Aπό τις 16 Νοεμβρίου και ως τις πρώτες πρωινές ώρες της 17ης Νοεμβρίου έχουμε την κορύφωση του δράματος του Πολυτεχνείου. Εντός των κτιρίων του Μετσόβιου βρίσκονται χιλιάδες φοιτητές που από τις 14 Νοεμβρίου έχουν εξεγερθεί κατά του δικτατορικού καθεστώτος.
Η Αθήνα και το Πολυτεχνείο βρίσκονται στο επίκεντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος, καθώς οι διαδηλώσεις και η κατάληψη της σχολής από τους φοιτητές έχουν λάβει πλέον διαστάσεις εξέγερσης την οποία σπεύδει να υποστηρίξει ένα γενικευμένο κύμα πολιτών, κατακλύζοντας τους γύρω δρόμους.
Στις 16 Νοεμβρίου η Δικτατορία αντιλαμβάνεται ότι η κατάσταση έχει ξεφύγει και επιχειρεί να απομονώσει την περιοχή γύρω από το Πολυτεχνείο και να εξαναγκάσει τους καταληψίες φοιτητές να εκκενώσουν το κτίριο.
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 17.11.1973, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 17ης Νοεμβρίου 1973, δημοσιεύει όσα αναφέρει το ειδησεογραφικό πρακτορείο Associated Press.
«Το πρακτορείον Ασσόσιεϊτεντ Πρες μετέδωσε από τας Αθήνας τα ακόλουθα:
“Συμπλοκαί εξέσπασαν μεταξύ χιλιάδων φοιτητών διαδηλωτών και αστυνομίας εις την ελληνικήν πρωτεύουσαν, την νύκτα της Παρασκευής (σ.σ. 16 Νοεμβρίου) όταν οι νέοι εκινήθησαν εις μιαν προσπάθειαν που εφαίνετο να αποσκοπεί εις την ανατροπήν του ελληνικού καθεστώτος.
“Οι εκφωνηταί μετέδιδον από τον ραδιοσταθμόν ο οποίος εκπέμπει από το Πολυτεχνείον, το οποίον κατέχεται από τους σπουδαστάς ότι ‘Απόψε είναι η νύκτα μας!’. Ο εκφωνητής εξέπεμπε οδηγίας δι’ ομάδας διαδηλωτών να κινηθούν στο μέσον της πόλεως και προσέθεσε: ‘Μη φοβάσθε την αστυνομία, η Χούντα καταρρέει απόψε’.
«Αι συγκρούσεις μεταξύ των διαδηλωτών οι οποίοι έφεραν ξύλα και ρόπαλα και των αστυνομικών οι οποίοι έφεραν γκλομπ, εσημειώθησαν εις όλας σχεδόν τας πλατείας της πόλεως.
Εντός ολίγων λεπτών η πόλις έχασε την ατμόσφαιραν της ησυχίας και κατέστη πεδίον μάχης καθώς ομάδες από αστυνομικούς, οι οποίοι κράδαιναν γκλομπς, διέτρεχαν τας οδούς κτυπώντας αδιακρίτως όποιον εύρισκαν εμπρός των«.
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 17.11.1973, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
»Εις νυκτερινόν τηλεγράφημά του το Ασσόσιεϊτεντ Πρες μετέδωσεν ότι διαδηλωταί συνεκεντρώθησαν εις την πλατείαν Μεταξουργείου έμπροσθεν του κτιρίου του Στρατοδικείου και επεχείρησαν να θέσουν πυρ εις απορρίμματα έμπροσθεν της εισόδου.
»Εν τούτοις, αστυνομικοί με κράνη έσπευσαν επί τόπου και διέλυσαν τους διαδηλωτάς χρησιμοποιούντες γκλομπς. Όλοι οι δρόμοι που οδηγούν προς την πλατείαν Συντάγματος, όπου και το κτίριον της Βουλής, έχουν αποκλεισθεί υπό της αστυνομίας. Η κυκλοφορία δεν επιτρέπεται εις το κέντρον της πόλεως και οι πεζοί εντέλλονται να εξαφανισθούν. Εις τα γραφεία της Νομαρχίας, η αστυνομία λέγεται ότι έρριψε δακρυγόνους χειροβομβίδας, εις μίαν προσπάθειαν να εκδιώξει εκατοντάδας διαδηλωτών που έχουν καταλάβει το κτίριον.
»Πολλοί εκ των τραυματισθέντων εις την Πολυτεχνικήν Σχολήν ευρίσκονται εις πρόχειρον αίθουσαν περιθάλψεως, ενώ εκφωνηταί του ραδιοφωνικού σταθμού των φοιτητών καλούν Ιατρούς και ζητούν φάρμακα. Επίσης δίδουν οδηγίας επί του τρόπου προστασίας ενός εκάστου εκ των δακρυγόνων.
