Η τεράστια σύγχρονη αυτοκρατορία της Walt Disney απέχει πολύ από το μικρό αυτοσχέδιο στούντιο κινουμένων σχεδίων που ίδρυσαν ο Walt Disney και ο αδελφός του Roy το 1923. Πριν από εκατό χρόνια, τα δύο αδέλφια πήραν το τρένο από τη γενέτειρά τους, το Kansas City του Missouri, για το Los Angeles, όπου έστησαν την μικρή τους επιχείρηση στο γκαράζ του θείου τους.

2023. Εναν αιώνα μετά, η Disney είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα απλό στούντιο κινουμένων σχεδίων. Η εταιρεία έχει εξελιχθεί σε κυρίαρχη δύναμη πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων στην παγκόσμια – οικογενειακή κυρίως – ψυχαγωγία, ενώ κάτω από τη φαρδιά ομπρέλα των επιχειρηματικών της δραστηριοτήτων στριμώχνονται γιγάντια θεματικά πάρκα, μια λεγεώνα υπερηρώων, η αυτοκρατορία του Star Wars, τηλεοπτικά κανάλια και πλατφόρμες streaming, ένας ατελείωτος κατάλογος εμπορευμάτων και πολλά πολλά άλλα.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Disney (@disney)

Μπορεί να φαίνεται ότι η εταιρεία έχει αποκτήσει ένα εκτόπισμα που ο ιδρυτής της Walt Disney δεν θα μπορούσε ποτέ να ονειρευτεί. Αλλά η αλήθεια είναι ότι ο Walt Disney είχε πάντοτε μεγάλες βλέψεις και όνειρα. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, έκανε τα όνειρά του πραγματικότητα πάση θυσία. Και καθώς φαίνεται, ακόμη και μετά το θάνατό του, η εταιρεία που φέρει το όνομά του και υπήρξε το έργο της ζωής του συνέχισε να εκπληρώνει τα όνειρά του και μάλιστα, υπό νέα ηγεσία, να φαντάζεται και να αναπτύσσει νέα.

Δοκιμές και λάθη

Όπως πολλά δημιουργικά ταλέντα, ο Walt Disney ξεκίνησε την καριέρα του δουλεύοντας για άλλους. Επιστρέφοντας από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο όπου υπηρέτησε ως οδηγός στο Αμερικανικό Σώμα Ασθενοφόρων, σε ηλικία μόλις 18 ετών, ο Walt Disney ξεκίνησε να εργάζεται ως εικονογράφος διαφημιστικών στο Pesmen-Rubin Commercial Art Studio. Ενώ εργαζόταν εκεί, γνώρισε έναν καλλιτέχνη ονόματι Ub Iwerks και οι δύο τους έγιναν πολύ καλοί φίλοι. Ο Iwerks αποδείχθηκε ένας από τους πιο ταλαντούχους animators της εποχής και έμελλε να παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στη μετέπειτα επιτυχία του Walt. Όμως αυτό ήταν πολύ νωρίς για το γνωρίζουν οι ίδιοι.

Ο Iwerks αποδείχθηκε ένας από τους πιο ταλαντούχους animators της εποχής.

Όταν το στούντιο για το οποίο εργάζονταν χρεοκόπησε στις αρχές του 1920, ο Walt και ο Ub αποφάσισαν να ιδρύσουν τη δική τους επιχείρηση – την Iwerks-Disney Commercial Artists – αλλά αυτό δεν πήγε και τόσο καλά. Τόσο ο Disney όσο και ο Iwerks εγκατέλειψαν την προσπάθεια, επιστρέφοντας στην ασφάλεια της μισθωτής εργασίας. Βρήκαν δουλειά και οι δύο στην Kansas City Film Ad Company, η οποία παρήγαγε διαφημιστικά σποτ χρησιμοποιώντας την τεχνική cutout animation. Ήταν τότε που ο Walt Disney άρχισε να γοητεύεται από το κινούμενο σχέδιο.

