Επιβάτηγο «Χειμάρρα»: Η ναυτική τραγωδία στον Ευβοϊκό με τους εκατοντάδες νεκρούς

Ξημερώματα της 19ης Ιανουαρίου 1947, περίπου στις 4:00 πμ, βυθίζεται το επιβατηγό ατμόπλοιο Ε/Γ Χειμάρρα οδηγώντας στον θάνατο 368 άτομα. Αν και αρχικά υποστηρίχθηκε ως πιθανή αιτία η πρόσκρουση του πλοίου σε θαλάσσια νάρκη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, οι έρευνες οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι το «Χειμάρρα» προσέκρουσε σε ύφαλο.

Γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 21ης Ιανουαρίου 1947:

«Σπανίως ή μάλλον ουδέποτε άλλοτε αι Ελληνικαί θάλασσαι εγνώρισαν παρομοίαν τραγωδίαν εκείνης η οποία εξετυλίχθη τας πρωινάς ώρας της Κυριακής εις τον Ευβοϊκόν. Το ατμόπλοιον “Χειμάρρα” προερχόμενον εκ Θεσσαλονίκης και κατευθύνομενον εις τον Πειραιά με υπερπεντακοσίους επιβάτας ανετινάχθη και εβυθίστη ολίγον μετά την 4ην πρωινήν της Κυριακής τριάκοντα μίλια νοτίως της Χαλκίδος και εις μικράν απόστασιν από την νησίδα Βεδρούσι ήτις ευρίσκεται εντός τους διαύλου ναυσιπλοϊας.

»Όλοι εκείνοι που έζησαν το δράμα τούτο είχον από της πρώτης στιγμή την εντύπωσιν πως επρόκειτο περί προσκρούσεως εις νάρκην. Εν τούτοις αι αρμόδιαι ναυτικαί αρχαί δεν αποκλείουν εντελώς και άλλα πιθανά αίτια».

(…)

»Το ατμόπλοιον “Χειμάρρα” τόννων 1500 -πρώην γερμανικόν “Έρθα”- το οποίον είχε παραχωρηθή εις την Ελλάδα έναντι πολεμικών αποζημιώσεων εξετέλει από του Ιουλίου ακτοπλοϊκήν συγκοινωνίαν, την πρωΐαν δε του παρελθόντος Σαββάτου με υπερπεντακοσίους επιβάτας και με αρκετά εμπορεύματα απέπλευσεν εκ Θεσσαλονίκης διά το τακτικόν δρομολόγιον του κατευθυνόμενον εις τον Πειραιά.

Αλλαγή πορείας

Ο πρώτος πλοίαρχος του “Xειμάρρα” Σπ. Μπιλίνης «ολίγας ώρας μετά τον απόπλουν ήλλαξε πορείαν και αντί να κρατήση γραμμήν προς Καφηρέα κατηύθυνε το πλοίον προς τον Εύριπον διά να αποφύγη θαλασσοταραχήν την οποίαν ανήγγειλε το μετεωρολογικόν δελτίον πέραν της Σκιάθου.

Κόλασις μέσα στο σκοτάδι

»Μια τρομακτική έκρηξις συνεκλόνισε το σκάφος και προεκάλεσε μεγάλης εκτάσεως πανικόν μεταξύ των 524 επιβατών του οι περισσότεροι των οποίων λόγω της ώρας εκοιμώντο εις τας καμπίνας των.

»Ο πανικός ενετάθη και εξ αφορμής του φοβερού σκότους το οποίον εκάλυψε ολόκληρον το πλοίον όταν τα φώτα έσβυσαν καταστραφείσης της μηχανής του από την έκρηξιν.

»Η μεγαλύτερα ίσως ατυχία εις την τραγικήν αυτήν ιστορίαν υπήρξε και η εξ αφορμής της σφοδράς δυνήσεως αχρήστευσις των λυχνιών και του μηχανήματος του ασυρμάτου. Από της στιγμής εκείνης άνευ ουδεμίας επαφής με τον άλλον κόσμον σκάφος και άνθρωποι ήσαν καταδικασμένοι.

Μαρτυρίες

»Ο ασυρματιστής Γεώργιος Φρέρης όστις κατά την στιγμήν της εκρήξεως – ώρα 4η πρωινή- εξετέλει υπηρεσίαν εις τον ασύρματον και ανετινάχθη έξω της καμπίνας του, περιέγραψεν εις συντάκτην μας, πάραυτα οπεύσαντα, τας τραγικάς εκείνας στιγμάς.

“Aληθινή κόλασις. Πηχτό το σκοτάδι. Χωρίς άστρα ο ουρανός. Κραυγές απογνώσεως και επικλήσεις βοηθείας. Οι γυναίκες φωνάζουν σπαρακτικά. Τα παιδιά κλαίνε. Οι άνδρες συνωθούνται γύρω από τις βάρκες και βλαστημάνε.

