Έναν άνευ προηγουμένου δαπανηρό πόλεμο μοιάζει αποφασισμένη να διεξαγάγει η Ρωσία στην Ουκρανία, καθώς οι κινήσεις της κυβέρνησης της Μόσχας δείχνουν ότι το καθεστώς Πούτιν προετοιμάζεται για μια σύγκρουση μακράς διαρκείας. Αυτή είναι η εκτίμηση στην οποία συμφωνούν τόσο οι Ρώσοι αξιωματούχοι (ανεπισήμως βέβαια) όσο και οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες που υπηρετούν στη ρωσική πρωτεύουσα.
«Στο Ντονμπάς το μέτωπο συνεχίζει να βαλτώνει. Η Ρωσία ελέγχει λιγότερο από το 18% της ουκρανικής επικράτειας, όσο και πριν από 10 μήνες. Η ουκρανική αντεπίθεση βεβαίως δεν απέφερε τα προσδοκώμενα, αλλά και οι ρωσικοί σχεδιασμοί απέχουν πολύ από τους αρχικούς στόχους. Αντιμέτωπο με τους υπερεθνικιστές που απαιτούν επιτάχυνση των στρατιωτικών επιχειρήσεων, το Κρεμλίνο αυξάνει τον στρατιωτικό προϋπολογισμό σε επίπεδα-ρεκόρ που αντιστοιχούν σχεδόν στο 6% του ρωσικού ΑΕΠ το 2024, έναντι 3,9% του ΑΕΠ εφέτος και 2,7% το 2021», γράφει ο Μπενζαμέν Κενέλ στη γαλλική οικονομική εφημερίδα «Les Echos».
Η πρώτη, οικονομικής φύσεως παρατήρηση που κάνει κάποιος είναι ότι η «θυσία» στην οποία υπόκειται η Ρωσία για να ανταποκριθεί στην «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία δεν είναι και τόσο μεγάλη. Διότι μπορεί να αυξάνονται και σε απόλυτους αριθμούς και σε ποσοστό του ΑΕΠ οι στρατιωτικές δαπάνες, αυξάνεται όμως (παρά τις κυρώσεις της Δύσης) και η «πίτα» της οικονομίας.
Έπειτα από μια συρρίκνωση κατά 2,1% που σημείωσε το ρωσικό ΑΕΠ τον πρώτο χρόνο του πολέμου στην Ουκρανία (2022), εφέτος αναμένεται να καταγραφεί ανάπτυξη 2,2% σύμφωνα με το ΔΝΤ (προ ημερών αναθεώρησε την προηγούμενη πρόβλεψή του για ανάπτυξη 1,2% το 2023). Όσο για τον ΟΟΣΑ, προβλέπει για τη ρωσική οικονομία ανάπτυξη 2,5% εφέτος.
Ο ορυκτός πλούτος
Ο προϋπολογισμός που έχει καταρτίσει και εφαρμόζει εφέτος η ρωσική κυβέρνηση είναι σαφώς «πολεμικός». Σε ευρώ το προϋπολογισθέν για τις ανάγκες του στρατού κονδύλι φθάνει τα 62 δισεκατομμύρια. Ο νέος προϋπολογισμος για το 2024 προβλέπει αύξηση των δαπανών κατά 70% στα 106 δισ. ευρώ. Πρόκειται για κονδύλι τριπλάσιο συγκριτικά με εκείνο του 2021, που συμπεριλαμβανόταν σε έναν προϋπολογισμό προπολεμικό μεν, αλλά και προπαρασκευαστικό για την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» που θα αναλάμβανε η Μόσχα στην Ουκρανία.
Και συνολικά, όμως, ο νέος προϋπολογισμός που κατέθεσε προ ημερών στη Δούμα η ρωσική κυβέρνηση είναι πολύ μεγαλύτερος του περυσινού. Προβλέπει δαπάνες αυξημένες κατά 22% συγκριτικά με τις δαπάνες του προϋπολογισμού του 2023. Και στο ερώτημα πού θα βρει τα έσοδα η Μόσχα για να τον χρηματοδοτήσει, η απάντηση είναι «πρωτίστως από τις πωλήσεις υδρογονανθράκων».
«Αν και η παραγωγή φυσικού αερίου έχει μειωθεί στα χαμηλότερα επίπεδα μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, η ρωσική κυβέρνηση προϋπολογίζει σημαντική αύξηση των εσόδων από τις πωλήσεις αερίου και πετρελαίου, τόση που θα επιτρέψει μάλιστα τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος στο 0,9% του ΑΕΠ», σημειώνει ο ρεπόρτερ της «Les Echos».
