Έχοντας χάσει δεκατρείς εκλογικές αναμετρήσεις από το 2010, μετά από δεκατρία χρόνια στην ηγεσία του κοσμικού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) της Τουρκίας, ο 74χρονος Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου παραδίδει τη σκυτάλη της προεδρίας του στον σχετικά άγνωστο 49χρονο γερμανόφωνο κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο του και φαρμακοποιό Οζγκιούρ Οζέλ, μετά την ήττα του στον β’ γύρο των εσωκομματικών εκλογών, κατά το κρίσιμο 38ο Συνέδριο του κόμματος -κατά τη διάρκεια του οποίου, ο Κιλιτσντάρογλου είχε επιλέξει να αποχωρήσει!
Ο Οζέλ, που ευαγγελίζεται αλλαγές στο Κόμμα και είχε την πλήρη υποστήριξη στον σιωπηρό εσωκομματικό εμφύλιο πόλεμο μετά την ήττα στον β΄γύρο των προεδρικών εκλογών, του δημάρχου Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, έλαβε 812 ψήφους, έναντι των 536 που πήρε ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. Στον α΄γύρο ο Οζέλ είχε πλειοψηφήσει με 682 ψήφους των συνέδρων, αλλά δεν κατάφερε να εξασφαλίσει την απόλυτη πλειοψηφία.
Ποιος είναι ο Οζέλ; Σύμφωνα με το επίσημο βιογραφικό του, ο Οζγκιούρ Οζέλ γεννήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 1974 στη Μαγνησία (Manisa) της δυτικής Τουρκίας. Έχει περάσει μεγάλο μέρος της καριέρας ως ιδιωτικός φαρμακοποιός στη Σμύρνη, ενώ αναδείχθηκε επικεφαλής της Ένωσης Φαρμακείων της Τουρκίας και από το 2011 εκλέγεται βουλευτής Μαγνησίας. Διετέλεσε αναπληρωτής πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του CHP από τις 24 Ιουνίου 2015 έως τις 3 Ιουνίου 2023, όταν εξελέγη πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του κόμματος. Μετά την πρόσφατη ήττα του στις εκλογές, ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου δεχόταν όλο και περισσότερο εσωκομματικά πυρά και πιέσεις να εγκαταλείψει την ηγεσία.
Κιλιτσντάρογλου: Πρώτος ηγέτης CHP που χάνει σε συνέδριο
«Ο Κιλιτσντάρογλου έγινε ο πρώτος ηγέτης στην ιστορία του CHP που έχασε μέσω συνεδρίου. Οι προηγούμενες σημαντικές αλλαγές στην ηγεσία του κόμματος μετά το θάνατο του Ατατούρκ, η παράδοση σκυτάλης από τον Ινονού στον Ετζεβίτ, του Ετζεβίτ στον Μπαϊκάλ και από τον Μπαϊκάλ στον Κιλιτσντάρογλου, είχαν γίνει μέσω συνεδρίων που συγκλήθηκαν μετά την παραίτηση του εν ενεργεία προέδρου», διαπιστώνει στο ΒΗΜΑ ο αναλυτής της τουρκικής έκδοσης της εφημερίδας Independent Μέριτς Σενιούζ.
«Ήταν επομένως πρωτοφανές ότι ο γενικός πρόεδρος που εξελέγη στο συνέδριο μετά την παραίτηση του προηγούμενου προέδρου αποχωρεί επειδή έχασε σε εκλογές στο συνέδριο», τονίζει, καθώς «στην πραγματικότητα, ο αντιδημοκρατικός νόμος για τα πολιτικά κόμματα της Τουρκίας επιτρέπει στον εκάστοτε εκλεγμένο ηγέτη να εδραιώσει την πλήρη κυριαρχία του επί των αντιπροσώπων του κόμματος, καθιστώντας σχεδόν αδύνατη την αλλαγή προέδρων μέσω ενός συνεδρίου».
