Ο Σουλτάν αλ Τζαμπέρ ηγήθηκε τη σύνοδο κορυφής του Ντουμπάι για το κλίμα, COP28 προς μία ομόφωνη συμφωνία που από πολλούς -όπως και από τον ίδιο- χαρακτηρίστηκε ιστορική.
Πράγματι, και παρά την υπερβολική χρήση αυτού του επιθέτου, είναι γεγονός ότι χρειάστηκαν 30 χρόνια για να βρεθεί στο επίκεντρο η «ρίζα του κακού»: τα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, άνθρακας και φυσικό αέριο) . Φέτος όμως, οι εκπρόσωποι των σχεδόν 200 χωρών που συμμετείχαν στη σύνοδο φεύγουν από το Ντουμπάι με μία συμφωνία που καλεί σε «μεταβατική απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα».
Σαφέστατα πρόκειται για ένα άλμα προόδου και μία απροσδόκητη επιτυχία σε ένα συνέδριο που πραγματοποιήθηκε σε μια πετρελαιοπαραγωγική χώρα, υπό την ηγεσία του CEO της Adnoc, 8ης μεγαλύτερης πετρελαϊκής εταιρείας στον κόσμο, και με τις χώρες που συμμετέχουν να έχουν τελείως διαφορετικές προτεραιότητες, όπως η Σαουδική Αραβία και το Βανουάτου, μια χώρα που οι επιστήμονες λένε ότι θα εξαφανιστεί από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας που προκαλείται από τη παγκόσμια υπερθέρμανση.
Ταυτόχρονα όμως, είναι γεγονός ότι το 2023 θα είναι η θερμότερη χρονιά εδώ και χιλιετίες, ενώ σημειώνεται νέο ρεκόρ για τις εκπομπές άνθρακα. Και σε μία έκτακτη κλιματική κρίση που χαρακτηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από την ταχύτητά της, τα αποτελέσματα της συνόδου κορυφής για το κλίμα κρίνονται δυστυχώς ανεπαρκή.
Δεν αρκεί να προχωράμε «προς την απομάκρυνση» των ορυκτών καυσίμων -πρέπει να εξαλειφθούν εμφατικά και γρήγορα.
Μικρά βήματα προόδου και «παραθυράκια»
Η μεγάλη πρόοδος του COP28, ουσιαστικά, συνοψίζεται σε 34 λέξεις στα αγγλικά, που τονίζουν την ανάγκη «μετάβασης από τα ορυκτά καύσιμα σε ενεργειακά συστήματα, με δίκαιο, τακτικό και δίκαιο τρόπο, επιταχύνοντας τη δράση σε αυτήν την κρίσιμη δεκαετία, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος για μηδενικές καθαρές εκπομπές άνθρακα ως το 2050, σε συμφωνία με τους επιστήμονες».
Μπορεί όμως αυτή η έκφραση, αποτέλεσμα σκληρών διαπραγματεύσεων, που κάνει λόγο για «απομάκρυνση» αντί της «κατάργησης» των ορυκτών καυσίμων να θεωρηθεί επαρκής; Όχι, αφού σύμφωνα με τους επιστήμονες, πρέπει να εξαλειφθούν άμεσα, ενώ οι συνέπειες αυτών είναι ήδη εμφανείς σε ολόκληρο τον πλανήτη -πλήττοντας πιο σκληρά τους φτωχότερους.
Επιπλέον, όπως είχε συμβεί και σε προηγούμενα COP, η συμφωνία αφήνει πολλές πτυχές απροσδιόριστες, στερείται δεσμεύσεων με συγκεκριμένες προθεσμίες και αφήνει «παραθυράκια», έτσι ώστε όποιος θέλει να μπορεί να καθυστερήσει την μετάβαση.
Πότε θα τελειώσουν τα ορυκτά καύσιμα;
Είναι γεγονός πως η συμφωνία που χαιρετίστηκε από πολλούς, δεν είναι αρκετά φιλόδοξη και ελπιδοφόρα όπως ήθελαν πολλά έθνη και οργανώσεις. Αλλά στην αντίθετη όχθη αυτών των φιλοδοξιών βρισκόταν η ανοιχτή και μετωπική αντίθεση πολλών πετρελαιοπαραγωγών χωρών, με επικεφαλής τη Σαουδική Αραβία, αλλά και του ίδιου του OPEC, που έχουν εκφράσει επανειλημμένα την άρνησή τους για οποιαδήποτε αναφορά στα ορυκτά καύσιμα.
Παρ’ όλα αυτά, κατέστη δυνατό να βρεθεί ένα σημείο τομής, που ακόμη και αν πρακτικά απέχει από τον στόχο, στέλνει ένα σαφές μήνυμα, όπως επισημάνθηκε και από τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες: είναι η αρχή του τέλους των ορυκτών καυσίμων.
Από εκεί και πέρα, κάθε κράτος ή οντότητες όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, θα είναι εκείνοι που θα προσδιορίζουν τον βαθμό δέσμευσης. Τα συνέδρια δείχνουν τον δρόμο, αλλά τα κράτη είναι αυτά που πρέπει να τον ακολουθήσουν.
Το ταμείο αποζημιώσεων
Αξιοσημείωτη ήταν επίσης η απόφαση που εγκρίθηκε την πρώτη κιόλας μέρα, για τη δημιουργία ενός νέου ταμείου αποζημιώσεων από τις πλουσιότερες στις φτωχότερες, ευάλωτες χώρες που πλήττονται από την κλιματική αλλαγή. Βέβαια πρόκειται για άλλη μία απόφαση τόσο σημαντική όσο και ανεπαρκής, αφού οι εισφορές των χωρών (ΗΠΑ, ΕΕ, Ιαπωνία, ΗΑΕ) αποτελούν μία σταγόνα στον ωκεανό, δεδομένου του κόστους που καλούνται να καλύψουν.
Είναι λοιπόν λογικό πως μετά το τέλος του COP28, οι απόψεις διίστανται, μεταξύ διθυραμβικών σχολίων όσων βλέπουν το ποτήρι μισογεμάτο και κριτικής από όσους το βλέπουν μισοάδειο. Ίσως, έχοντας επίγνωση της διάστασης της πρόκλησης, είναι πιο σωστό να αναρωτηθούμε αν το ποτήρι γεμίζει ή αδειάζει, αναφέρει η El Pais.
Η απάντηση είναι πως γεμίζει, αλλά πιο αργά απ’ όσο απαιτείται, με τα χρονοδιαγράμματα να γίνονται όλο και πιο πιεστικά, φέρνοντας τον κόσμο όλο και πιο κοντά σε ένα τρομακτικό μέλλον.
