Είναι η πρώτη φορά που ένας έμπειρος διπλωμάτης, πρώην γενικός γραμματέας του υπουργείου Εξωτερικών, που αναλαμβάνει την ευθύνη για τον καθορισμό Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ). Έως τώρα την ευθύνη την είχαν ανώτατοι στρατιωτικοί, από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας.
Ο πρέσβης Θεοχάρης Λαγάκος βρίσκεται από το πρωί στην Άγκυρα, μαζί με ανώτατους αξιωματικούς, για να συζητήσει με τους Τούρκους ομολόγους τους τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, τα οποία έχουν «παγώσει» εδώ και καιρό, λόγω απίστευτων, παράνομων και παράλογων απαιτήσεων της Άγκυρας.
Από τα ΜΟΕ στον Πολιτικό Διάλογο
Τα ΜΟΕ όμως, συζητούνται παράλληλα με τον Πολιτικό Διάλογο, την ευθύνη του οποίου έχει η υφυπουργός Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, που ήδη έχει κάνει μία συνάντηση με τον Τούρκο υφυπουργό Εξωτερικών Μπουράκ Ακτσαμπάρ, ο οποίος μετέχει και στις συζητήσεις για την λεγόμενη «θετική ατζέντα» με τον υφυπουργό Εξωτερικών αρμόδιο για την εξωστρέφεια και την οικονομική διπλωματία Κώστα Φραγκογιάννη.
Όλη αυτή η κινητικότητα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις γίνεται ενόψει της συνάντησης Μητσοτάκη- Ερντογάν στις 7 Δεκεμβρίου στη Θεσσαλονίκη. Όπως τo vima.gr αποκαλύπτει στη συνάντηση αυτή θα υπογραφούν μια σειρά από συμφωνίες, ανάμεσα στις οποίες θα αφορά και ένα θέμα που ενδιαφέρει ιδιαίτερα την Ελλάδα, το μεταναστευτικό.
Οι συζητήσεις μετά το «Μητσοτάκης γιοκ» του Ερντογάν
Η αναθέρμανση των συζητήσεων για τα ΜΟΕ άρχισε πριν από δύο χρόνια στη συνάντηση που είχε στην Κωνσταντινούπολη ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με τον Τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν. Εντύπωση έκανε τότε στους Έλληνες διπλωμάτες, ότι το πρώτο πράγμα που ζήτησε ο κ. Ερντογάν ήταν να επαναρχίσει ο διάλογος για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, που ίσως ήταν ένα από τα σημεία τριβής και προκλήσεων εκ μέρους της Τουρκίας στο Αιγαίο. Ακολούθησε όμως το περιβόητο «Μητσοτάκης γιοκ» και όλα σταμάτησαν.
Μετά τη συνάντηση Μητσοτάκη- Ερντογάν στο Βίλνιους αποφασίστηκε να ξαναρχίσουν οι συνομιλίες για την καθιέρωση Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Με μια διαφορά. Μαζί με τα ΜΟΕ να αρχίσει και η συζήτηση για τον Πολιτικό Διάλογο.
Από τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν στο Βίλνιους
Τα πονηρά σημεία της διαπραγμάτευσης
Καλόν όμως θα ήταν να γνωρίζουμε τι είναι αυτά τα περιβόητα Μ.Ο.Ε, πότε συμφωνήθηκαν για πρώτη φορά, τι είναι αυτό το περίφημο Deconfliction Mechanism (που κάθε λίγο και λιγάκι επικαλείται το ΝΑΤΟ και ο Γενς Στόλτενπεργκ) και κυρίως ποια είναι τα πονηρά σημεία μιας τέτοιας διαπραγμάτευσης.
Όλα άρχισαν πριν από 36 χρόνια, ένα μεσημέρι στον Αστέρα Βουλιαγμένης όταν ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας (και μετέπειτα πρωθυπουργός) Μεσούντ Γιλμάζ, συναντούσε τον Έλληνα ομόλογό του Κάρολο Παπούλια στο κτίριο «Ναυσικά» του Αστέρα. Είχε προηγηθεί η συνάντηση των δύο πρωθυπουργών Παπανδρέου- Οζάλ σε πολύ καλό κλίμα. Οι υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών υπέγραψαν ένα μνημόνιο, που αφορούσε το πρώτο- και σημαντικό- μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης για την αποφυγή εντάσεως σε θερινούς μήνες και σε θρησκευτικές εορτές.
