Μέσα στον ορυμαγδό της τρέχουσας επικαιρότητας (πόλεμος μεταξύ Ισραήλ – Χαμάς, εσωτερικές διαμάχες στον ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ) πέρασε σχεδόν στα “ψιλά” o θάνατος ενός σπουδαίου έλληνα καλλιτέχνη, του Χρόνη Αηδονίδη.
Ο Αηδονίδης, που έφυγε από τη ζωή στα 95 του χρόνια, ήταν μία από τις σπουδαιότερες φωνές στην ελληνική μουσική του 20ου αιώνα. Επιπλέον, προσέφερε τα μέγιστα για τη συνέχιση της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής και το όνομά του θα μνημονεύεται ως ενός τραγουδιστή που οι ερμηνείες του αποτελούν στοιχείο της εθνικής πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Παρά το σπάνιο φυσικό του ταλέντο και τις γνώσεις του στην παραδοσιακή μουσική, ο Χρόνης Αηδονίδης, για πολλές δεκαετίες, δεν ασχολήθηκε επαγγελματικά με το τραγούδι. Αντιθέτως εργάστηκε για χρόνια και τελικά συνταξιοδοτήθηκε ως λογιστής στο Σισμανόγλειο Νοσοκομείο.
«ΤΑ ΝΕΑ», 8.9.1990, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
«ΤΑ ΝΕΑ» της 8ης Σεπτεμβρίου 1990 και η Π. Κατημερτζή είχαν μιλήσει με τον Αηδονίδη, σε μία από τις σπανιότατες συνεντεύξεις του.
«Αν ο Χρόνης Αηδονίδης ήταν από την Αγγλία, τα παλιά, μακρόσυρτα τραγούδια που ερμηνεύει με φωνή βελούδινη, θα τα έλεγαν μπαλάντες και τον ίδιο θα τον αποκαλούσαν “τραβαδούρο”.
»Θα είχε πουλήσει εκατομμύρια δίσκους και θα ήταν παγκόσμια γνωστός για το μοναδικό του χάρισμα: να εκτελεί με εκφραστικότητα και ευλυγισία τα πιο δύσκολα μελωδικά γυμνάσματα.
Επαγγελματίας λογιστής
»Όμως ο Χρόνης Αηδονίδης γεννήθηκε στη Θράκη, στην Καρωτή του Έβρου. Αντί για την αμφίβολη επαγγελματική καριέρα του τραγουδιστή δημοτικής μουσικής προτίμησε τη σοβαρή μελέτη της βυζαντινής μουσικής και της μουσικής της ιδιαίτερης πατρίδας του.
»Προτίμησε το μισθό του υπαλλήλου αντί για τη χαρτούρα των κέντρων διασκέδασης Προτίμησε την παράδοση. “Παράδοση σημαίνει να παραδώσω αυτό που παρέλαβα στους άλλους, να το προσφέρω στους επόμενους”.
Με αφορμή την κυκλοφορία του δίσκου «Τ’ αήδονια της Ανατολής» αλλά και της πρώτης, τότε, προσωπικής συναυλίας του Χρόνη Αηδονίδη, (σ.σ. Θέατρο Λυκαβηττού 11 Σεπτεμβρίου 1990) «ΤΑ ΝΕΑ» αναφέρονται στις δυσκολίες που συνάντησε ο καλλιτέχνης στην προσπάθειά του να δισκογραφήσει.
«Χρειάστηκε να συμπληρώσει 37 ολόκληρα χρόνια στο τραγούδι, για να του προσφέρουν οι εταιρείες την ευκαιρία να κάνει έναν τεχνικά άρτιο δίσκο, με τη δικαιολογία ότι το δημοτικό τραγούδι δεν πουλάει.
»Ο χρόνος που δίνεται είναι μηδαμινός. Ένα στούντιο από 10 π.μ. μέχρι 3 μ,μ, για να ηχογραφήσει “δώδεκα τραγούδια”. Κι ας μη γελιόμαστε. Αν δεν ήταν στη μέση ο Γιώργος Νταλάρας που ερμηνεύει τέσσερα τραγούδια, ενώ συμμετέχει και ο Ρος Ντέιλις, η ευκαιρία αυτή ποτέ δεν θα είχε δοθεί στον Χρόνο Αηδονίδη.
»Κι όμως “T’ αηδόνια της Ανατολής” συναγωνίζονται αυτή τη στιγμή τους πιο εμπορικούς δίσκους. Αυτός ο δίσκος έφερε και τη συναυλία.
Ο Αηδονίδης για τη Θράκη
Ο Χρόνης Αηδονίδης μιλώντας στα «ΝΕΑ» αναφέρθηκε στην θρακιώτικη παράδοση.
“Μπορεί σήμερα η Θράκη να σταματά γεωγραφικά στον Έβρο, αλλά πολιτιστικά, ιστορικά και συνεπώς μουσικά, εντείνεται ως την Προύσα και ως την Φιλιππούπολη. Στην παράδοσή της διασταυρώνονται και ανοίγονται άπειροι μουσικοί δρόμοι, χρώματα, ύφη και διακλαδώσεις”.
