Λονδίνο 1863. Οδός Μεγίστης Βασιλίσσης 61-65. Freemasons’ Tavern. Μια παρέα μερικών ανδρών, όχι πολλών στο σύνολό τους, θα επιδρούσε καταλυτικά στην παγκόσμια ιστορία με μια απόφασή της.

Σ’ άλλη περίπτωση το όνομα του εν λόγω χώρου, ενός καπηλειού (ή διαφορετικά μιας φημισμένης «παμπ» της εποχής) στο West End της πρωτεύουσας που σήμερα λειτουργεί ως ξενοδοχειακή μονάδα, θα ήταν δυνατόν να παραπέμπει σε άλλη μια μάζωξη ελευθεροτεκτόνων – όπως συνέβαινε συχνά. Καταχρηστικά η πλειονότητα των «μασόνων» της «μεγάλης ποδοσφαιρικής στοάς» στην Αγγλία συνέπραξαν -ως άλλοι «ιππότες της στρογγυλής τραπέζης»- προκειμένου να λάβει το περίπλοκο αυτό σπορ μια συγκροτημένη και συμπαγή υπόσταση.

Φυσικό είναι αυτό το σημείο βρετανικής γης να μνημονεύεται μέχρι σήμερα ως «γενέτειρα των πάντων», μια μητέρα της… φύσης του ποδοσφαίρου. Η πλάκα που δικαιωματικά έχει τοποθετηθεί πληροφορεί επ’ ακριβώς για το τι συνέβη εκεί πριν από 160 χρόνια.

Εκείνη η συμφωνία για την ίδρυση της Αγγλικής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου γινόταν η εγγυήτρια δύναμη για ό,τι θ’ ακολουθούσε μέρα με τη μέρα έπειτα από την 26η Οκτωβρίου του 1863. Έκτοτε το ακρωνύμιο FA έγινε ο (σχεδόν απόλυτος) φορέας και πάροχος ποδοσφαιρικών αξιωμάτων. Καθετί καινοτόμο πήγαζε έκτοτε από την ίδια δεξαμενή και κατόπιν γινόταν κτήμα στον υπόλοιπο ποδοσφαιρο-κόσμο.

Όχι πως ισχύει κάτι άλλο σήμερα, καθώς μέσα από την ενεργή εμπλοκή της στο Διεθνές Ποδοσφαιρικό Συμβούλιο εξετάζει, τροποποιεί, καταργεί ή εμπλουτίζει το κανονιστικό πλαίσιο – πάντα ανάλογα με τις συνθήκες και τις ανάγκες της εκάστοτε εποχής.

Πρωταρχικός στόχος των «πιονέρων» της FA ήταν η κωδικοποίηση ενός συνόλου ενιαίων κανόνων. Πριν από τον ερχομό του 20ου αιώνα σχολικά ιδρύματα και διάφορες ομάδες φίλων ή συναδέλφων υιοθετούσαν διαφορετικές εκδοχές του (ίδιου) αθλήματος, θέτοντας δικά τους όρια στο τι ισχύει και τι όχι. Η σύμπραξη κάτω από μια ομπρέλα καθόριζε προδιαγραφές και προϋποθέσεις που όλα τα μέλη της ομοσπονδίας θα όφειλαν εφεξής ν’ ακολουθούν αναντίρρητα.

Η τυποποίηση και η ενιαιοποίηση συγκεκριμένων αρχών θεωρούνταν (και αποδείχθηκε πως ήταν) θεμελιώδεις βάσεις για τη σταδιακή μετεξέλιξη του ποδοσφαίρου σε μια παγκόσμια δύναμη πάνω από τα έθνη κι έξω από τα σύνορα.

Ποιοι κρύβονταν πίσω από την ίδρυση της FA

Επιστρέφοντας πίσω στο απόγευμα της 26ης Οκτωβρίου του 1863, τίποτα δεν θα ‘ταν εφικτό αν άνθρωποι με ανοιχτά μυαλά, ρηξικέλευθες ιδέες και φυσικά διάθεση για (μικρούς ή μεγαλύτερους) συμβιβασμούς μακριά από καιροσκοπισμούς δεν βρίσκονταν στο Freemasons’ Tavern ως εκπρόσωποι των ομάδων, τις οποίες υπηρετούσαν από διάφορα πόστα. Πολλοί εκ των οποίων ήταν παίκτες – παράγοντες.

