Αντώνης Τσιοτσιόπουλος στο ΒΗΜΑ: «Είναι κωλόκαιροι αυτοί που ζούμε»

Ο Αντώνης Τσιοτσιόπουλος μιλά για τον Κωλόκαιρο, την πολιτική ορθότητα και την αποδοχή.

«Είναι υπέροχο να ξέρεις πως αυτό που κάνεις έχει ανταπόκριση» λέει ο Αντώνης Τσιοτσιόπουλος μιλώντας στο ΒΗΜΑ.

21.11.2023 10:52

21.11.2023 10:52

Το «τι καιρό κάνει» ως θέμα κατέχει την πρώτη θέση στις καθημερινές συζητήσεις όλου του κόσμου, απ’ Ανατολή σε Δύση. Κάποτε, όταν ακόμα οι ανθρώπινες κοινωνίες ήταν κατά βάση αγροτικές, το να μιλά κανείς για τον καιρό ήταν είδος μεστής επικοινωνίας, μιας και η ζωή, η επιβίωση εξαρτιόταν από τη σοδειά. Κι αυτή εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από τις καιρικές συνθήκες. Στις σημερινές αστικές, όμως, κοινωνίες ο καιρός αποτελεί κενό νοήματος θέμα συζήτησης. Εκτός κι αν συνομιλητής σου είναι ο Αντώνης Τσιοτσιόπουλος.

«Τι θα πούμε;» με ρωτά όταν πατάω το REC. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, εντωμεταξύ, έχουμε πει τόσα και τόσα. Μου έχει εκμυστηρευτεί ότι δεν του αρέσει να πηγαίνει διακοπές και πως απολαμβάνει τα ταξίδια που έχουν να κάνουν με κάποιον τρόπο με τη δουλειά. Όπως για παράδειγμα το ταξίδι που έκανε το Σεπτέμβρη στη Δράμα με αφορμή το φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους. «Δεν ήταν φανταστικά;» με ρωτά με ενθουσιασμό όταν του λέω πως ήμουν κι εγώ εκεί. «Ήταν η πρώτη μου φορά στο φεστιβάλ και πέρασα τέλεια! Ήταν σαν πενταήμερη!».

Ο Αντώνης Τσιοτσιόπουλος μαζί με τον Θάνο Αλεξίου στον Κωλόκαιρο/ Φωτ.: Πάτροκλος Σκαφίδας

«Είναι κωλόκαιροι αυτοί που ζούμε»

«Ας ξεκινήσουμε από τον Κωλόκαιρο», του απαντώ. Ο Αντώνης δηλώνει πρώτα απ’ όλα τρομερά χαρούμενος που από τότε που ξεκίνησε η παράσταση παίζουν διαρκώς σε γεμάτο θέατρο. «Είναι υπέροχο να ξέρεις πως αυτό που κάνεις έχει ανταπόκριση». Ο Κωλόκαιρος, η παράσταση της οποίας έχει γράψει το σενάριο και στην οποία πρωταγωνιστεί, ανεβαίνει για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά στο θέατρο Χώρα σε σκηνοθεσία Γιώργου Παλούμπη. «Αισθανόμαστε πολύ τυχεροί που τα τελευταία χρόνια δουλεύουμε μαζί», λέει για την μεταξύ τους συνεργασία. «Έχουμε βρει έναν κοινό κώδικα, είμαστε άνθρωποι που μας απασχολεί αυτό που κάνουμε. Δεν το κάνουμε αρπακόλλα. Μας καίει. Και γι’ αυτό σε κάθε παράσταση υπάρχει εξέλιξη».