Τα πρώτα ακούσματα
Γεννημένος το 1928 στην Καρωτή Διδυμοτείχου Καρωτή, ο Αηδονίδης μυήθηκε στην παραδοσιακή μουσική αρχικά από τη μητέρα του Χρυσάνθη, που είχε ευρύτατη γνώση των τραγουδιών της Θράκης καθώς και από πλανόδιους μουσικούς και τραγουδιστές.
Παράλληλα διδάχθηκε τη βυζαντινή μουσική από τον πατέρα του, ιερέα και δάσκαλο, Χρήστο Αηδονίδη, από εκκλησιαστικές χορωδίες στις οποίες συμμετείχε και από τον δάσκαλο Μιχάλη Κεφαλοκόπτη.
«Αυτά τα πρώτα ακούσματα, έγιναν μέσα στην παιδική ψυχή και το μυαλό μου ένα κράμα»
Αργότερα, συνεχίζοντας την έρευνά του στην παραδοσιακή μουσική ο Αηδονίδης καταπιάστηκε με τα τραγούδια της Μικράς Ασίας και της Ανατολής.
«Η χροιά της φωνής και τα τραγούδια της Μικράς Ασίας, έχουν κάποια ευγένεια, μια λεπτότητα, είναι καλοδουλεμένα, προέρχονται από καλούς μουσικούς», αναφέρει. Ενώ για τα μακρόσυρτα τραγούδια της τάβλας και τον μαγικό τρόπο που τα ερμήνευσε κατά την περίοδο της ωριμότητάς του δήλωσε:
«Για να φθάσω αυτά τα τραγούδια να τα πω έτσι, χρειάσθηκε να περάσουν 37 χρόνια καλλιέργειας, στη φωνή και στο μυαλό μου. Μια ζωή χωρίς καταχρήσεις. Δεν την κούρασα τη φωνή μου».
Για το δημοτικό τραγούδι
Ο Αηδονίδης, στη συνέντευξή του εκείνη, δεν δίστασε να αναφερθεί και στην υποβάθμιση του δημοτικού τραγουδιού.
«Φταίμε και μεις οι καλλιτέχνες για την υποβάθμιση του δημοτικού τραγουδιού. Υπάρχει πάντα η καλή ερμηνεία ενός τραγουδιού και η άσχημη. Όταν ένα τραγούδι είναι μελωδικό και σωστά ερμηνευμένο, δεν επιτρέπεται να μην σ’ αρέσει, αν έχεις μουσική καλλιέργεια»
Η παρακαταθήκη
Όταν μίλησε ο Αηδονίδης στα «ΝΕΑ», ήταν 62 ετών. Η μεγάλη του αγωνία, το μεγάλο του όνειρο ήταν να μεταλαμπαδεύσει τις γνώσεις και την τέχνη του, στις επόμενες γενιές.
«Στη Θράκη δεν είμαστε πολλοί. Το νιώθω ότι σιγά σιγά θα τα εγκαταλείψω. Ανησυχώ μήπως δεν προλάβω να κάνω αυτά που οραματίζομαι. Κι άλλους δίσκους υψηλού επιπέδου.
»Έχω συγκεντρώσει σε μια συλλογή χιλιάδες τραγούδια, σε σημειώσεις, σε κασέτες και στο μυαλό μου. Πρέπει να τα ταξινομήσω, να τα ιεραρχήσω. Αυτά που έχουν ηχογραφηθεί είναι σταγόνα στον ωκεανό.
Μέσα στις χιλιάδες, υπάρχουν εκατοντάδες τραγούδια που θα ήταν αμαρτία να μην τ’ αποτυπώσω σ’ ένα δίσκο. Αν δεν τα πω εγώ, ίσως δεν τα πει κανένας.
»Έπειτα, επειδή έχω ασχοληθεί με τη θεωρία της βυζαντινής μουσικής, θα πρέπει ν’ αφήσω πίσω μου μια μελέτη. Πρέπει να τα γράψω αυτά τα τραγούδια. Γιατί με ενδιαφέρει να μείνουν και να ειπωθούν σωστά».
Ο Αηδονίδης πέτυχε τον στόχο του. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, μέσα από σειρά δίσκων, συναυλιών, τηλεοπτικών εμφανίσεων διέδωσε τη θρακιώτικη , τη μακεδονίτικη και εν γένει την παραδοσιακή μουσική και τους έδωσε την ποιότητα και τη θέση που τους αξίζει, παραδίδοντάς τη σκυτάλη στους επόμενους.
Σήμερα υπάρχουν αρκετοί νέοι καλλιτέχνες που συνεχίζουν την παράδοση, πολλές φορές παντρεύοντάς την με νέα στοιχεία, δίνοντάς της έτσι νέα πνοή. Ένας από αυτούς είναι και ο Κωνσταντής Πιστιόλης, που τον Σεπτέμβριο του 1990, όταν ο Αηδονίδης μιλούσε στα «ΝΕΑ» για την ανάγκη να αφήσει πίσω του έργο, εκείνος ήταν μόλις 4 μηνών.