Συνεχείς εκκλήσεις από το Πολυτεχνείο
Όπως αναφέρει «ΤΟ ΒΗΜΑ»: «Από τις 7.30 εζητούντο βελόνες για ραφές, ράμματα, λαβίδες, χειρουργικά γάντια και ψαλίδια κλπ.
«Προς τον Ερυθρό Σταυρό και όλους τους ιατρούς. Κάνουμε έκκληση. Στείλτε μας επειγόντως αυτά που χρειαζόμαστε» έλεγε ο εκφωνητής.
Από τις 8 και έπειτα οι φοιτητές μετέδιδαν συνεχώς εκκλήσεις στους πολίτες να τους εφοδιάσουν με φιάλες οξυγόνου και αντιασφυξιογόνες μάσκες. Έδιναν επίσης οδηγίες πώς να αντιμετωπίζονται τα δακρυγόνα:
«Μην τρίβετε τα μάτια. Όχι νερό, μόνο λίγη βαζελίνη, λάδι ή κραγιόν. Στις πόρτες του Πολυτεχνείου υπάρχουν άνθρωποι που θα σας εφοδιάσουν με λεμόνια για να κάνετε εισπνοές…
Προσέξτε τις φωτιές που ανάφθηκαν για την διάλυση των δακρυγόνων. Αποφεύγετε επίσης τις προκλήσεις. Εξυπηρετούν άλλα συμφέροντα» τονιζόταν από τον πομπό.
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 17.11.1973, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
Οι δραματικές ώρες
»Στις 8.30 περίπου ανακοινώθηκε πως εργάτες κατέλαβαν το κτίριο της νομαρχίας στην οδό Αιόλου.
»Στις 9 οι εκκλήσεις πλήθυναν: Εζητούντο επειγόντως ποσότητες βάλιουμ και άλλων φαρμάκων και ατομικές σύριγγες, γάζες και μικρές φιάλες οξυγόνου.
»Στις 10 εζητούντο κολλύρια για τα μάτια σε μεγάλες ποσότητες, «φενεργκάλ» βάλιουμ των 2,5 και 5 ενέσιμα, αντιεγκαυματικές αλοιφές, οινόπνευμα, κορτιζόνη.
»Στις 10.15 έγινε έκκληση στον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό να μεριμνήση για την αποστολή ασθενοφόρων για την παραλαβή βαρειά τραυματισμένων στον χώρο του Πολυτεχνείου.
«Στείλτε επίσης τα φάρμακα που ζητήσαμε. Θέλουμε να προλάβουμε μια νέα επίθεση της αστυνομίας».
»10.30: Μεταδόθηκε ότι πήγαν τα ασθενοφόρα και παρέλαβαν τραυματίες.
»11 παρά 20: «Αυτή τη στιγμή γίνονται φράγματα. Όσοι ξέρουν να αχρηστεύουν δακρυγόνες βόμβες να πάνε στην πόρτα της Τοσίτσα» έλεγε ο εκφωνητής.
»11 παρά τέταρτο. Ζητούνται κατεπειγόντως ζεύγη πλαστικών γαντιών γιατί με αυτά μπορούν να πιάνουν όπως μεταδίδεται τις δακρυγόνες που είναι βραδυφλεγείς και να τις αχρηστεύουν.
»Απευθύνονται επίσης προς τους γονείς των παιδιών φοιτητών ή σπουδαστών γυμνασίων και άλλων σχολών που βρίσκονται εντός ή εκτός του Πολυτεχνείου και τους καθησυχάζουν:
«Μη φοβάσθε, λένε, τα παιδιά σας δεν κινδυνεύουν. Πρέπει και σεις να έρθετε, να δώσετε το παρών».
»Στις 11 μ.μ. μετεδόθη:
«Κατά εξακριβωμένες πληροφορίες το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει καταληφθεί από 3.000 και πλέον φοιτητές. Σύσταση προς τους πολίτες που έχουν στήσει οδοφράγματα να επιτρέπεται η διέλευση ασθενοφόρων».
»Μετά από λίγο έγινε και πάλι έκκληση στον Δ.Ε.Σ. να στείλει επειγόντως ασθενοφόρα.
»11.30: Έκκληση και πάλι στον Δ.Ε.Σ. για ασθενοφόρα. Ζητούνται επίσης εκπρόσωποι του Δ.Ε.Σ. γιατί η κατάσταση, όπως τονίζεται, ορισμένων τραυματιών είναι σοβαρή. Καλούνται επίσης όσοι γιατροί βρίσκονται στους χώρους του Πολυτεχνείου να σπεύσουν. Ζητούνται επίσης ενέσεις μορφίνης και αιμοστατικά.
