Από τις δραστήριες μορφές της μεταπολεμικής γενιάς, ο γεννημένος στο Ηράκλειο της Κρήτης ποιητής Μηνάς Δημάκης (1913-1980) άφησε επίσης σημαντικό κριτικό και μεταφραστικό έργο.
Ο θάνατος του πατέρα του και της μητέρας του στα παιδικά και στα εφηβικά του χρόνια σημαδεύει το έργο του με μια υπαρξιακή αγωνία και μια μελαγχολία που ήταν χαρακτηριστικά της ζωής και της γραφής του.
Μέλος του συλλόγου «Πνευματική Κοινότητα» στο Ηράκλειο, κάνει την πρώτη του εμφάνιση στα γράμματα με το περιοδικό Φύλλα Τέχνης (1935-1937) το οποίο έγραφε και εξέδιδε ο ίδιος.
Το 1937 προσλήφθηκε κατόπιν διαγωνισμού στην Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) στην οποία εργάστηκε, αρχικά στο Ηράκλειο και από το 1943 στην Αθήνα, ως το 1960, δημοσιεύοντας κείμενα και στο περιοδικό «Ο Κύκλος» (1961-1967) του προσωπικού της ΤτΕ που διηύθυνε ο Νάσος Δετζώρτζης.
Τα κείμενα αυτά, πλαισιωμένα από ποιήματα του Δημάκη, άλλα κριτικά του κείμενα αλλά και κείμενα για τον ίδιο κυκλοφορούν τώρα από την ΤτΕ σε ένα αναμνηστικό τεύχος του «Κύκλου» (Σεπτέμβριος 2023) αφιερωμένο στον Μηνά Δημάκη, ακολουθώντας προηγούμενα αφιερώματα στον Ηλία Βενέζη, στην Κική Δημουλά και στον Νάσο Δετζώρτζη, εργαζόμενοι όλοι στην ΤτΕ.
Η πρώτη ποιητική συλλογή του Δημάκη κυκλοφορεί προπολεμικά, με τίτλο Η χαμένη γη (1939) και απηχεί την επίδραση των γάλλων συμβολιστών.
Ακολούθησαν οι συλλογές Κάψαμε τα καράβια μας (1946), Στο τελευταίο σύνορο (1950), Τα πρώτα ποιήματα (1951), Σκοτεινό πέρασμα (1956), Το ταξίδι (1960), Η περιπέτεια (1966). Συγκέντρωσε τα ποιήματά του σε μια τρίτομη έκδοση απάντων Ποιήματα Α΄-Γ΄ (1973-1976) την οποία συμπληρώνουν τα Τελευταία ποιήματα (1977).
Φεύγω
Θέλω πάλι να φύγω
Όλο έφευγα
Από τη θάλασσα στη στεριά
Από τις άκρες στην ενδοχώρα
Από το σώμα διέφευγα
Από το χώμα
Μη γνωρίζοντας που θα βρεθώ
Συνεργάστηκε με πολλά περιοδικά δημοσιεύοντας ποίηση και κριτικά κείμενα και άσκησε κριτική από τις σελίδες της εφημερίδας «Μεσημβρινή» ενώ διατήρησε αλληλογραφία με πολλούς πνευματικούς ανθρώπους της εποχής του. Εξέδωσε τους τόμους δοκιμίων και μελετών: Οι τελευταίοι της παράδοσης (1939), Λογοτεχνικά δοκίμια και μελέτες (1969), Καζαντζάκης. Επιστολές Καζαντζάκη στον Μηνά Δημάκη – Σχόλια (1975). Τιμήθηκε με το Β΄ (1957) και το Α΄ (1961) Κρατικό Βραβείο ποίησης και με το Α΄ Κρατικό Βραβείο κριτικής-δοκιμίου (1975) και με το Βραβείο δοκιμίου του Ιδρύματος Ουράνη (1974) για τη μελέτη Η ποίηση του Σεφέρη (1974).
