Στις 30 Νοεμβρίου του 1874 γεννιέται στο Ανάκτορο Μπλένχαϊμ, ο δευτερότοκος γιος του πολιτικού Ράντολφ Χένρυ Σπένσερ Τσόρτσιλ και της Αμερικανίδας Τζένης Τζέρομ (κόρης του Λέοναρντ Τζέρομ, τραπεζίτη και μετόχου των New York Times). Ήταν ο Ουίνστον Τσόρτσιλ.
Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ μέσα από μια ταραχώδη δημόσια πολιτική ζωή, γεμάτη από επιτυχίες αλλά και αποτυχίες, έφτασε να ηγείται της Μεγάλης Βρετανίας, ως πρωθυπουργός της, στην κρισιμότερη περίοδο της σύγχρονης ιστορίας της, τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Εξελίχθηκε σε μία από τις εμβληματικότερες προσωπικότητες του 20ου αιώνα δημιουργώντας εκατομμύρια φανατικούς υποστηρικτές αλλά και αρκετούς πολέμιους.
Ποιος, λοιπόν, ήταν ο Ουίνστον Τσόρτσιλ; Αναζητώντας απαντήσεις στο Ιστορικό Αρχείο των εφημερίδων «ΤΟ ΒΗΜΑ» και «ΤΑ ΝΕΑ» αντλήσαμε την «αντιπαράθεση» δύο κείμενων με επίκεντρο τον Τσόρτσιλ. Τα κείμενα αυτά ανήκουν στον Μάικλ Φράι, συγγραφέα και ιστορικό, ο οποίος υπήρξε και υποψήφιος βουλευτής του Συντηρητικού Κόμματος της Βρετανίας και του Tζον Τσάμλεϊ, καθηγητή Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Εast Anglia.
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 5.2.2005, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
Μακριά από τον Σοσιαλισμό
«Ο Τσόρτσιλ ήταν γόνος της αριστοκρατίας, ο οποίος ανέλαβε τον ρόλο του ρήτορα του λαού, μπαίνοντας στην κυβέρνηση το 1910 ως ριζοσπάστης, υποστηρίζοντας τις συντάξεις και τα επιδόματα ανεργίας.
»Δεν ήθελε ωστόσο δοσοληψίες με τον σοσιαλισμό. Υποστήριξε την παρέμβαση των δυτικών συμμάχων για την ανατροπή της νεαράς Σοβιετικής Ένωσης.
»Η Γενική Απεργία του 1926 στη Βρετανία βρήκε στο πρόσωπό του τον χειρότερο εχθρό της με συνέπεια να δυσκολέψει τις σχέσεις του με τα συνδικάτα ως το τέλος της πολιτικής καριέρας του.
»Δεν έκανε ωστόσο τίποτε για να καταργήσει την εθνικοποίηση της βιομηχανίας και το κράτος πρόνοιας, που σχεδιάστηκαν στην πρώτη πρωθυπουργία του, όταν επέστρεψε για τη δεύτερη.
Εσωτερικό – Εξωτερικό
»Παρά τις άστοχες κρίσεις του στο εσωτερικό, φάνηκε πιο συνετός στην άμυνα και στην εξωτερική πολιτική, αν και ούτε εδώ απέφυγε τις παρεκτροπές. Η επέκταση που έκανε στο ναυτικό κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο εξασφάλισε την αντοχή μας στα γερμανικά υποβρύχια.
»Οι προειδοποιήσεις του για τη ναζιστική απειλή αποδείχτηκαν σωστές όταν η βρετανική κυβέρνηση ακολουθούσε λανθασμένα πολιτική κατευνασμού. Όταν ανέλαβε την εξουσία εν μέσω της πολεμικής καταστροφής στην Ευρώπη, σφυρηλάτησε μια οικονομία πολέμου, η οποία αποδείχτηκε ανώτερη από αυτήν του Γ’ Ράιχ.
»Σε σειρά διεθνών διασκέψεων, στην Καζαμπλάνκα, στο Κεμπέκ, στο Κάιρο, στην Τεχεράνη και στη Γιάλτα, συνέβαλε στη διαμόρφωση του μεσοπολεμικού κόσμου. Σε όλα αυτά κρατούσε τον κόσμο στο πλευρό του με τον εξοχότερο ρητορικό λόγο του 20ου αιώνα.
