Τέτοιες ημέρες ήταν το 1972 όταν πραγματοποιούνταν η αποστολή του Απόλλωνα 17 στη Σελήνη. Ηταν η τελευταία φορά που άνθρωποι πάτησαν στο φεγγάρι. Από πρακτική άποψη, δεν είχε πλέον σημασία, η διαστημική δουλειά γινόταν και αλλιώς. Από θεωρητική άποψη, αρκεί κάτι να γίνει έστω και άπαξ για να δημιουργήσει ένα ανυπέρβλητο προηγούμενο. Μετά τίποτα δεν θα είναι το ίδιο.
Η δημοσιοποίηση περιστατικών σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης που αφορούσαν τον κινηματογραφικό παραγωγό Χάρβεϊ Γουάινσταϊν σηματοδότησε μια ριζική στροφή της κοινής γνώμης αναφορικά με τα ζητήματα της έμφυλης βίας. Μπορεί να πει κανείς ότι είναι ένα τέτοιο προηγούμενο. Οκ, έπρεπε να φτάσουμε στο 2017, σχεδόν 50 χρόνια αφού είχαμε πατήσει για πρώτη φορά ως ανθρωπότητα στο φεγγάρι, αλλά έγινε πλέον ορατό δημόσια ότι κάτι πάει λάθος στις έμφυλες σχέσεις.
Από τα κλειστά δωμάτια στα ανοιχτά πάνελ και για την πλειονότητα των συνανθρώπων μας έγινε θέμα συζήτησης το πώς σχετιζόμαστε με το άλλο (ή και το ίδιο) φύλο, τι προβλήματα εξουσίας και βίας υποκρύπτονται στα παραδοσιακά τυπικά του φλερτ (από το άνοιγμα της πόρτας του αυτοκινήτου ως την πληρωμή του λογαριασμού στο τέλος του ραντεβού), πόσο συχνά εμφανίζονται παραβιαστικές συμπεριφορές από εκεί που δεν το περιμένεις (από ένα απρεπές σχόλιο στον δρόμο έως μια επίθεση). Το #metoo εκλαΐκευσε μ’ αυτό τον τρόπο όλα τα διδάγματα των φεμινιστικών κινημάτων του παρελθόντος.
Φυσικά, αυτά τα πράγματα δεν είναι αποδεκτά από όλους – εδώ δεν είναι αποδεκτό από όλους ότι όντως πατήσαμε ως ανθρωπότητα στο φεγγάρι. Από το αντικίνημα not all men, μέχρι τους πολέμιους της πολιτικής ορθότητας (μέχρι και ομάδα υπάρχει στο Facebook με τίτλο «Οχι, δεν είσαι μισογύνης» για να ενθαρρύνει τους άντρες να συμπεριφέρονται όπως γουστάρουν, χωρίς δεύτερη σκέψη) οι πρόσφατες εξελίξεις μοιάζουν να έχουν καλλιεργήσει ένα αίσθημα απειλής.
Ενα αίσθημα απειλής, για να εξηγούμαστε, λόγω του ότι οι παραβιαστικές σχέσεις δεν θεωρούνται πια κουλ – αληθινά τρομακτικό! Το κύριο επιχείρημα αυτής της προσέγγισης είναι ότι αν ακολουθήσουμε τις επιταγές της πολιτικής ορθότητας θα χάσουμε κάτι σημαντικό στη ζωή. Οτι οι σχέσεις μας θα γίνουν περισσότερο γραφειοκρατικές, γεμάτες αναθεωρήσεις επιθυμιών και προθέσεων – γιατί προφανώς είναι προτιμότερο για το αφήγημα αυτό να βιαστεί μια γυναίκα παρά να αλλάξει γνώμη σε μια σεξουαλική σχέση.
Από όλες τις νέες έννοιες που έχει φέρει στο προσκήνιο το #metoo, η συναίνεση είναι αυτή που δέχεται τη μεγαλύτερη χλεύη. «Σε λίγο θα πρέπει να υπογράφεις συμβόλαιο για να φλερτάρεις» είναι η μόνιμη επωδός των καταπιεσμένων από τη νέα συνθήκη. Και προφανώς αυτή η επωδός ξεστομίζεται με την πεποίθηση ότι αυτή η «συμβολαιογραφική» προσέγγιση είναι τρομερά αντισεξουαλική και καταστρέφει τη φυσικότητα και ζωντάνια των σχέσεων.
Η πραγματικότητα ωστόσο διαψεύδει αυτή την ωραιοποίηση της επιβολής χωρίς ρητή συναίνεση. Ενα κραυγαλέο παράδειγμα είναι η επικράτεια του BDSM, των σαδομαζοχιστικών σχέσεων. Σε μία επέτειο πιο… γήινη από αυτή του 1972, την περασμένη Παρασκευή, συμπληρώθηκαν 154 χρόνια από τις 8 Δεκεμβρίου 1869, όταν ο Λεοπόλδος φον Ζάζερ Μαζόχ (σας λέει κάτι το όνομά;) και η ερωμένη του βαρόνη Φανή Πίστορ υπέγραψαν συμβόλαιο το οποίο τον καθιστούσε σκλάβο της για μια περίοδο έξι μηνών, με τον όρο ότι η βαρόνη θα φορά γούνες όσο το δυνατόν συχνότερα, ειδικά όταν ήταν σε σκληρή διάθεση.
Διότι από την εποχή του Μαζόχ και της Αφροδίτης με τη γούνα μέχρι τις πιο ποπ 50 αποχρώσεις του γκρι το συμβόλαιο ως εγγυητής της συναίνεσης είναι ο κανόνας. Επειδή οι εμπλεκόμενοι σε σαδομαζοχιστικές σχέσεις όχι μόνο έχουν επίγνωση του βίαιου χαρακτήρα τους, αλλά αντιλαμβάνονται και ότι το σεξ συνδέεται κομβικά με την προσωπικότητα του ανθρώπου και τα όριά του, επιδιώκουν την ανανέωση της συναίνεσης σε κάθε βήμα. Συμβόλαια όπου ρητώς καταγράφονται οι πράξεις και οι λέξεις κινδύνου που η άρθρωσή τους λήγει αμέσως τα όσα γίνονται: η συναίνεση εδώ δεν είναι βάρος αλλά το όχημα που μεγιστοποιεί την απόλαυση. Και μη μου πείτε ότι είναι αυτό ρουτινιάρικο.
Μήπως είναι καιρός να εμπνευστούμε και οι υπόλοιποι/ες από αυτά τα διδάγματα; Να αναγνωρίσουμε τον βίαιο χαρακτήρα που εμπεριέχεται σε κάθε σχέση γενικώς και να προσπαθήσουμε να μιλήσουμε και να κατανοήσουμε την επιθυμία του άλλου; Τα πρόσφατα κινήματα ενάντια στη σεξουαλική κακοποίηση μας δίνουν την ευκαιρία να δούμε την ελευθερία όχι ως κάτι που σταματά εκεί που αρχίζει η δράση του άλλου, αλλά ως κάτι που εμβαθύνεται όταν γίνεται από κοινού. Ας κάνουμε πιο πικάντικη την ερωτική μας ζωή, ας τη γεμίσουμε με ρητά εκπεφρασμένη συναίνεση.
