Ενα εξαιρετικού ενδιαφέροντος χαρακτικό τόσο από άποψη τεχνοτροπίας όσο και από το τι ακριβώς απεικονίζει το θέμα του, βρίσκεται στο «Αγιον Ορος» και αφορά τον Αρχάγγελο Μιχαήλ του οποίου τη μνήμη γιόρτασε χθες η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία αλλά και η Ελληνική Αεροπορία της οποίας είναι προστάτης.

Το χαρακτικό βρίσκεται  στη δευτερεύουσα όψη της πλάκας με την Παναγία «Το Άξιον Εστί» και απεικονίζει τον Αρχάγγελο Μιχαήλ να παιδεύει τη ψυχή του πλουσίου.

Πρόκειται για ένα από τα χαρακτηριστικά χαρακτικά του Αγίου Ορους του 19ου αιώνα, το οποίο έχει χαράξει ο λέσβιος χαράκτης Ιωάννης Κωνσταντίνου Καλδής και ως αφιερωτές του χαρακτικού αναφέρονται οι Μοναχοί Χρυσόγονος και Νεόφυτος.

Ο ψυχοπομπός  Μιχαήλ

Στην παράσταση δεσπόζει η λυγερόκορμη μορφή του Αρχάγγελου Μιχαήλ με το λεπτό πρόσωπο και τα μεγάλα απλωμένα φτερά που αποδίδονται με περισσή φυσικότητα.  Ο ψυχοπομπός Άγγελος, ο Αρχάγγελος Μιχαήλ,  φορά στρατιωτική στολή μανδύα που ανεμίζει, κάλτσες και και περίτεχνα πέδιλα ενώ ο θώρακας και οι κάλτσες του φέρουν κεντημένα άνθη.

Η απόσπαση της ψυχής του πλουσίου από το σώμα του

Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ απεικονίζεται στο χαρακτικό με ένταση στην έκφραση της κίνησης. Ετσι τον βλέπουμε να σηκώνει με δύναμη τη Ρομφαία με το δεξί του χέρι, κρατώντας  την ακμή της προς τα κάτω, προς το σώμα του πλουσίου.

Με το αριστερό του χέρι κρατά δυνατά από τα μαλιά τη μικρή ημίγυμνη ψυχή του «άφρονος πλουσίου», την οποία φαίνεται να του απέσπασε λίγο πριν, πατώντας πάνω του.

Ο πλούσιος άνδρας  εικονίζεται σε γεροντική ηλικία και βρίσκεται ξαπλωμένος σε χαλί, επάνω σε πλακόστρωτο δάπεδο, με το κεφάλι του ακουμπισμένο σε κυλινδρικό μαξιλάρι.

Ο μικρός ρασοφόρος διάβολος

Πίσω από το κεφάλι του πλουσίου διακρίνεται ένας μικρός και ρασοφόρος διάβολος ο οποίος τον τραβάει από τα μαλλιά, ενώ λίγο πιο πέρα,  ένας άλλος μικρός διάβολος, κρατά στο ένα του χέρι το φουσκωμένο πουγκί του πλουσίου και στο άλλο ένα ανοιχτό ειλητάριο με μια ανορθόγραφη επιγραφή με την οποία δηλώνει ότι ο φιλάργυρος είναι δικός του, ότι δηλαδή του ανήκει η ψυχή του.

Το πλαίσιο που κοσμεί την παράσταση

Δίπλα στο προσκεφάλι του πλουσίου που ψυχοραγεί διακρίνεται η οικογένειά του  και οι υπηρέτες του τον κοιτούν περίλυποι. Στο βάθος της εικόνας διακρίνονται  πολυτελή κτίρια.

Το  απλό εξωτερικό πλαίσιο της παράστασης του χαρακτικού,  κοσμείται με συνεχόμενους ρόμβους.

Η Ευαγγελική περικοπή

Επάνω δεξιά χαράσσεται ταινία με μπαρόκ πλαίσιο που φέρνει την Ευαγγελική περικοπή: «ΑΦΡΟΝ ΤΑΥΤΗ ΤΗ ΝΥΚΤΗ ΤΗΝ ΨΥΧΗ CΟΥ ΑΠΕΤΟΥCΗΝ ΑΠΟ CΟY».

Το πλαίσιο αυτό είναι που  επεξηγεί και την παράσταση, αναφέρει ο Αρχιμανδρίτης Σίλας Κουκιάρης στη μελέτη του:  « Τα θαύματα – Εμφανίσεις των Αγγέλων και των Αρχαγγέλων στη Μεταβυζαντινή Τέχνη (Αθήνα 2006)

Από κάτω, χωρίς πλαίσιο, ο τίτλος της παράστασης στη ρωσική γλώσσα και ακόμη πιο κάτω είναι χαραγμένη η αφιερωματική επιγραφή και η υπογραφή του καλλιτέχνη: ΔΙΑ ΔΑΠΑΝΗΣ ΧΡΥCΟΓΟΝΟΥ ΚΑΙ ΝΕΟΦΥΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΧΙΡ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΩΝ(CΤΑΝΤΙΝΟΥ).

Ο λέσβιος χαράκτης Ιωάννης Κωνστανίνου Καλδής

Η επιμελημένη χάραξη με τη λεπτή απόδοση των χαρακτηριστικών, των μορφών, τις απαλές φωτοσκιάσεις και τις λεπτομέρειες στη διακόσμηση του θώρακα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ προσιδιάζουν στην τέχνη του έμπειρου χαράκτη, Ιωάννη Κωνσταντίνου Καλδή από τη Λέσβο.

Όπως αναφέρει ο Αρχιμανδρίτης Σίλας, ο καλλιτέχνης  έδρασε κυρίως στο Άγιον Όρος και είναι γνωστός από 19 ενυπόγραφα έργα του τα οποία χρονολογούνται από το 1858 ως το 1878.

Επίσης, με δαπάνες των ίδιων μοναχών δωρητών, του Χρυσόγονου και του Νεοφύτου, χαράχθηκαν και άλλα δύο έργα του Ιωάννη Καλδή από τα οποία το ένα χρονολογείται το 1878.

Παλαιό τύπωμα από πλάκες που χάραξε ο Ιωάννης Καλδής με το ίδιο θέμα, σώζεται στο λαογραφικό μουσείο του Σάμοκοβ στη Βουλγαρία, χορηγία του Μονάχου Φιλαρέτου με τη χρονολογία 1858.