Ο Τσόρτσιλ, κατά τη διάρκεια συναγερμού αεροπορικής επιδρομής στη Μάχη της Αγγλίας το 1940.
Από το ένα άκρο στο άλλο
»Στην πολιτική κινήθηκε από το ένα άκρο στο άλλο. Εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής με τους Συντηρητικούς, αλλά γρήγορα προσχώρησε στους Φιλελεύθερους. Απομακρύνθηκε από το υπουργείο Ναυτικών εξαιτίας της αποτυχημένης εκστρατείας στα Δαρδανέλια αλλά επέστρεψε στην κυβέρνηση για να διαπραγματευθεί την ανεξαρτησία της Ιρλανδίας το 1922.
»Ύστερα έφυγε, ίδρυσε δικό του, ασαφών αρχών, Συνταγματικό Κόμμα, αλλά επέστρεψε στους Συντηρητικούς ως υπουργός Οικονομίας, με μάλλον καταστρεπτικά αποτελέσματα.
Στη δεκαετία του 1930 έμοιαζε να οδεύει προς τον θάνατο εξαιτίας του αλκοόλ. Είχε ωστόσο το κουράγιο να επιστρέψει και να νικήσει τον Χίτλερ.
»Θα ήταν εύκολο να στηλιτεύσουμε τα λάθη και τις ασυνέπειες του Τσόρτσιλ. Σε κάθε όμως ελάττωμα αντιστοιχούσε και μια αρετή, η οποία το αντιστάθμιζε. Ήταν κυρίως αυτό που λέμε “μεγάλος άνδρας”, o οποίος υπερέβη τις μικροκομματικές διαφορές και τη συμβατική πολιτική των μικρών ανθρώπων.
»Όπως κάθε πολιτικός, έκανε κάποια καλά αλλά και κάποια κακά. Πραγματοποίησε όμως ένα μεγάλο επίτευγμα, το οποίο κανείς ποτέ δεν του αμφισβήτησε: έσωσε τη χώρα το 1940. Σήμερα όμως αυτή είναι διαφορετική, και ίσως δεν θα του άρεσε. Υπάρχει όμως χάρη σε αυτόν».
Ο «σκοτεινός» Τσόρτσιλ
Από το απόσπασμα του κειμένου του Tζον Τσάμλεϊ, που ακολουθεί, γίνονται σαφή τα στοιχεία εκείνα του Τσόρτσιλ, που έκαναν και πολλούς να τον αντιπαθήσουν.
«Όταν ο λόρδος Ρόμπερτ Σέσιλ έγραψε ότι πίστευε πως ο Τσόρτσιλ δεν έβρισκε ενδιαφέρον στην πολιτική αν δεν υπήρχε η πιθανότητα να χυθεί λίγο αίμα – κατά προτίμηση των κομμουνιστών, αλλά και των εγχώριων συνδικαλιστών – εξέφραζε μια ευρέως διαδεδομένη άποψη.
»Ο αριστοκράτης Τσόρτσιλ θρηνούσε για την απώλεια της υπεροχής της δικής του τάξης και για την αύξηση της επιρροής των κατώτερων τάξεων. Δεν είχε αντίρρηση να περνάει μέτρα που τις βοηθούσαν, απεχθανόταν όμως το γεγονός ότι ζητούσαν “δικαιώματα”.
»Η στάση του απέναντι στους Ινδούς ήταν ανάλογη, με τον επιπρόσθετο ρατσισμό της εποχής και της καταγωγής του. Ένας άνθρωπος ο οποίος δεν εμπιστεύεται τη δημοκρατία και αντιτίθεται στην αυτοδιακυβέρνηση στην Ινδία δεν συμβαδίζει με το πνεύμα της σύγχρονης εποχής.
»Ακόμη και η αντίθεσή του στον κατευνασμό, η οποία υπήρξε περισσότερο σποραδική απ’ ό,τι την παρουσίασε αργότερα, βασιζόταν περισσότεροι σε μια ενστικτώδη δυσπιστία προς τους Γερμανούς παρά σε κάποια κατανόηση της φύσης της απειλής του φασισμού.
»Όπως έδειξε η στάση του (ως το 1940) απέναντι στον Μουσολίνι, ο Τσόρτσιλ ήταν μάλλον υπέρ της αυταρχικής εξουσίας της Δεξιάς».
