Το Airbnb κατακτά την Ιταλία. Μια πόλη αντιστέκεται.

Η πόλη της «Αφροδίτης» του Μποτιτσέλι και του «Δαυίδ» του Μιχαήλ Άγγελου έχει γίνει η πόλη του Airbnb.

Η εξάπλωση των βραχυχρόνιων μισθώσεων έχει εκτινάξει τις τιμές των ενοικίων και έχει εκτοπίσει τους κατοίκους. Τα καταστήματα που κάποτε εξυπηρετούσαν τους ντόπιους σπανίζουν πλέον. Πλάι στα κουδούνια στις εισόδους πολλών κτιρίων βρίσκονται θυρίδες για κλειδιά.

Σε κάποιους δρόμους στο κέντρο της Φλωρεντίας, τα περισσότερα κτίρια διαθέτουν τουλάχιστον μία θυρίδα για κλειδιά, η οποία επιτρέπει στους επισκέπτες να μπουν στο διαμέρισμα βραχυχρόνιας διαμονής τους χωρίς να χρειαστεί να συναντήσουν τον ιδιοκτήτη. Σε κάποια κτίρια υπάρχουν τέσσερις ή πέντε. Οι χαρακτηριστικές θυρίδες έχουν πολλαπλασιαστεί επίσης στα κανάλια της Βενετίας, στα στενά σοκάκια των Τσίνκουε Τέρε και στους χαοτικούς δρόμους της Ρώμης.

Όταν έρχεται η Airbnb, φεύγουν οι κάτοικοι. Σχεδόν το 30% των σπιτιών στο κέντρο της Φλωρεντίας είναι καταχωρημένα στην πλατφόρμα Airbnb, σύμφωνα με τη μελέτη δύο καθηγητών του Πανεπιστημίου La Sapienza της Ρώμης. Σε αυτά δεν περιλαμβάνονται τα διαμερίσματα που είναι καταχωρημένα σε άλλες πλατφόρμες όπως η Vrbo.

Σύμφωνα με τη μελέτη, το ιστορικό κέντρο της Φλωρεντίας –τοποθεσία εγγεγραμμένη στον κατάλογο παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco– έχει περισσότερες κλίνες Airbnb από ό,τι κατοίκους. «Ακόμα και αν διαθέτεις πολλά χρήματα, δεν μπορείς να βρεις σπίτι να νοικιάσεις στη Φλωρεντία, επειδή όλα τα διαμερίσματα έχουν γίνει Airbnb», λέει η Linda Sanesi, η οποία ζει έξω από το κέντρο της πόλης και διατηρεί κομμωτήριο με τον σύζυγό της σε ένα μικρό δρομάκι δίπλα στον καθεδρικό της Φλωρεντίας.

Μέχρι τη δεκαετία του 1990, το κέντρο της πόλης ήταν γεμάτο από καταστήματα που εξυπηρετούσαν τους ντόπιους. Λίγα από αυτά έχουν επιβιώσει. Περίπου το 60% των πελατών του Sanesi είναι τουρίστες που θέλουν να κουρευτούν. Η Airbnb γνωρίζει τα προβλήματα και την πίεση που μπορεί να δημιουργήσει ο μεγάλος αριθμός τουριστών σε ιστορικές πόλεις όπως η Φλωρεντία, δήλωσε εκπρόσωπος της Airbnb.

Η Ιταλία επέτρεψε στις διαδικτυακές πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης να λειτουργούν εν πολλοίς χωρίς κανένα περιορισμό. Το αποτέλεσμα ήταν η εκτίναξη των καταχωρήσεων.

Οι καταχωρήσεις στην πλατφόρμα της Airbnb στη Φλωρεντία έχουν υπερδιπλασιαστεί από το 2016. Τα μακροχρόνια μισθώματα αυξήθηκαν κατά 42% στο διάστημα αυτό, σύμφωνα με τον δήμαρχο Dario Nardella. Τα τρία τέταρτα των βραχυχρόνιων μισθώσεων στη Φλωρεντία βρίσκονται στο ιστορικό της κέντρο.

Οι 40.000 κάτοικοι που παραμένουν στο κέντρο της Φλωρεντίας «βρέθηκαν ξαφνικά να ζουν σε πολυκατοικίες-ξενοδοχεία, με το κόστος να έχει αυξηθεί έως και 30%, βρόμικα σεντόνια παντού, θόρυβο, κλήσεις στα θυροτηλέφωνα οποιαδήποτε ώρα από τουρίστες που ζητούν βοήθεια από τους ενοίκους σαν να ήταν υπάλληλοι ξενοδοχείου», σχολιάζει ο Nardella.

«Αν είσαι ο μοναδικός μόνιμος ένοικος ενός κτιρίου και τα υπόλοιπα επτά διαμερίσματα είναι Airbnb, αντιστέκεσαι για λίγο – και μετά φεύγεις», λέει ο Massimo Torelli, γέννημα θρέμμα Φλωρεντίνος και μέλος μιας αριστερής συλλογικότητας που αγωνίζεται για οικονομικά προσιτή στέγαση για τους κατοίκους. «Πόσο μπορεί να αντέξει κανείς τον κόσμο που πηγαινοέρχεται όλη την ώρα, κάνει πάρτι, όλα αυτά που κάνουμε στις διακοπές; Είναι φυσιολογικό, αλλά ποιος θέλει να ζει σε ένα τέτοιο μέρος; Η Βενετία έχει χαθεί, αλλά προλαβαίνουμε ακόμα να σώσουμε τη Φλωρεντία».

Η έλλειψη οικονομικά προσιτής στέγης απασχόλησε για πρώτη φορά την ιταλική κοινή γνώμη φέτος, όταν φοιτητές άρχισαν να κατασκηνώνουν μπροστά από τα πανεπιστήμια του Μιλάνου, της Ρώμης και άλλων πόλεων για να διαμαρτυρηθούν για τα υψηλά ενοίκια.