Σε ένα τόσο «ασφυκτικό» παρόλα αυτά συνταγματικό πλαίσιο, «ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου κατόρθωσε το αδύνατο. Κατάφερε να χάσει», υπογραμμίζει ο Σενιούζ. «Μετά από 13 χρόνια ήττας σε όλες τις εκλογές στις οποίες ήταν πρόεδρος του κόμματος, ο Κιλιτσντάρογλου αναμενόταν να κερδίσει τουλάχιστον τις εκλογές στο δικό του κόμμα στο οποίο είχε μάλιστα πολύ πλεονεκτική θέση. Και πάλι δεν τα κατάφερε».
Μετά την ήττα του στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές, ως ηττημένος ηγέτης «θα ήταν η πιο λογική κίνηση να πει ότι ξεκινά τη διαδικασία του συνεδρίου και υποστηρίζει τον Οζέλ από τη δική του ομάδα. Ήταν εποχή που το όνομα του Οζέλ δεν κυκλοφορούσε ακόμη για υποψηφιότητα. Με αυτόν τον τρόπο, ο Kιλιτσντάρογλου θα είχε παραδώσει το κόμμα στον Οζέλ, ο οποίος ήταν μέλος της δικής του σοσιαλδημοκρατικής ομάδας και στου οποίου την είσοδο και ανέλιξή του στην πολιτική είχε συμβάλει, παρά στον Ιμάμογλου, ο οποίος θεωρήθηκε ότι θα τραβούσε το κόμμα στη γραμμή του κέντρου (η πολιτική του γραμμή παρομοιαζόταν με του Μακρόν στη Γαλλία) . ‘Ετσι θα συνέχιζε με κάποιο τρόπο την κληρονομιά του, ακόμα κι αν δεν ήταν ο ίδιος επικεφαλής του κόμματος. Δεν το έκανε. Και τελείωσε ο ίδιος την πολιτική του ζωή με τον χειρότερο τρόπο. Επιπλέον, άφησε τον Οζέλ στον Ιμαμόγλου, τον οποίο φοβόταν περισσότερο από όλους να αναλάβει την ηγεσία του κόμματος.»
Τι αναμένεται, λοιπόν, από εδώ και πέρα; «Πρώτα απ ‘όλα, οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε ότι ακόμα κι αν ο Kιλιτσντάρογλου είναι ένας ηγέτης που δεν κατάφερε να κερδίσει τις εκλογές, κατάφερε τόσα χρόνια να διαχειριστεί αυτό το “καζάνι της μάγισσας” που ονομάζεται CHP, στο οποίο συνυπάρχουν πολλές πολιτικές τάσεις», υποστηρίζει ο Μέριτς Σενιούζ. «Ήταν ανεπιτυχής ως πολιτικός σε εθνικό επίπεδο, αλλά επιδέξιος ηγέτης στο να κρατήσει το CHP ενωμένο. Θα μπορέσει ο Οζγκούρ Οζέλ να δείξει ανάλογη ικανότητα; Αυτό είναι το μεγάλο ερωτηματικό», προσθέτει.
Διαρχία την επόμενη περίοδο με Ιμάμογλου;
Κατά δεύτερον, ο Οζγκούρ Οζέλ κέρδισε με την υποστήριξη του Ιμάμογλου. «Αυτό αναπόφευκτα θα δημιουργήσει μια διαρχία την επόμενη περίοδο. Ο Οζέλ θα προσπαθεί διαρκώς να αποδείξει ότι δεν είναι “έμπιστος” ή “πληρεξούσιος” πρόεδρος και ο Ιμαμόγλου θα υπενθυμίζει στον Οζέλ ότι εξελέγη χάρη σε εκείνον.
Αυτό μπορεί να προκαλέσει νέα προβλήματα στο CHP, το οποίο είχε πάντα δυσκολίες στη διατήρηση της πολιτικής του ενότητας, και μάλιστα σε μια περίοδο που η εσωτερική ειρήνη είναι ήδη στα άκρα».