Φωτ.: Πάτροκλος Σκαφίδας

Όσο για τον κωλόκαιρο που μαίνεται έξω από το νυχτερινό κέντρο Διυλιστήριο, κάπου στην Ελευσίνα, αυτός αποτελεί και μια αλληγορία για την εποχή που ζούμε. «Είναι κωλόκαιροι αυτοί που ζούμε ρε παιδί μου. Ζούμε κατά κάποιο τρόπο σε μια συνθήκη εγκλωβισμού», επισημαίνει. «Δεν βλέπεις πώς σκέφτεται ο πλανήτης; Το γεγονός, για παράδειγμα, ότι υπάρχει έστω και ένας άνθρωπος που μπορεί να δικαιολογήσει αυτό που γίνεται αυτή τη στιγμή στη Γάζα είναι αδιανόητο. Τι συζητάμε όταν πεθαίνουν τόσοι άνθρωποι, τόσα παιδιά καθημερινά εδώ και βδομάδες στη Γάζα κι όχι μόνο εκεί; Δεν είναι ο πρώτος πόλεμος που βλέπουμε και ακούμε. Ούτε είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει. Και ούτε θα σταματήσει. Όλο αυτό είναι ένα παιχνίδι που δεν μπορώ να το κατανοήσω. Κάτι αντιλαμβάνομαι, αλλά στην τελική δεν θέλω και να το κατανοήσω».

Αποδοχή και πολιτική ορθότητα

Ένας από τους κεντρικούς θεματικούς άξονες του έργου είναι η αποδοχή της διαφορετικότητας. Με τη διαφορά, όμως, ότι εστιάζει ιδιαίτερα και στους ανθρώπους που οι ίδιοι δυσκολεύονται να αποδεχθούν τη διαφορετικότητα και στο πώς μπορούμε να τους πλησιάσουμε, να τους κατανοήσουμε και να τους βοηθήσουμε να μάθουν να αποδέχονται. Άλλωστε, δεν μπορούν όλοι να κάνουν άλματα προς την αποδοχή. «Πρέπει να καταλάβουμε γιατί ο άλλος δεν αποδέχεται, τι τον έχει φτάσει σε αυτό το σημείο ακαμψίας, για να μπορέσουμε να αλλάξουμε κάποια πράγματα. Όχι με νόμους, αλλά με αποδοχή και κατανόηση», τονίζει ο Αντώνης.

«Το θέμα δεν είναι να αναγκάσεις μια ολόκληρη κοινωνία να δέχεται τη διαφορετικότητα στη βάση μιας πολιτικής ορθότητας» προσθέτει. «Το θέμα είναι η αποδοχή να είναι βαθιά και συνειδητοποιημένη. Δεν ξέρω αν λειτουργεί το να εκπαιδεύσεις μια κοινωνία απλά μέσω απαγορεύσεων και νόμων. Σίγουρα η ευγένεια είναι ωραίο πράγμα, αλλά όχι όταν επιβάλλεται. Η δήθεν ευγένεια προσωπικά δεν μου λέει τίποτα. Είναι θέμα εκπαίδευσης, όχι επιβολής».

«Το θέμα δεν είναι να αναγκάσεις μια ολόκληρη κοινωνία να δέχεται τη διαφορετικότητα στη βάση μιας πολιτικής ορθότητας. Το θέμα είναι η αποδοχή να είναι βαθιά και συνειδητοποιημένη»

Μου ομολογεί πως κι εκείνος θέλει να εκπαιδευτεί σε έναν βαθμό στην πολιτική ορθότητα που ο ίδιος θέλει να υπηρετήσει. Όπως λέει, αντιλαμβάνεται ότι ενδεχομένως να χρησιμοποιεί ακόμα λέξεις που μπορεί να ενοχλήσουν έναν άλλον άνθρωπο. Όπως αντιλαμβάνεται κι ότι ένα έργο σαν τον Κωλόκαιρο μπορεί να μην έχει τίποτα να πει στην ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, αλλά ελπίζει και θέλει να πιστεύει ότι έχουν υπάρξει άνθρωποι, οι οποίοι παρακολουθώντας τη συγκεκριμένη παράσταση μετατοπίζονται έστω και λίγο. «Θα μου πεις “πας εκεί κάθε βράδυ και παίζεις για να μετατοπιστεί ένας άνθρωπος;”. Θα σου πω “γιατί όχι;”. Oι μικρές μετατοπίσεις είναι μετατοπίσεις, μην ψάχνουμε κατευθείαν την τεράστια αλλαγή. Δεν είμαστε όλοι το ίδιο, δεν μπορούμε να ζητάμε βίαια την αποδοχή και την κατανόηση. Θέλει βήμα-βήμα. Από την άλλη θα μου πεις οι περισσότερες αλλαγές που έχουν γίνει στον πλανήτη έχουν έρθει βίαια. Αλλά και εν τέλει, τι άλλαξε;».