Οι ιδιοκτήτες ακινήτων στην Ιταλία συχνά προτιμούν να νοικιάζουν τα διαμερίσματά τους μέσω της Airbnb παρά να κάνουν μακροχρόνιες μισθώσεις. Συνήθως είναι όχι μόνο πιο επικερδές αλλά και λιγότερο επισφαλές. Η ιταλική νομοθεσία καθιστά δύσκολη την έξωση μακροχρόνιων ενοικιαστών που δεν καταβάλλουν τα ενοίκια που οφείλουν. Εάν δε οι ενοικιαστές έχουν παιδιά που ζουν μαζί τους, είναι σχεδόν αδύνατη.

Οι κάτοικοι της Φλωρεντίας, ωστόσο, έχουν βαρεθεί το Airbnb. Τον Οκτώβριο, ο δήμος πέρασε μια ρύθμιση που απαγορεύει τις νέες καταχωρήσεις στην Airbnb για το ιστορικό κέντρο. Τα ακίνητα που διατίθενται ήδη για βραχυχρόνια μίσθωση μπορούν να συνεχίσουν. Η πόλη ελπίζει να πρωτοπορήσει στην Ιταλία, αποδεικνύοντας ότι η εξάπλωση του Airbnb μπορεί να ανακοπεί.

«Προσπαθούμε να σπάσουμε την αδράνεια που επικρατεί στη χώρα», δήλωσε ο Nardella. Τόνισε ότι έκανε ό,τι μπορούσε ως δήμαρχος, δεδομένων των περιορισμένων εξουσιών των δήμων, και ότι η Ιταλία χρειάζεται έναν εθνικό νόμο που να ρυθμίζει τις βραχυχρόνιες μισθώσεις. «Είμαι πεπεισμένος ότι αν κάνουμε εμείς το πρώτο βήμα, θα ακολουθήσουν και άλλοι».

Ο εκπρόσωπος της Airbnb δήλωσε ότι η εταιρεία «αναγνωρίζει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ιστορικές πόλεις και βλέπει θετικά την πρόοδο που έχει κάνει η ιταλική κυβέρνηση στο θέμα της θέσπισης νέων εθνικών κανονισμών, οι οποίοι θα συμβάλουν στην υλοποίηση της πολιτικής που χαράσσουν πόλεις όπως η Φλωρεντία».

Οι ιδιοκτήτες ακινήτων και οι επαγγελματίες διαχειριστές βραχυχρόνιων μισθώσεων στη Φλωρεντία είναι αποφασισμένοι να προσφύγουν στα δικαστήρια κατά των περιορισμών που θέλει να επιβάλει ο Δήμος.

Η κυβέρνηση της Ιταλίας έχει εξετάσει τα μέτρα που πρέπει να λάβει αναφορικά με τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, αλλά δεν έχει ακόμη προβεί σε καμία σημαντική παρέμβαση. Στο σχέδιο προϋπολογισμού του 2024 προβλέπεται αύξηση του φορολογικού συντελεστή επί των κερδών από μισθώματα σε 26% από 21%, ξεκινώντας από το δεύτερο διαμέρισμα που νοικιάζει ένας ιδιοκτήτης. H πρώτη εκμίσθωση θα εξακολουθήσει να φορολογείται με συντελεστή 21%. Επικριτές της ρύθμισης λένε ότι δεν θα αλλάξει και πολύ τα πράγματα.

Άλλοι τουριστικοί προορισμοί στην Ευρώπη έχουν ήδη επιβάλει περιορισμούς στις βραχυχρόνιες μισθώσεις. Το Άμστερνταμ εισήγαγε τις πρώτες σχετικές ρυθμίσεις το 2014, σύμφωνα με τις οποίες τα διαμερίσματα γενικά δεν μπορούν να διατίθενται προς ενοικίαση σε πλατφόρμες όπως η Airbnb για περισσότερες από 30 ημέρες το χρόνο. Οι ιδιοκτήτες μπορούν να ενοικιάζουν μόνο ένα ακίνητο, ενώ για την προσφορά ενός ολόκληρου διαμερίσματος απαιτείται άδεια. Η Βαρκελώνη, το Παρίσι και το Βερολίνο έχουν επίσης θέσει αυστηρούς φραγμούς στις βραχυχρόνιες μισθώσεις.

Ο Δήμος της Νέας Υόρκης άρχισε να εφαρμόζει από τον Σεπτέμβριο νέους κανονισμούς, τους οποίους η Airbnb χαρακτήρισε «de facto απαγόρευση των βραχυχρόνιων μισθώσεων». Οι οικοδεσπότες είναι υποχρεωμένοι να εγγραφούν στα μητρώα του δήμου, δεν επιτρέπεται να νοικιάσουν ολόκληρο ακίνητο και πρέπει να είναι παρόντες όταν φιλοξενούν επισκέπτες επί πληρωμή.

Οι επικριτές λένε ότι η απαγόρευση νέων προσφορών στη Φλωρεντία δεν αρκεί.

«Η παγίωση της παρούσας κατάστασης δεν επιλύει τα υπάρχοντα προβλήματα», δήλωσε ο Filippo Celata, ένας από τους συντάκτες της μελέτης του Πανεπιστημίου La Sapienza. «Οι πόλεις όπως το Άμστερνταμ που κινήθηκαν πριν από αρκετά χρόνια κατόρθωσαν να ελέγξουν την αύξηση των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Για τις πόλεις που κινούνται τώρα ίσως είναι πολύ αργά».

Μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον Eric Sylvers στο eric.sylvers@wsj.com