Ο Μηνάς Δημάκης στη Θεσσαλονίκη
Ο κριτικός Ανδρέας Καραντώνης σημείωνε ότι η ποίηση του Μηνά Δημάκη «εκφράζει το άγχος της εποχής μας, πλαταίνοντάς το ως τα όρια μιας εποπτείας αντικειμενικής, που όμως έχει υποκειμενική προέλευση και θερμότητα και, ταυτόχρονα, το εκφράζει σαν ένας άνθρωπος ζωντανός, πλημμυρισμένος από τις δυνάμεις της ζωής, εκστατικός μπροστά στο θαύμα της ικανός, να το αποδώσει με γνήσιες λυρικές εικόνες ονείρου και πραγματικότητας». Αυτό το άγχος, αυτή η αγωνία που εκφράζει η ποίησή του αντανακλά και μια πεσιμιστική διάθεση της νεορομαντικής και νεοσυμβολιστικής παράδοσης είναι όμως στην τεχνοτροπία της νεοτερική. Εραστής του ωραίου, με δυσκολία αποδοχής της ασχήμιας και της φθοράς, αντιμετωπίζοντας προβλήματα υγείας, ο Μηνάς Δημάκης αυτοκτόνησε στις 13 Ιουλίου 1980 πέφτοντας το κενό από το μπαλκόνι του διαμερίσματός του στην οδό Αναγνωστοπούλου στο Κολωνάκι.
Μετέφρασε Ρίλκε, Μέτερλινκ, Μπονφουά, Νοβάλις. Μια επιλογή από το ποιητικό έργο του επιμελήθηκε ο ποιητής Χριστόφορος Λιοντάκης στον τόμο Πορεία μέσα στη νύχτα (1999). Αρχειακό υλικό του, δωρεά συγγενικών και φιλικών προσώπων του, υπάρχει στο Ελληνικό Ιστορικό και Λογοτεχνικό Αρχείο (δωρεά της Janet και του Μιχάλη Μιχαηλίδη), στο Μουσείο «Λυχνοστάτης» (δωρεά Αντώνη Σανουδάκη-Σανούδου) και στο Μουσείο Καζαντζάκη (δωρεά Ελεονώρας Φανουράκη).
Στο αφιερωματικό τεύχος του «Κύκλου», αφορμή για την επανέκδοση των ποιημάτων του Δημάκη και την επανεκτίμηση του έργου του, δημοσιεύονται κείμενα ανθρώπων που τον γνώρισαν, της ανιψιάς του Ελεονώρας Φανουράκη και του Κρητικού Αντώνη Σανουδάκη-Σανούδου, αναδημοσιεύεται ένα προσωπικό και κριτικό κείμενο του Μιχάλη Μερακλή από τη «Νέα Εστία» ενώ ο φιλόλογος Σταύρος Αμανάκης παρουσιάζει την επιστολική επαφή του Δημάκη με λογοτέχνες της Θεσσαλονίκη. Το τεύχος συμπληρώνουν εργοβιογραφικό χρονολόγιο, αποσπάσματα από κριτικές της εποχής για το ποιητικό έργο του Μηνά Δημάκη, μια συνέντευξή του και σπάνιο αρχειακό υλικό (προσωπικά έγγραφα, χειρόγραφα, επιστολές, φωτογραφίες, αποκόμματα Τύπου). Τον ποιητή και το έργο του παρουσιάζει σε σύντομη εισαγωγή η φιλόλογος και ποιήτρια Ευτυχία Παναγιώτου, εργαζόμενη και αυτή στην ΤτΕ.
Το αφιέρωμα του «Κύκλου» στον Μηνά Δημάκη θα παρουσιαστεί στο Μουσείο της ΤτΕ (Αμερικής 3) την Πέμπτη 14 Δεκεμβρίου στις 17.30. Για τον ποιητή θα μιλήσουν η Βαρβάρα Ρούσσου, μόνιμη διδάσκουσα στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, και ο κριτικός λογοτεχνίας Βαγγέλης Χατζηβασιλείου. Την εκδήλωση θα συντονίσει η Ευτυχία Παναγιώτου. Στους παρευρισκόμενους θα διανεμηθεί δωρεάν το τεύχος του «Κύκλου».
