Το 2024 είναι πλέον εδώ. Και συνειδητοποιώ ότι είναι δίσεκτο έτος. Οπως θα θυμάστε οι γηραιότεροι και πιθανώς θα αγνοείτε οι νεότεροι, η λαϊκή σοφία αποτρέπει τους ανθρώπους από το να παντρεύονται τα δίσεκτα έτη. Είναι ίσως το μόνο παράλογο επιχείρημα που δεν έχει ακουστεί ακόμα ενάντια στο σχεδιαζόμενο νομοσχέδιο για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών.

Ποτέ δεν θα πίστευα ότι θα έφτανα κάποτε στο σημείο να υπερασπίζομαι τον γάμο. Αυτό εξάλλου είναι ένα άλλο από τα επιχειρήματα εναντίον του γάμου των ομόφυλων: Γιατί να θέλουν κάτι τόσο συντηρητικό, αφού τα υπόλοιπα (για τεκνοθεσία ούτε λόγος βέβαια) τα καλύπτει το σύμφωνο συμβίωσης; Το θέμα όμως είναι να αρνηθείς τον γάμο εφόσον έχεις τη δυνατότητα να τον κάνεις. Μια ελευθεριακή επιλογή ζωής προϋποθέτει τυπική ισότητα απέναντι στις συμβάσεις. Αν θεωρούμε, ακολουθώντας διάφορα κοινωνικά στερεότυπα, τους ομοφυλόφιλους φύσει ελευθεριακούς και είμαστε οι ίδιοι βαθιά συντηρητικοί δεν θα πρέπει να έχουμε κανένα πρόβλημα: οι ομοφυλόφιλοι θα αρνηθούν τον γάμο που θα τους επιτρέψουμε.

Θα μου πείτε πως έφαγα πολύ στις γιορτές και καταφεύγω σε σοφίσματα που βγάζω από την κοιλιά μου. Αυτό που θέλω να πω είναι πως οι ατομικές συμπεριφορές δεν μπορούν να συγκρίνονται με τους θεσμούς, και πόσο μάλλον με το κράτος. Ακόμα και όταν μας εκμεταλλεύεται, το κράτος οφείλει να το κάνει με ίσο τρόπο, αδιαφορώντας για το ποιοι είναι ατομικά αυτοί που εκμεταλλεύεται. Γι’ αυτό δεν κάναμε άλλωστε το κοινωνικό συμβόλαιο και εκχωρήσαμε το νόμιμο δικαίωμα βίας στο κράτος;

Το ανούσιον της αντιπαραβολής ατομικής και κρατικής συμπεριφοράς γίνεται πιο εύκολα αντιληπτό αν δούμε μερικούς από τους θανάτους με τους οποίους μας αποχαιρέτισε το 2023. Του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, του Ζακ Ντελόρ, του Γιώργου Λυγγερίδη (του αστυνομικού που σκοτώθηκε στα επεισόδια στου Ρέντη), του Θεοχάρη Καλαθά (του αστυνομικού που σκοτώθηκε στο μπαρ στη Θεσσαλονίκη). Τι το κοινό έχουν αυτές οι τόσο ανόμοιες περιπτώσεις; Ενεργοποίησαν στον δημόσιο λόγο ένα παράπονο ότι δεν θρηνούνται με τον ίδιο τρόπο οι πάντες. Οτι όταν έχουμε να κάνουμε με θανάτους πολιτικών και οργάνων της τάξης, μοιάζει να μην προκαλείται η ίδια συγκίνηση όπως, π.χ., αν πεθάνει ένας 16χρονος στα Εξάρχεια ή μερικές χιλιάδες Παλαιστίνιοι στη Γάζα.

Αυτό που παραβλέπει το παράπονο είναι η διαφορά επιπέδου που χωρίζει τα δύο μέρη της σύγκρισης. Οταν κάποιος δεν θρηνεί τον Σόιμπλε, δεν είναι ο άνθρωπος που εισπράττει την απόρριψη, αλλά ο θεσμός τον οποίο υπηρετούσε.

Παρόμοια, δεν μπορεί να συγκρίνεται ο θάνατος ενός ανθρώπου από πυρά κάποιου αστυνομικού οργάνου με τον θάνατο ενός αστυνομικού, όταν προκύπτει από παράνομες ομάδες ή κοινή εγκληματικότητα. Γιατί δουλειά του αστυνομικού είναι να προστατεύει και όχι να πυροβολεί άοπλους πολίτες – είτε ανήλικους είτε ενήλικους. Και όταν πυροβολεί, το κάνει ως όργανο του κράτους που έχει το νόμιμο δικαίωμα βίας και όχι ως Μπάμπης ή ως Τάκης. Φυσικά, το ρίσκο που αναλαμβάνουν ο Μπάμπης και ο Τάκης είναι ότι θα δικαστούν ως πρόσωπα, αλλά από ό,τι έχει δείξει η ιστορία, οι αστυνομικοί σπάνια δικάζονται, σπανιότερα καταδικάζονται και όταν συμβαίνει αυτό αντιμετωπίζονται ως κομμάτι του κράτους και τιμωρούνται επιεικώς. Οταν οι αστυνομικοί αντιμετωπίζουν εχθρική συμπεριφορά, αυτό δεν οφείλεται στα πρόσωπα αλλά στον θεσμό που εκείνη τη στιγμή εκπροσωπούν. Οταν καλούμαστε να θρηνήσουμε τον αστυνομικό που σκοτώνεται εκτός υπηρεσίας σε ένα μπαρ και όχι τον Θεοχάρη, γίνεται μια προσπάθεια θόλωσης της διάκρισης. Ο Θεοχάρης δεν σκοτώθηκε επειδή ήταν αστυνομικός. Ο θρήνος αποδίδεται εδώ – και ορθώς – στο πρόσωπο.

Στην ταινία Τέσσερις γάμοι και μία κηδεία (μια αντιστροφή του ενός γάμου και των τεσσάρων κηδειών για τις οποίες μιλάμε), είναι στην κηδεία που η ομόφυλη σχέση αποκαλύπτεται. Το κλάμα εκεί, καίτοι κωμωδία, προκύπτει αυτόματα από τη σκέψη ότι σ’ αυτή την κοινωνία των διαχωρισμών είναι εντέλει μόνο ο θάνατος αυτός που μας εξισώνει. Και εξισώνει τα πρόσωπα μόνο – οι θεσμοί δεν πεθαίνουν, μεταρρυθμίζονται ή αλλάζουν. Ενα κράτος ωστόσο με εξισωμένους νεκρούς δεν θα μπορούσε να υπάρξει: πώς να εισπράξεις φόρους από ένα πτώμα; Καλό λοιπόν θα ήταν να φροντίσει για την εξίσωση εν ζωή, αφήνοντας όλους και όλες να προβαίνουν σε απονενοημένα διαβήματα, όπως ο γάμος, και κάνοντας το παν για να μη σκοτώσει τους υπόλοιπους…