Οι τέσσερις κύριες τάσεις στο CHP -παρόλο που υπάρχουν κι άλλες μικρότερες υποδιαιρέσεις, σε καθεμία από αυτές- που θα πρέπει να συνεχίσουν τον κοινό βηματισμό είναι:
1) Οι Κεμαλιστές ή κοσμικοί εθνικιστές, που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της βάσης, αλλά «είναι αναποτελεσματικοί στη διοίκηση του κόμματος από την πτώση του Μπαϊκάλ από την εξουσία. Υποστήριξαν την υποψηφιότητα του Μουαρέμ Ιντσέ δύο φορές έναντι του Κιλιτσντάρογλου και έχασαν και τις δύο φορές. Αν η νέα διοίκηση δεν ικανοποιήσει, μπορεί να ξανααναποδογυρίσουν το καζάνι», εκτιμά ο Σενιούζ.
2) Οι Σοσιαλδημοκράτες. Σε αυτή την ομάδα κυριάρχησε ο Kιλιτσντάρογλου. «Από την ίδια προήλθε και ο Οζέλ. Δεν είναι η πλειοψηφία στη βάση, αλλά κατά τη διάρκεια της προεδρείας Kιλιτσντάρογλου, σημαντικά επίπεδα του κόμματος στελεχώθηκαν από άτομα αυτής της ομάδας», εξηγεί ο τούρκου αναλυτής.
3) Όσοι φέρουν ως κύρια κοινωνική ταυτότητα τον Αλεβισμό. Ήταν η ομάδα που εδραίωσε περισσότερο ο Kιλιτσντάρογλου. Απέκτησαν σημαντικό βάρος στη διαχείριση την τελευταία περίοδο. «Αυτό μπορεί να είναι το τμήμα στο οποίο ο Οζέλ θα δυσκολευτεί να διεισδύσει και να του δείξει κάποιου είδους αντίσταση. Η πιο σημαντική φιγούρα τους αυτή τη στιγμή φαίνεται να είναι Τουντζάι Οζκάν. Εάν συνάψουν συμμαχία με το τμήμα των κεμαλιστών-εθνικιστών, μπορούν να σχηματίσουν ένα σημαντικό κέντρο βάρους, εντός του κόμματος», προβλέπει ο Σενιούζ.
4) Φιλελεύθερα τμήματα-κέντρα. «Μολονότι αυτά τα τμήματα έχουν τη μικρότερη βαρύτητα στη βάση, έχουν τη μεγαλύτερη οικονομική και πολιτική δύναμη λόγω των δεσμών τους με τον επιχειρηματικό κόσμο και των δεσμών τους με τη Δύση. Εκτός από τα τμήματα του Κεφαλαίου που έχουν παραδοσιακά δεσμούς με το CHP, ορισμένα τμήματα του κοσμικού Κεφαλαίου που υποστήριζαν παραδοσιακά την κεντροδεξιά έκλινε επίσης προς το CHP μετά την κατάρρευση των παραδοσιακών κεντροδεξιών κομμάτων, μετά την επιτυχία του AKP. «Ο Iμάμογλου ξεχωρίζει ως εκπρόσωπος αυτών των τμημάτων. Βλέπουν τον Οζέλ ως ένα είδος εντολοδόχου και σχεδιάζουν να αναλάβουν το κόμμα το συντομότερο δυνατό», υπογραμμίζει ο αναλυτής της τουρκικής έκδοσης της εφημερίδας Independent.
«Η μεγαλύτερη επιτυχία του Kιλιτσντάρογλου ήταν η ικανότητά του να κρατά αυτά τα τέσσερα τμήματα μαζί συνεκτικά, χωρίς να στρέφει το ένα εναντίον του άλλου, αποτρέποντας μεγάλες εσωκομματικές ρήξεις, ανεξάρτητα από τα αποτελέσματα των εκλογών. Πρέπει να περιμένουμε να δούμε αν ο Οζέλ θα καταφέρει να πετύχει την ίδια συνοχή. Εκτιμώ ότι δεν είναι καθόλου απίθανο το CHP να εισέλθει σε μια ταραχώδη φάση», συνοψίζει ο Μέριτς Σενιούζ.