Ποια ήταν τα δώδεκα κλαμπ που συμμετείχαν;

  1. Barnes
  2. Blackheath
  3. Blackheath Proprietary
  4. Charterhouse
  5. Civil Service
  6. Crusaders
  7. Crystal Palace
  8. Forest
  9. N.Ν (Νo Names)
  10. Kensington School
  11. Perceval House
  12. Surbito

Όχι πως σε αυτήν ιστορική συνάντηση δεν προέκυψαν αντικρουόμενες απόψεις, θα ήταν παράδοξη μια τέτοια συνθήκη. Η -σε βάθος- συνεννόηση πάντως όσων συνυπήρξαν ήταν το ζητούμενο – κι αυτή επιτεύχθηκε σε μεγάλο βαθμό.

Σκοπός τους; Η «συγκρότηση μιας ένωσης με στόχο τη θέσπιση ενός συγκεκριμένου κώδικα κανόνων για την οριοθέτηση του παιχνιδιού».

Εξ ου κι εκ των παρόντων, ο δικηγόρος Εμπενίζερ Κομπ Μόρλι (Ebenezer Cobb Morley) περιγράφεται ως ο «πατέρας του ποδοσφαίρου». Εκείνη την ιστορική βραδιά μιλούσε για λογαριασμό της Barnes. Είχε ήδη αρθρώσει την ανάγκη το ποδόσφαιρο ν’ αποκτήσει δομή και οργανόγραμμα στα πρότυπα του κρίκετ. Φέρεται πως ήταν αυτός που είχε ζητήσει τη συνάντηση με επιστολή του προς τους υπόλοιπους.

Επίσης ο Αλεξάντερ Μόρτεν (Alexander Morten), γκολκίπερ από την Blackheath, αποδείχθηκε ένας από τους κινητήριους μοχλούς της όλης προσπάθειας.

Εξ ονόματος των Crusaders είχε «διαπιστευτεί» ο Έντουιν Κρέσγουελ (Edwin Creswel), ενόσω ο Φράνσις Κάμπελ (Francis Campbell) και o Τζέιμς Τέρνερ (James Turner) για να μεταφέρουν τις θέσεις της Forest και της Crystal Palace αντιστοίχως.

Αυτός ήταν ο πρώτος πρόεδρος

Το γεγονός πως ο Άρθρουρ Πέμπερ (Arthur Pember), εκ μέρους της N.N, «εξελέγη» πρόεδρος του νεοσύστατου φορέα τον έφερε αυτομάτως στην κορυφή της πυραμίδας όσων παρευρέθηκαν στο ιστορικό ραντεβού. Χρειάστηκαν βέβαια άλλες πέντε «συνεδριάσεις» προτού καταλήξουν στο τελικό πόρισμα.

Ο Πέμπερ διαδραμάτισε εξέχοντα ρόλο στις εξελίξεις. Δεν εξελέγη τη σημερινή έννοια του όρου. Ούτε καν δια της ανατάσεως της χειρός. Απλώς ορίστηκε ως επικεφαλής, περισσότερο για να του αναγνωριστεί η συμβολή του.

Εκ των μαρτυριών της εποχής, ο Άγγλος παράγοντας με το μακρύ μουστάκι έχει μείνει στην ιστορία ως μια δυναμική προσωπικότητα με ισχυρό status στην αγγλική κοινωνία που εργαζόταν ως χρηματιστής, η οποία πρέσβευε το ευ αγωνίζεσθαι και το αθλητικό πνεύμα.

Στις συζητήσεις για το ποδόσφαιρο υπογράμμιζε πόσο αξία περιέχεται στην εντιμότητα και στην ακεραιότητα των πράξεων. Γι’ αυτό και ήταν εκ των πρωτεργατών της θέσπισης κανόνων για όλους.

Λέγεται πως αυτός πρότεινε, άλλωστε, την τοποθέτηση ταινίας εν ήδη οριζόντιου δοκαριού προκειμένου να μην μετρούν όλα τα γκολ που θα περνούν απλώς από τους δύο κάθετους στύλους ανεξαρτήτως ύψους.