Είχε προηγηθεί η κρίση του Μαρτίου του 1987 με το Πίρι Ρέις όταν οι δύο χώρες βρέθηκαν στα πρόθυρα πολέμου. Το μνημόνιο Παπούλια- Γιλμάζ συμπληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 1988 με τις «Οδηγίες της Κωνσταντινούπολης» για αποφυγή ατυχημάτων στις ανοικτές θάλασσες και στον διεθνή εναέριο χώρο, κάτι και ως… «κώδικας συμπεριφοράς». Από τότε, αυτά τα ΜΟΕ συμπληρώθηκαν πολλές φορές και λόγω αμερικανικών προτροπών με αποτέλεσμα να έχουμε σήμερα 26 στρατιωτικής φύσεως και τρία πολιτικής, ΜΟΕ.
Οι τουρκικές επιδιώξεις και τα άοπλα μαχητικά
Η Άγκυρα επιθυμούσε πλην της επανεκκίνησης των 26 συν 3 νέων ΜΟΕ να συζητηθούν και όλα τα λεγόμενα… «outstanding issues» που μπορούν να δημιουργήσουν ένταση στο Αιγαίο. Τι είναι αυτά τα μέτρα; Εν περιλήψει η σημαντικότερη τουρκική επιδίωξη να σταματήσουν οι αναχαιτήσεις των τουρκικών αεροσκαφών όταν παραβιάζουν στα δέκα ναυτικά μίλα (στον εναέριο χώρο μας δηλαδή).
Και ωσάν να μην έφθανε αυτό οι Τούρκοι ζητούσαν να μην χαρακτηρίζονται πλέον άγνωστα και επικίνδυνα ίχνη τα τουρκικά αεροσκάφη που εισέρχονται χωρίς άδεια πτήσεως στο FIR Αθηνών. Θωρεί (δεν ξέρω ακόμα εάν εξακολουθεί να θεωρεί) ότι τα κρατικά αεροσκάφη δεν είναι υποχρεωμένα να υποβάλλον σχέδια πτήσεως και μάλλον οι Τούρκοι στρατιωτικοί (που εμπλέκοντας στις συζητήσεις για τα ΜΟΕ) θεωρούν τα F-16 ως… κρατικά αεροσκάφη.
Και στο τέλος αφού είδαν ότι αυτά τα μέτρα που πρότειναν (και ορισμένα άλλα) δεν υπήρχε περίπτωση να γίνουν δεκτά από την Αθήνα υποβάλουν άλλη μια «παμπόνηρη πρόταση»: Πρότειναν συγκεκριμένα τα αεροσκάφη των δύο χωρών να πετούν… άοπλα στο Αιγαίο ώστε (άκουσον- άκουσον) να μην υπάρξει κάποιο ατύχημα. Ήθελαν με δυο λόγια ο εθνικός εναέριος χώρος να μένει απροστάτευτος..
Ο νέος κύκλος
Όλα όμως αυτά ανήκουν στο παρελθόν και στην Άγκυρα αρχίζει ένας νέος κύκλος συνομιλιών με την ατζέντα να συμπεριλαμβάνει και το περιβόητο πλέον να μην γίνονται προκλήσεις κατά τους θερινούς μήνες ή τις θρησκευτικές και εθνικές εορτές, συζητήσεις και πιθανή συμφωνία για τα πεδία βολής, για ανταλλαγή επισκέψεων στρατιωτικών, για απευθείας τηλεφωνικής σύνδεσης των Α/ΓΕΕΘΑ και των ανώτατων στρατιωτικών των δύο χωρών, το θέμα των υπερπτήσεων και των παραβιάσεων κτλ.
Τώρα θα πείτε σε τι διαφέρουν τα ΜΟΕ από τον Πολιτικό Διάλογο: Στον Πολιτικό Διάλογο θα συζητηθούν το θέμα της υφαλοκρηπίδας και βεβαίως όλες οι παράμετροι για την προσφυγή στην Χάγη. Θα είναι μια συζήτηση χαμηλών προσδοκιών; Θα δείξει…