»Στις 12 παρά 20: Έκκληση προς τις ξένες πρεσβείες να στείλουν στο Πολυτεχνείο αντιπροσώπους τους και διπλωματικά αυτοκίνητα να παίρνουν τραυματίες.
«Αν δεν τους επιτραπεί να μπουν μέσα, να διαμαρτυρηθούν οι χώρες τους».
»Ζήτησαν επίσης εκπροσώπους του Δ.Ε.Σ. και ασθενοφόρα στην πόρτα της οδού Πατησίων.
»Μετεδόθη επίσης ότι είναι ανάγκη ασθενοφόρα να πάνε στην οδό Χαλκοκονδύλη και στη λεωφόρο Αλεξάνδρας όπου είχαν στηθεί 4 οδοφράγματα. Μετεδόθη και η ανακοίνωση:
«Λαέ, μην ακούς τι λέει η τηλεόραση. Ισχυρίζονται ότι είμαστε εναντίον του κράτους. Είμαστε μαζί με οποιοδήποτε κράτος είναι ελεύθερο και στηρίζεται στη λαϊκή κυριαρχία».
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 17.11.1973, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
»Στις 12 μεταδίδεται ότι από Πατησίων και Αλεξάνδρας κατεβαίνει τεράστια διαδήλωση. Γίνεται επίσης έκκληση προς την Εκκλησία για βοήθεια. Ζητούνται δε επειγόντως ορροί Γλυκοζέ των 10 και 20. Επίσης γίνεται έκκληση προς τις πρεσβείες να στείλουν παρατηρητάς στον χώρο των συγκεντρώσεων και ακολουθεί έκκληση στα γαλλικά.
»Έκκληση στην Αρχιεπισκοπή και σε όλες τις Χριστιανικές Εκκλησίες καθώς και το Βατικανό για συμπαράσταση. Επίσης σε όλα τα ιδιωτικά αυτοκίνητα να πάρουν τραυματίες.
»»Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός μάς έστειλε μόνο δύο ασθενοφόρα». Μετεδόθη ότι στην Στουρνάρα υπάρχει πρόχειρος σταθμός Α’ Βοηθειών. Επίσης γίνεται έκκληση σε όλο το λαό να φέρει πράγματα στο Πολυτεχνείο.
»Ακολουθεί ανακοίνωση στα γαλλικά και ελληνικά στην οποία τονίζεται ότι ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός έστειλε μόνο δύο ασθενοφόρα. Ζητούνται δε τα αυτοκίνητα των πρεσβειών για να παραλάβουν φοιτητές που είναι βαρειά τραυματισμένοι.
«Θέλουμε γιατρούς. Ακόμη και φοιτητές της Ιατρικής».
»Οι εκκλήσεις για ασθενοφόρα, φάρμακα και γιατρούς επαναλαμβάνονται ακατάπαυστα. Το Δημαρχείο του Αιγάλεω κατελήφθη. Στο Πολυτεχνείο, στην Κάνιγγος και Χαλκοκονδύλη, Στουρνάρα υπάρχουν πλήθη κόσμου.
«Είμαστε άοπλοι. Δεν έχουμε ούτε πέτρες.
Δεν πιστεύουμε ότι τ’ αδέλφια μας θα γυρίσουν τα όπλα τους επάνω μας.
Θα μείνουμε όλη τη νύχτα ξάγρυπνοι να διαδηλώσουμε το φρόνημά μας.
Ο σταθμός μας δεν θα σταματήσει να μεταδίδη όλο το πρωί».
»Ακριβώς τα μεσάνυχτα πολλοί τραυματίες είχαν μεταφερθεί στο πεζοδρόμιο της οδού Πατησίων, εμπρός από την κεντρική πύλη του Πολυτεχνείου, ενώ μια σειρά από 6 ασθενοφόρα του Ερυθρού Σταυρού και πολλά Ι.Χ. ανέμεναν να τους παραλάβουν και να τους μεταφέρουν σε νοσοκομεία. Εν τούτοις, κείνη τη στιγμή η αστυνομία έρριξε βόμβες δακρυγόνων αερίων στον χώρο με τους τραυματίες».
Την τελευταία πράξη του δράματος: την κάθοδο των τανκς στους δρόμους της Αθήνας και την εισβολή του στρατού στο Πολυτεχνείο, που θα φέρει και την εκκένωση και λήξη της κατάληψης θα τη δούμε σε επόμενη δημοσίευση.