Γεννημένος στα περίχωρα του Λονδίνου, ο Πέμπερ παρέμεινε στην ίδια θέση για συνολικά τρία χρόνια, προτού παραδώσει τα σκήπτρα στον Μόρλι (πρώτος γραμματέας).

Αργότερα, πριν από το πέρας της δεκαετίας, μετανάστευσε οικογενειακώς για τη Νέα Υόρκη και άρχισε μια νέα επαγγελματική πορεία ως δημοσιογράφος του αστυνομικού ρεπορτάζ στην Tribune και στους Times, αποκαλύπτοντας διάφορα σκάνδαλα, κυρίως διαφθοράς. Δαιμόνιος στο όλον του.

Οι βασικοί κανόνες

Του Πέμπερ παρόντος οι υπόλοιποι «παράγοντες» των ομάδων «συνυπέγραψαν» την ιδρυτική διακήρυξη στις 8 Δεκεμβρίου. Ήταν ένα εγχειρίδιο με τους πρώτους επίσημους Κανόνες του Παιχνιδιού. Κανόνες που έμελλε ν’ αποτελέσουν την πολύτιμη κληρονομιά που η πρωτόλεια εκδοχή της FA κληροδότησε στις επόμενες γενιές.

Το έγγραφο, δια χειρός Μόρλι, κόστιζε λίγο παραπάνω από ένα σελίνι.

Μεταξύ άλλων ορίστηκαν:

  • η διάρκεια κάθε αγώνα
  • το σχήμα της μπάλας (στρογγυλή) και το υλικό από το οποίο θα φτιάχνεται (δέρμα)
  • ο τρόπος επίτευξης ενός γκολ (μέσα από τα δοκάρια)
  • η επαναφορά της μπάλας από την πλάγια και την τελική γραμμή
  • το φάουλ
  • το κόρνερ
  • το οφσάιντ
  • η απαγόρευση χρήσης των χεριών, πλην του τερματοφύλακα

O πρώτος αγώνας υπό την αιγίδα της FA

Σε διάστημα μικρότερο των δύο μηνών από την ίδρυσή της η Αγγλική Ομοσπονδία οργάνωσε το πρώτο παιχνίδι που έφερε τη «σφραγίδα» της. Τα πράγματα έτρεξαν γοργά.

Βέβαια, ναι μεν η Barnes τέθηκε αντιμέτωπη της Richmond, αλλά – παρά την ιστορικότητα που το συνόδευε – επρόκειτο περισσότερο για ένα παιχνίδι επίδειξης και εξοικείωσης με τους νέους κανόνες – τόσο από τους παίκτες όσο και τους θεατές.

Το παιχνίδι διεξήχθη την 19η Δεκεμβρίου του 1863 στο «Limes Field» του λονδρέζικου προαστίου Mortlake. Στα δύο ρόστερ εντάχθηκαν και ποδοσφαιριστές και τρίτων ομάδων προκειμένου να συνηθίσουν τις νέες παραμέτρους. Ίσως γι’ αυτό το τελικό αποτέλεσμα ήταν 0-0.

«Τα μέλη του ήταν λίγα και οι κανόνες τους κάποιες φορές αμφισβητήθηκαν ή αγνοήθηκαν. Παρόλα αυτά τα κίνητρα και οι φιλοδοξίες μεγάλωσαν τους κυματισμούς σε μια ακίνητη λίμνη. Ήταν μια περίοδος υψηλών ιδανικών και αποδεκτού συμβιβασμού», έγραφε ο Bryon Butler το 1991 για την ίδρυση της FA.

Πρώτο μεγάλο, συγκροτημένο, εγχείρημα η διοργάνωση του Κυπέλλου Αγγλίας, της αρχαιότερης πλέον διοργάνωσης παγκοσμίως (1871-72) με τη συμμετοχή 15 ομάδων. Το τι ακολούθησε ο καθένας μπορεί να το αντιληφθεί έως ότου το ποδόσφαιρο γίνει ο αδιαμφισβήτητος «βασιλιάς των σπορ».