Κατεξοχήν παραμυθάς

Φωτ.: Πάτροκλος Σκαφίδας

Μεγάλωσε, όπως μου λέει, με ιστορίες. Ο παππούς του λάτρευε να λέει ιστορίες και συχνά τον έβαζαν να λέει τις ίδιες και τις ίδιες. Και κάπως έτσι γεννήθηκε η αγάπη του και για το θέατρο και για το σινεμά και για την συγγραφή. «Μου αρέσει πολύ να λέω ιστορίες σε παρέες φίλων! Κοίτα… ουσιαστικά με βάζουνε», λέει, γελά και τραβά μια τζούρα από το τσιγάρο του. Παρεμπιπτόντως, έχει διαρκώς ένα τσιγάρο στο χέρι. Τον ρωτώ σχετικά και απαντά: «Καπνίζω πολύ αλλά ούτε που θυμάμαι πια γιατί».

Επιστρέφουμε στις ιστορίες που λατρεύει. «Μέσα στα χρόνια, ιστορίες που τις λέω και τις ξαναλέω δεν θυμάμαι καν αν είναι αληθινές. Σίγουρα έχουν χάσει την αρχική μορφή τους. Κάποιες φορές λέω μια ιστορία και ταυτόχρονα σκέφτομαι από μέσα μου “μάλλον δεν έγινε έτσι”… Αλλά βλέπω την ανταπόκριση που έχει, το γέλιο που μπορεί να προκαλεί και συλλογίζομαι και λέω: “τι σημασία έχει εν τέλει αν είναι αληθινή;” Έχουμε μια μανία με την αλήθεια. Άλλο το να είσαι ειλικρινής άνθρωπος κι άλλο το να αφηγείσαι ιστορίες. Άμα ήταν θα κάναμε ντοκιμαντέρ».

«Οι ιστορίες δεν ανήκουν σε κανέναν. Ανήκουν στην ανθρωπότητα. Γι’ αυτό και είναι η μόνη μας παρακαταθήκη»

Ο Αντώνης μάζεψε πολύ υλικό για τις αφηγήσεις του μέσα από τη μακρά θητεία του – 20 ολόκληρα χρόνια – στην εστίαση. Ο Κωλόκαιρος, όπως λέει, εμπεριέχει πολλές ιστορίες από τα όσα έχει ζήσει δουλεύοντας ως σερβιτόρος. Ιστορίες που την στιγμή που τις ζούσε δεν του περνούσε καν από το μυαλό πως θα μπορούσαν να είναι σκηνές ενός θεατρικού έργου ή μιας ταινίας. «Τις κουβαλούσα μέσα μου όλες αυτές τις ιστορίες. Τα περισσότερα από αυτά που γράφω είναι στιγμές που μαζεύονται και μπαίνουν κάτω από την ομπρέλα μιας μεγαλύτερης ιστορίας. Αυτό είναι που μου αρέσει στη συγγραφή, στην αφήγηση, στην ιστορία. Η ζωή που τη μοιράζομαι με τους άλλους ανθρώπους. Είναι σαν να αποτίω και ένα φόρο τιμής στην πραγματικότητα».

Τον ρωτώ αν αφηγείται μοναχά δικές του ιστορίες. «Μου έχει τύχει να λέω ιστορία σε δύο φίλες και αφού την έχω πει και την έχω ξαναπεί – μετά από χρόνια – να μου λένε “Αντώνη, πρέπει να σου πούμε κάτι. Δεν ήσουν εκεί”. Μου έχει συμβεί δηλαδή να την έχω πει τόσες φορές τη συγκεκριμένη ιστορία που να έχω βάλει και τον εαυτό μου μέσα. Τι πειράζει; Οι ιστορίες άλλωστε δεν ανήκουν σε κανέναν, ανήκουν στην ανθρωπότητα. Γι’ αυτό και είναι η μόνη μας παρακαταθήκη».