Ο Κώστας Σημίτης αφού εξελέγη Πρωθυπουργός από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠαΣοΚ με άψογες διαδικασίες, τον Ιούνιο του 1996 εκλέγεται και Πρόεδρος του Κινήματος από το ιστορικό Συνέδριο που ακολούθησε το θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου.
Στις ιδεολογικό-πολιτικές αποσκευές του κεντρικό αίτημα ήταν ο θεσμικός εκσυγχρονισμός της χώρας μέσα από την Ευρωπαϊκή σύγκλιση και την ένταξη στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση. Ένα αίτημα που υπερασπίστηκε με πείσμα, το οργάνωσε με συνέπεια, μέχρι να δεί τους καρπούς της προσπάθειας του να δικαιώνονται με το Ευρώ και τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Η πορεία δεν ήταν εύκολη. Οι συνθήκες από την αρχή της δεκαετίας του ΄90 άλλαξαν άρδην με την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού και την κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού που επικυρώθηκε στο Μάαστριχτ. Και το ΠαΣοΚ ήταν ένα κόμμα που έπρεπε να βρεί ένα νέο βηματισμό, ενώ κυριαρχούσε ακόμη στις γραμμές του η πραγματική πρώτη φορά αριστερά της δεκαετίας του ΄80.
Ο νέος Πρόεδρος του ΠαΣοΚ δεν απέφυγε την ιδεολογική μάχη. Κρίσιμα ζητήματα όπως η ελαστικότητα στο χώρο της εργασίας, η δημοσιονομική πολιτική, η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος βρέθηκαν στο επίκεντρο σημαντικών ιδεολογικών αντιπαραθέσεων.
Στράφηκε αποφασιστικά προς το χώρο της ευρωπαϊκής ανανεωτικής αριστεράς, προσέλκυσε στελέχη από αυτή, προχώρησε σε ιδεολογικές συνδιασκέψεις, κάλεσε σε εκδηλώσεις ευρωπαίους ηγέτες όπως ο Ντ΄Αλέμα και ο Ντελόρ, έκανε επανειλημμένες εισηγήσεις στα όργανα του κινήματος.
Από μία απόσταση βλέποντας τα πράγματα μπορώ να ισχυριστώ ότι με τον Κώστα Σημίτη το ΠαΣοΚ μπήκε πλησίστιο στην καθαρά σοσιαλδημοκρατική του φάση. Και μάλιστα κρατώντας με τα δόντια τους μισθούς πάνω από τον πληθωρισμό, την απαγόρευση των ελευθέρων απολύσεων, τον κοινωνικό προϋπολογισμό και παράλληλα κάνοντας σημαντικές θεσμικές αλλαγές στο κράτος και τη λειτουργία του. Ένας ακραιφνής σοσιαλδημοκράτης της ευρωπαϊκής αριστεράς.
Οι αντιστάσεις που συνάντησε στο εσωτερικό του Κινήματος ήταν ισχυρές και αναμενόμενες γιατί οι επιλογές του έθεταν ζητήματα ανατροπής πρακτικών και ιδεολογικών θεσφάτων. Στις συνεδριάσεις των οργάνων διεξάγονταν ομηρικές μάχες και επιχειρούνταν δύσκολες συνδέσεις. Κάποιες από τις προτάσεις του συνάντησαν αξεπέραστες δυσκολίες, άλλες προσγειώθηκαν σε πιο εφικτές λύσεις, το ΠαΣοΚ παρέμενε ένα κόμμα με έντονο τον ιδεολογικοπολιτικό του χαρακτήρα και προσανατολισμό δύσκολα διαχειρίσημο.
Παρ όλα αυτά ο Κώστας Σημίτης υπήρξε ένας κατ΄εξοχήν θεσμικός Πρόεδρος για το ΠαΣοΚ. Το Εκτελεστικό Γραφείο συζητούσε όλα τα μεγάλα θέματα της πολιτικής, συνεδρίαζε τακτικά σχεδόν κάθε εβδομάδα. Η Κεντρική Επιτροπή γινόταν πεδίο σοβαρής ιδεολογικής και πολιτικής αντιπαράθεσης, διέθετε ισχυρές ομαδοποιήσεις, αλλά σχεδόν πάντα προχωρούσε σε ισχυρές συνθέσεις και αποφάσεις είτε ομόφωνες, είτε σημαντικά πλειοψηφούσες.
Στη θητεία του ως Πρόεδρος οργάνωσε δύο καθοριστικά και ενωτικά Συνέδρια το 1999 και το 2001. Έβλεπε τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα το Γραμματέα του Κινήματος, σε συναντήσεις προετοιμασμένες για να συντονίζονται στην καθημερινή πράξη η πολιτική της Κυβέρνησης με τη δράση του Κινήματος.
Η προσπάθεια του ήταν τεράστια και είχε θαυμάσια αποτελέσματα στο χώρο των Κυβερνητικών επιτευγμάτων και της επίτευξης των μεγάλων εθνικών στόχων όπως η ένταξη στην ΟΝΕ και το ευρώ, η ένταξη της Κύπρου και το Ελσίνκι. Δεν κατάφερε, όμως, τελικά να μετασχηματίσει το ΠαΣοΚ από ένα κόμμα διαχείρισης της εξουσίας ξανά σε ένα Κίνημα Ενεργών Πολιτών. Η γενικότερη κρίση αντιπροσώπευσης είχε ξεκινήσει διεθνώς με την επικράτηση συντηρητικών ηγεσιών και την επαναφορά του αιτήματος της αλλαγής στο πολιτικό σύστημα που ακόμα αναμένεται.
Ο Κώστα Σημίτης ένας χρήσιμος για τη χώρα Πρωθυπουργός και ένας κατ΄εξοχήν θεσμικός Πρόεδρος του ΠαΣοΚ μπορεί να υπερηφανεύεται για την προσφορά του στον τόπο και το Κίνημα.
