Με τη δημοσίευση του νόμου 5056/2023 που αφορά το σύστημα διακυβέρνησης των ΟΤΑ Α΄ και Β΄βαθμού, επέρχονται σημαντικές αλλαγές στα νομικά πρόσωπα των Δήμων με ημερομηνία έναρξης την 1.1.2024.
Πιο συγκεκριμένα με τις διατάξεις του νέου νόμου και έως 31 Δεκεμβρίου 2023, καταργούνται όλα τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου των Δήμων τα οποία έχουν συσταθεί ή λειτουργούν με βάση τις διατάξεις των άρθρων 239 επόμενα του ν.3463/2006, τα οποία υπολογίζονται με βάση και την αιτιολογική έκθεση του νόμου σε άνω των 500 πανελλαδικά.
Επίσης καταργούνται και λύονται όλες οι δημοτικές κοινωφελείς επιχειρήσεις ως 31 Δεκεμβρίου 2023, και θεσπίζονται διαδικασίες για την εκκαθάριση τους και την καταγραφή και διαχείριση της περιουσίας τους.
Ακόμη καταργούνται και όλες οι Σχολικές Επιτροπές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης των Δήμων, που υπολογίζονται περίπου σε 600 πανελλαδικά. Όμως η προθεσμία που τίθεται αφορά ως τις 30.6.2024, ώστε να υπάρξει κατάλληλη μετάβαση κατά το τρέχον σχολικό έτος.
Στην πράξη όλες οι ασκούμενες υπηρεσίες και δραστηριότητες των φορέων αυτών θα ενσωματωθούν στους Δήμους, οι οποίοι θεωρούνται πλέον καθολικοί διάδοχοι δικαιωμάτων και υποχρεώσεων και καλούνται να ασκήσουν όλες τις μέχρι σήμερα αρμοδιότητες των φορέων αυτών.
Με σειρά εξουσιοδοτικών διατάξεων και πράξεων, όπως κατάταξη προσωπικού και τροποποίηση οργανισμού εσωτερικών υπηρεσιών, που θα πρέπει να προβούν οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και οι εκάστοτε Δήμοι, καθορίζεται ένα συγκεκριμένο πλαίσιο για την μετάβαση με ό,τι αυτή συνεπάγεται λειτουργικά, οικονομικά και διαδικαστικά.
Μάλιστα τίθενται συγκεκριμένες ημερομηνίες για την επέλευση των ανωτέρω διαδικασιών εντός του έτους 2024 με διοικητικές διευκολύνσεις για την όσο το δυνατόν πιο άμεση ολοκλήρωσή τους με στόχο την εξοικονόμηση πόρων και την θέσπιση ενός πιο διαφανούς πλαισίου λειτουργίας.
Τι γίνεται με το προσωπικό;
Όπως ρητά ορίζεται στο νόμο, όλο το προσωπικό με κάθε σχέση εργασίας που απασχολείται ως σήμερα στους φορείς αυτούς, αυτοδικαίως εντάσσεται ως προσωπικό του εκάστοτε Δήμου με την κατάταξη του σε αντίστοιχη θέση με αυτή που κατείχε και περαιτέρω οι οργανισμοί εσωτερικών υπηρεσιών τροποποιούνται υποχρεωτικά για την ένταξη του προσωπικού.
Οι διατάξεις του Κώδικα Δημοτικών Υπαλλήλων εφαρμόζονται και ισχύουν κανονικά για όλους τους υπαλλήλους που θα προέλθουν από τους καταργούμενους φορείς και θα ενταχθούν στους οικείους Δήμους.
Προσωπικό που απασχολείται από συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα, (μέσω ευρωπαϊκών κονδυλίων, φορέων απασχόλησης κλπ) εξακολουθεί να εργάζεται ή να παρέχει τις υπηρεσίες του σύμφωνα με τα εκάστοτε οριζόμενα στην σχέση απασχόλησής τους για καθ’ όλη την χρονική διάρκεια του εκάστοτε προγράμματος μιας και ο Δήμος καθίσταται καθολικός διάδοχος του καταργούμενου νομικού προσώπου, ή κοινωφελούς επιχείρησης.
