Με τη χρονιά να φτάνει στο τέλος της πληθαίνουν τριγύρω μας οι ανασκοπήσεις και οι απολογισμοί. Τόσο σε ατομικό επίπεδο – τι καλό έκανα, τι κακό, τι που να υπόσχεται κάτι καλύτερο στο μέλλον – όσο και σε συλλογικό, η σκέψη των πράξεων που έγιναν σε σχέση με έναν σκοπό που έχει τεθεί, από εμάς ή από κάποιο αφηρημένο πρότυπο, κυριαρχεί.

Λέτε γι’ αυτό να έχει πάρει τόσο μεγάλη έκταση η «μελαγχολία των εορτών»; Μήπως μετράμε τους εαυτούς μας και βρίσκουμε ότι κάτι δεν κάναμε καλά; Μήπως εντέλει απαιτούμε να είχαμε θυσιαστεί κάπως παραπάνω ώστε να πετύχουμε στο τέλος έναν καλύτερο απολογισμό;

Μιλώντας για θυσίες, έπεσα τις προάλλες σε μια είδηση που επανήλθε στον νου μου όταν σκεφτόμουν την καθιερωμένη δημοσιογραφική αναζήτηση για «το καλύτερο της χρονιάς». Πρόκειται για μια είδηση που αφορά το σκάκι, ένα παιχνίδι που γνωρίζει τα τελευταία χρόνια νέα μεγάλη διάδοση, λόγω της σειράς Το Γκαμπί της βασίλισσας.

Μιλάω για νέα διάδοση επειδή εμείς οι κάποιας ηλικίας θυμόμαστε και την αντίστοιχη που είχε προκληθεί μετά την αναμέτρηση του τότε παγκόσμιου πρωταθλητή, Γκάρι Κασπάροβ, με τον υπερυπολογιστή Deep Blue.

Aς μη σας κουράζω όμως με ανασκοπήσεις από τον καιρό της Ακρόπολης. Πάμε στην είδηση: Στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα που διεξήχθη στο Μαυροβούνιο η 23χρονη Σταυρούλα Τσολακίδου έγινε θέμα στις σκακιστικές ιστοσελίδες και στα αντίστοιχα κανάλια στο Youtube όταν στον 5ο γύρο πραγματοποίησε μια εξαιρετική θυσία βασίλισσας.

Η βασίλισσα ως γνωστόν είναι το πιο ισχυρό κομμάτι στο σκάκι και η θυσία της για να επιτευχθεί η νίκη είναι πάντα κάτι το εντυπωσιακό. Στο σκάκι η θυσία υποδηλώνει τον θρίαμβο του δημιουργικού πνεύματος επί της ύλης, τον θρίαμβο του ανθρώπου που βλέπει τις κρυμμένες αλληλουχίες των κινήσεων που ξεπερνάνε τις στατικές αποτιμήσεις της αξίας των κομματιών. Τον θρίαμβο ενός ορθολογισμού τόσο καλά κρυμμένου ώστε να μοιάζει… ανορθολογικός και παράλογος.

Η θυσία ως κίνηση μοιάζει με το απονενοημένο διάβημα ενός τρελού, την ώρα που είναι μια καλά μελετημένη επιχείρηση κυριαρχίας.

Μήπως αυτό δεν ισχύει και για την ίδια τη Σταυρούλα Τσολακίδου, που βρέθηκε λόγω της ικανότητάς της να διαβιεί με υποτροφία στο Σεντ Λούις; Στη γενέτειρα της τζαζ – ωραία ειρωνεία – τα τελευταία χρόνια ανθεί η ορθολογικότητα του «βασιλικού παιχνιδιού», και πολλά ταλέντα από όλο τον κόσμο βρίσκουν εκεί έναν ιδεατό τόπο βγαλμένο από παραμύθι, γεμάτο με σκληρή δουλειά επί της σκακιέρας.

Η Σταυρούλα Τσολακίδου σε εκδήλωση της Βουλής προς τιμήν των πρωταθλητριών της Εθνικής ομάδας

Για την Τσολακίδου, η σκληρή δουλειά είναι κάτι στο οποίο έχει αφοσιωθεί από την εφηβεία, όταν και αφιερώθηκε επαγγελματικά στο σκάκι. Κι αν κάτι τέτοιο φαντάζει παράλογο για ένα παιδί, κοιτάξτε λίγο τη «μικρή» Σταυρούλα από το 2013 έως το 2016: Κερδίζει το Παγκόσμιο Σκακιστικό Πρωτάθλημα Παίδων – Κορασίδων κάτω των 18 ετών το 2016, κάτω των 16 ετών το 2015 και κάτω των 14 ετών το 2013.

Αυτό που μοιάζει με θυσία της εφηβικής της ηλικίας αποδεικνύεται ξανά υπολογισμένη στρατηγική.

Ξαναδιάβασα πριν γράψω αυτό το κείμενο μια παλαιότερη συνέντευξη της Τσολακίδου στην Ερη Βαρδάκη. Με εντυπωσιάζει ο τίτλος: «Μου αρέσει η επίθεση». Διαβάζω επίσης στο ίντερνετ για το στιλ της καβαλιώτισσας σκακίστριας: «Το επιθετικό στιλ της Τσολακίδου, γειωμένο στην πολύ καλή γνώση μαζί με την αίσθηση της δυναμικής της θέσης οδηγούν σε παρτίδες που πραγματικά χαίρεται κανείς να τις βλέπει».

Βλέπω εδώ ένα ακόμα δίδαγμα για το νέο έτος που έρχεται: Σε αντίθεση με τις στερεότυπες εικόνες που θέλουν τις γυναίκες πιο «σεμνές», μαζεμένες και παθητικές, η σκακιέρα μάς παρουσιάζει δυναμικές γυναίκες που κινούν με πάθος και σταθερότητα τα κομμάτια τους μπροστά, προς τη νίκη και την επικράτηση. Κόντρα στο στερεότυπο της γυναίκας που θυσιάζεται για όλους και όλα, το σκάκι και η Σταυρούλα Τσολακίδου μάς προσφέρουν το υπόδειγμα μιας γυναίκας που θυσιάζει. Ελπίζω αυτό το υπόδειγμα να φορεθεί πολύ το 2024.