Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ ανακάλυψαν για πρώτη φορά ότι οι μεγάλοι πίθηκοι και οι χιμπατζήδες – οι στενότεροι συγγενείς μας – μπορούν να αναγνωρίσουν παλιούς φίλους και συγγενείς τους τους οποίους δεν έχουν δει ακόμη και για περισσότερο από δύο δεκαετίες!

Η σχετική μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences» παρέχει στοιχεία σχετικά με την πιο μακροπρόθεσμη μνήμη που έχει ποτέ καταγραφεί σε άλλο είδος εκτός από τον άνθρωπο.

Η «κληρονομιά» των 6-9 εκ. ετών

Τα καινούργια ευρήματα ενισχύουν επίσης τη θεωρία ότι η μακροπρόθεσμη μνήμη στους ανθρώπους, στους χιμπατζήδες και στους μπονόμπο πιθανότατα αποτελεί «κληρονομιά» από έναν κοινό πρόγονο που έζησε πριν από 6 ως 9 εκατομμύρια έτη.

To πείραμα της… φωτογραφίας

Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε υπέρυθρες κάμερες που… ακολουθούσαν τις κινήσεις των ματιών προκειμένου να καταγράψει το πού ακριβώς κοιτούσαν 26 χιμπατζήδες και μπονόμπο όταν είχαν μπροστά τους φωτογραφίες άλλων μπονόμπο ή χιμπατζήδων. Οι επιστήμονες τοποθετούσαν τις φωτογραφίες σε ζευγάρια: η μία ανήκε σε κάποιον άγνωστο για αυτούς μπονόμπο ή χιμπατζή ενώ η δεύτερη ανήκε σε κάποιον συγγενή ή φίλο τους με τον οποίον είχαν στο παρελθόν ζήσει μαζί επί τουλάχιστον έναν χρόνο.

Η Λουίζ και η χαμένη επί 26 χρόνια αδελφή της

Οπως προέκυψε, τα μάτια των πρωτευόντων συμμετεχόντων στη μελέτη «καρφώνονταν» για πολύ περισσότερη ώρα στις φωτογραφίες των πρωτευόντων τους οποίους γνώριζαν στο παρελθόν. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε μια περίπτωση, ένας θηλυκός μπονόμπο, η Λουίζ, που δεν είχε δει την αδελφή της Λορέτα ούτε την ανιψιά της Εριν για περισσότερο από 26 χρόνια, δεν σταματούσε να κοιτά τις φωτογραφίες τους όταν της τις έδειξαν οι ερευνητές.

«Αυτά τα ζώα αναγνωρίζουν πολύ καλά το ένα το άλλο» ανέφερε η κύρια συγγραφέας της μελέτης, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ Λόρα Σιμόν Λιούις.

Αναγνωρίζοντας τους φίλους και όχι τους εχθρούς

Ηταν επίσης αξιοσημείωτο ότι τα ζώα του πειράματος κοίταζαν για πολύ περισσότερη ώρα τα πρωτεύοντα των φωτογραφιών για τα οποία είχαν θετικά συναισθήματα σε σύγκριση με εκείνα για τα οποία είχαν αρνητικά, ανταγωνιστικά συναισθήματα.

Με άλλα λόγια αναγνώριζαν καλύτερα τους φίλους από τους εχθρούς τους. «Η μελέτη αυτή αποδεικνύει πόσο μοιάζουμε με τα υπόλοιπα πρωτεύοντα και πόσο μας μοιάζουν και εκείνα» σημείωσε η δρ Λιούις.

Η «εκθρόνιση» των δελφινιών

Η κατανόηση της σύνδεσης μεταξύ της ανθρώπινης μνήμης και της μνήμης άλλων ζώων αποτελεί επί μακρόν έναν δισεπίλυτο γρίφο για τους επιστήμονες. Προηγούμενες μελέτες έχουν για παράδειγμα δείξει ότι τα κοράκια θυμούνται τους ανθρώπους που τα ξεγέλασαν καθώς και ότι επαναφέρουν στη μνήμη τους τις κοινωνικές τους σχέσεις με απίθανους τρόπους.

Η κοινωνική μνήμη μέχρι πριν από λίγα μόλις χρόνια είχε καταγραφεί μόνο στα δελφίνια – μελέτες είχαν δείξει ότι τα δελφίνια μπορούν να θυμηθούν ήχους και φωνές έως και 20 χρόνια μετά.

«Μέχρι τώρα η πιο μακροπρόθεσμη κοινωνική μνήμη που είχε καταγραφεί σε ζώο εκτός του ανθρώπου αφορούσε τα δελφίνια. Αυτό που εμείς δείξαμε ήταν ότι οι χιμπατζήδες και οι μπονόμπο μπορούν να θυμούνται για εξίσου μεγάλο διάστημα – ή και μεγαλύτερο» είπε η δρ Λιούις.

Τα επόμενα ερωτήματα που ζητούν απαντήσεις

Τα επόμενα ερωτήματα που καλείται να απαντήσει η ομάδα, σύμφωνα με την ερευνήτρια, αφορούν το τι είδους ήταν οι αναμνήσεις που «ξυπνούσαν» στα πρωτεύοντα της μελέτης. Δούλεψε η μνήμη τους με τρόπο παρόμοιο με εκείνον της ανθρώπινης;

Μήπως κοιτούσαν περισσότερο από περιέργεια; Και αν έβλεπαν τους χαμένους φίλους και τους συγγενείς τους όπως είναι σήμερα, μετά από δεκαετίες, θα τους αναγνώριζαν; Διότι στις φωτογραφίες οι οποίες τους δόθηκαν τα οικεία πρόσωπα ήταν νεαρά, όπως τα είχαν γνωρίσει στο παρελθόν – ήταν μάλιστα ένας άθλος για τους ερευνητές να βρουν τόσο παλιές φωτογραφίες τους σε κάποιες περιπτώσεις.

Απαντήσεις προσεχώς…