Ποιοι φορείς εξαιρούνται και ποιοι μπορούν να εξαιρεθούν;
Από το νέο νόμο εξαιρούνται ρητά της κατάργησης τα Δημοτικά Λιμενικά Ταμεία, εφόσον λειτουργούν σύμφωνα με το αρ.244 του ν.3463/2006 καθώς και τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα εφόσον λειτουργούν ως κοινωφελείς επιχειρήσεις.
Ακόμη δεν εντάσσονται στο πλαίσιο των διατάξεων οι ανώνυμες εταιρίες των ΟΤΑ του αρ.265 επόμενα του ν.3463/2006 καθώς και οι Σύνδεσμοι Δήμων, όπως και Δημοτικά Ιδρύματα που ιδρύονται και λειτουργούν σύμφωνα με το αρ.226 του ν.3463/2006 όπως ισχύει.
Δυνατότητα να εξαιρεθούν της κατάργησης έχουν οι Σχολικές Επιτροπές που αφορούν σε σχολικές μονάδες πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης συνολικά άνω των 100 ανά Δήμο, έπειτα από Απόφαση του οικείου Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου και την έκδοση διαπιστωτικής πράξης του Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης.
Επίσης δύνανται να εξαιρεθούν από την λύση τους, με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, τα νομικά πρόσωπα και οι κοινωφελείς επιχειρήσεις ενός Δήμου τα οποία έχουν εξειδικευμένο αντικείμενο και δραστηριότητες καθώς και ευρύτερη αναγνώριση κατά το αρ.52 του νέου νόμου. Η διαδικασία αυτή απαιτεί την αίτηση ως τις 15 Νοεμβρίου 2023, του εκάστοτε δημοτικού συμβουλίου του Δήμου που υπάγονται και έγκειται στην αναλυτική τεκμηρίωση και τη διακριτική ευχέρεια του Υπουργείου Εσωτερικών.
Ποιες οι επόμενες κινήσεις ;
Με βάση τα ανωτέρω γίνεται σαφές ότι πολλά νομικά πρόσωπα και φορείς καταργούνται και η λειτουργία τους ενσωματώνεται στους Δήμους μαζί με το προσωπικό που ήδη απασχολείται σε αυτά, ενώ υφίσταται περιθώριο για την διατήρηση εξειδικευμένων φορέων με σαφή και ειδικό χαρακτήρα.
Στην πράξη οι Δήμοι θα πρέπει άμεσα να προβούν στις απαραίτητες ενέργειες για την λύση και κατάργηση των φορέων με την ενσωμάτωση του προσωπικού, ώστε να μην υπάρξουν κενά κατά την μετάβαση.
Ειδικά για τις Σχολικές Επιτροπές δίνει τη δυνατότητα εντός του τρέχοντος σχολικού έτους να υπάρξει η κατάλληλη προετοιμασία, αντιστοίχως δαπάνες και θέματα λειτουργίας των σχολικών μονάδων εξακολουθούν να πληρώνονται από τους οικείους Δήμους και να εποπτεύονται από αυτούς.
Η κατάργηση περίπου 1000 φορέων πανελλαδικά και η ενσωμάτωση τους στους ήδη υφιστάμενους Δήμους με το νέο νομικό πλαίσιο που θεσπίζεται, θα κριθεί για την αποτελεσματικότητα της κυρίως από τρεις πυλώνες: α) από το βαθμό αμεσότητας τήρησης των διαδικασιών και προσαρμογής της λειτουργίας των Δήμων, β) από την προοπτική εξοικονόμησης πόρων και την αξιοποίηση της περιουσίας των καταργούμενων φορέων καθώς και γ) από την ποιότητα παροχής υπηρεσιών προς τους δημότες του κάθε Δήμου.
Η Αυτοδιοίκηση είναι βασικός μοχλός ανάπτυξης και οι Δήμοι με βάση τη λειτουργία τους μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά στο επίπεδο ζωής του κάθε πολίτη, αρκεί να έχουν τα εργαλεία και τους ανθρώπους για να πετύχουν, μέσα σε ένα πλαίσιο διαρκούς αξιολόγησης