«Φόρος αποχώρησης» 15%
Πέρα από τα αυξημένα έσοδα από τις πωλήσεις υδρογονανθράκων (όχι απευθείας στη Δύση βέβαια), η Μόσχα για να χρηματοδοτήσει τις αυξανόμενες στρατιωτικές της δαπάνες υπολογίζει και στις αποδόσεις έκτακτων φόρων που έχει επιβάλει με αφορμή τον πόλεμο. Ήδη για το 2023 υπολογίζει να εισπράξει σχεδόν 3 δισ. ευρώ χάρη στον φόρο στα «υπερβάλλοντα κέρδη» των επιχειρήσεων πρώτων υλών, ενέργειας και μεταλλουργίας, που έχει θεσπίσει.
Αλλά και οι δυτικές εταιρείες που πιστές στα κελεύσματα των κυβερνήσεών τους αποχωρούν από τη ρωσική αγορά, υποχρεούνται φεύγοντας να πληρώνουν «φόρο εξόδου» 15% επιπλέον του φόρου επί των κερδών που είχαν καταβάλει το προηγούμενο φορολογικό έτος στο ρωσικό υπουργείο Οικονομικών.
Το υπουργείο έχει συστήσει ειδική επιτροπή που διαχειρίζεται αυτές τις άδειες αναχώρησης. «Η διαδικασία δεν είναι πολύ διαφανής, αλλά έχει ήδη αποφέρει περισσότερα από ένα δισ. ευρώ στα κρατικά ταμεία», σημειώνει η «Les Echos».
«Ο αμυντικός προϋπολογισμός θα μας επιτρέψει να υποστηρίξουμε πλήρως την ειδική στρατιωτική επιχείρηση», υποσχέθηκε ο ρώσος υπουργός Οικονομικών Αντόν Σιλουάνοφ, διαβεβαιώνοντας ότι η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών αποβλέπει «στην επίτευξη του πρωταρχικού στόχου της πατρίδας, που είναι η διασφάλιση της νίκης στα πεδία των συγκρούσεων».
Μυστικά κονδύλια
Εκτός από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό υπάρχει στη Ρωσία και ένας «δευτερεύων προϋπολογισμός», όπως γράφει η γαλλική εφημερίδα. Πρόκειται ουσιαστικά για τα περίφημα «μυστικά κονδύλια» των διαφόρων υπουργείων, τα οποία θα αυξηθούν σημαντικά το επόμενο έτος και, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, θα φθάνουν σχεδόν στο 30% του επίσημου προϋπολογισμού της Ρωσίας.
Οι προβλέψεις αυτές επιτρέπουν στην κυβέρνηση να προχωρά με διακριτικότητα σε διάφορες «ειδικές δαπάνες», όπως είναι για παράδειγμα οι μεγάλες αποζημιώσεις που καταβάλλονται στις οικογένειες των στρατιωτών που χάνουν τη ζωή τους ή τραυματίζονται σοβαρά στα πεδία των μαχών στην Ουκρανία – διότι η Μόσχα ξεκίνησε τις επιχειρήσεις με μισθοφορικό στρατό, αλλά στη συνέχεια αναγκάστηκε να επιστρατεύσει και κληρωτούς.
«Όλες αυτές οι καταχωρίσεις και οι προβλέψεις του νέου προϋπολογισμού επιβεβαιώνουν τη διαπίστωση ότι η Ρωσία είναι έτοιμη να χρηματοδοτήσει ένα μακροχρόνιο πόλεμο», γράφει η «Les Echos».
Οι δαπάνες για την άμυνα παραμένουν σε απόλυτους αριθμούς πολύ χαμηλότερες από εκείνες των Ηνωμένων Πολιτειών, που θα πλησιάσουν τα 800 δισ. ευρώ τον επόμενο χρόνο. «Αλλά το σημαντικό είναι ότι η Ρωσία το 2024 θα δαπανήσει περισσότερα για την άμυνα από όσα για την άσκηση κοινωνικής πολιτικής. Κι αυτό παρότι είναι μια χρονιά προεδρικών εκλογών», γράφει η γαλλική εφημερίδα, προσπερνώντας βέβαια τις εκλογικές ιδιαιτερότητες και τη γενικότερη λειτουργία της δημοκρατίας στη Ρωσική Ομοσπονδία.
