initiative.
Το δύσκολο εγχείρημα συνήθως απαντάται στην ουσιαστική βούληση όλων των εμπλεκόμενων μερών να αποτελέσουν μέρος των λύσεων και όχι μέρος του προβλήματος.
Από την έντυπη έκδοση του ένθετου cityhub της εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ info@city-hub.gr