“Oι άνθρωποι τρέχουν σαν κυνηγημένα αγρίμια από τα κάτω διαμερίσματα του πλοίου προς το κατάστρωμα. Κανείς δεν ακούει τον πλοίαρχο ο οποίος προσπάθει να επιβάλη την τάξι.

“Οι διαταγές του σκεπάζονται από τους γόους και από τον οξύ συριγμό των σπασμένων αυλών της μηχανής μέσα από τους οποίους βγαίνει με φούρια ο ζεματιστός αέρας. Το σφύριγμα τούτο θυμίζει το ανατριχιαστικό ουρλιαχτό των σειρήνων συναγερμού και κρατάει συνεχώς επί μισή ώρα…”

»Το ρήγμα το οποίον έχει δημιουργηθή εις το κέντρον των υφάλων μερών του προκαλεί ραγδαίαν την εισροήν των υδάτων εις τα κύτη του. (…) Το πλοίον έχει τραυματισθή θανασίμως και βυθίζεται αργά με την πρύμην του ενώ η πρώρα του ευρίσκεται σχεδόν εις τον αέρα»

Μάχαι γύρω από τας λέμβους

»Το “Χειμάρρα” διέθετε 6 ναυαγοσωστικάς λέμβους αυτάς συνήφθησαν αληθιναί μάχαι. Οι μεταξύ των επιβατών στρατιώται και χωροφύλακες κατά τας υπαρχούσας πληροφορίας, πρώτοι έδιδον το σύνθημα της αταξίας μη υπακούοντες εις τας διαταγάς του πλοιάρχου.

»Η πρωτή λέμβος πλήρης από στρατιώτας ανετράπη πριν εισέτι ριφθή εις την θάλασσαν. Σχεδόν όλοι οι εντός αυτής ευρισκόμενοι επνίγησαν συμπαρασύραντες ο εις τον άλλον εις τον βυθόν.

»Αι λοιπαί λέμβοι υπερπληρωμέναι από εντρόμους ανθρώπους μόλις και μετά βίας συνεκτρατούντο εις την επιφάνειαν. Τινές εξ αυτών ανετράπησαν ολίγον αργότερον. Ο διασωθείς Αριστείδης Μιτακίδης δημοδιδάσκαλος αφηγείται εις δημοσιογράφους ότι η λέμβος της οποίας ούτος επέβαινε με 70 άλλους επιβάτας ανετράπη παρασυρθείσα υπό του ρεύματος. Εκ των επιβατών της μόνον 28 διεσώθησαν. Οι άλλοι επνίγησαν.

Αι γυναίκες έμειναν τελευταίαι

»Εις το σκάφος μέχρι της τελευταίας στιγμής παρέμειναν αι γυναίκες και τα παιδιά τινές των επιβατών και οι αξιωματικοί και το πλήρωμα του σκάφους το οποίον επέπλεε μέχρι της 5 και 10′ πρωινής.

»Την 5.5′ ακριβώς ο πλοίαρχος Σ. Μπιλίνης έδωκε την διαταγήν της εγκαταλείψεως. Είχε χαθή πλέον κάθε ελπίς σωτηρίας.

“Αυτήν την σκηνή της τραγωδίας είναι αδύνατον να την αποδώσω με λόγια, λέγει ο ασυρματιστής Φρέρης. Όλα αυτά τα γυναικόπαιδα και οι άλλοι επιβάτες που δεν τα κατάφεραν να μπουν στις βάρκες και περίμεναν με τον τρόμον και την αγωνίαν εις τα μάτια, άρχισαν να ουρλιάζουν.

“Άναρθρες κραυγές αντηχούν μέσα στο σκοτάδι. Μητέρες φωνάζουν τα παιδιά τους με τα μικρά ονόματα. Προσευχές απαγγέλονται μεγαλόφωνα. Κοπαδιαστά πέφτουν στο νερό οι άνθρωποι.

“Άγριος και απάνθρωπος αγώνας διεξάγεται μέσα στη θάλασσα μεταξύ εκείνων που γνώριζαν και των άλλων που δεν εγνώριζαν να κολυμπούν.

»Ο νοσηλευόμενος εις το νοσοκομείον διασωθείς ναυαγός Δ. Παπαναστασίου δικηγόρος αφηγείται μίαν ακόμη τραγικήν περίπτωσιν.

“Όταν εδόθη η διαταγή της εγκαταλείψεως του πλοίού πλάι μου ευρίσκετο ένας γέρος συνταγματάρχης Βέλος ονόματι μαζί με την γυναίκα του. Είχον ζωσθή τα ατομικά των σωσσίβια. Δεν θέλησαν να πέσουν στο νερό.

Έγώ δεν ξέρω να κολυμβώ, μού είπε. Έτσι κι έτσι χαμένος είμαι. Καλύτερα λοιπόν να πεθάνω εδώ. Πήρε τη γυναίκα του από το χέρι και κατέβηκαν στο διαμέρισμα της β’ θέσεως. Ολίγα λεπτά αργότερα το σκάφος εβυθίσθη…”».