Πριν το καταλάβουν, ο Walt και ο Ub δούλευαν ήδη στο νέο τους side project, το οποίο που εξελίχθηκαν στο Laugh-O-Grams, μια σειρά κινουμένων σχεδίων μικρού μήκους. Αυτό λειτούργησε για λίγο και μάλιστα οι δυο τους αποφάσισαν να μετατρέψουν το εγχείρημα σε επιχείρηση. Δυστυχώς, το Laugh-O-Gram Studio κατέληξε και αυτό σε ναυάγιο, χρεοκοπώντας το 1923.

Ευκαιρίες, παθήματα και μαθήματα

Ο Walt Disney ήταν μόλις 21 ετών, αλλά τα θεμέλια του μέλλοντός του είχαν ήδη τεθεί. Μετά τη διάλυση του στούντιο Laugh-O-Gram, έφυγε από το Kansas City για το Hollywood. Ίσως το μεγαλύτερο ταλέντο του Walt να ήταν η ικανότητά του να πείθει τους άλλους να υιοθετήσουν το όραμά του, καθώς όταν έφτασε στο Tinseltown κατάφερε να πείσει τον αδελφό του Roy, ανάρρωνε από φυματίωση, να συμπράξει μαζί του στο νέο του επιχειρηματικό ρίσκο. Σύντομα έπεισε και τον Iwerks να επιστρέψει και αυτός για να δουλέψει μαζί του.

Οι Walt και Roy Disney.

Στις 16 Οκτωβρίου 1923, οι Walt και Roy Disney ίδρυσαν το Disney Bros. Cartoon Studio, το οποίο σύντομα, κατόπιν πρότασης του Roy, μετονομάστηκε σε Walt Disney Studios. Κι από εδώ αρχίζει πραγματικά η ιστορία.

Το Walt Disney Studio παρήγαγε μικρού μήκους ταινίες που συνδύαζαν κινούμενο σχέδιο με ζωντανή δράση για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Ναι μεν δεν ήταν πιο κερδοφόρο από τα προηγούμενα εγχειρήματα του 22χρονου τότε Walt, αλλά άντεχε. Η εταιρεία εργαζόταν για την Universal Pictures όταν ο Walt Disney, με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, εξέφρασε για πρώτη φορά την ανάγκη του να αφοσιωθεί αμιγώς στο κινούμενο σχέδιο. Έτσι, ο Disney και ο Iwerks δημιούργησαν έναν χαρακτήρα με το όνομα Oswald the Lucky Rabbit (Όσβαλντ ο τυχερός λαγός) και παρήγαγαν 26 επεισόδια κινουμένων σχεδίων με τον Oswald μέσα σε μόλις ένα χρόνο.

Το 1928, ο Walt και ο Roy βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια δυσάρεστη έκπληξη όταν ανακάλυψαν ότι όλοι οι animators τους, με εξαίρεση τον Iwerks και μερικούς άλλους, είχαν προσληφθεί από έναν από τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάζονταν στη Universal. Σαν να μην έφτανε αυτό, τα δικαιώματα του Oswald ανήκαν στην εταιρία διανομής.

Η απώλεια του Oswald ήταν μεγάλο πλήγμα για τον νεαρό Walt και του έδωσε ένα σκληρό μάθημα. Έκτοτε, ορκίστηκε ότι θα διατηρούσε τα δικαιώματα όλων των δημιουργιών του. Αυτή η ιστορία τον πείσμωσε και τον ώθησε στη δημιουργία ενός νέου χαρακτήρα κινουμένων σχεδίων που θα που θα έγραφε ιστορία.

Ο λαγός που έγινε ποντίκι

Ο Walt και ο Ub κλείστηκαν και πάλι στο στούντιο. Επιστρατεύτηκαν μολύβια, χαρτιά και άλμπουμ με φωτογραφίες ζώων. Αμέτρητες σχέδια και ώρες brainstorming μετά, τελικά ο λαγός έγινε ποντίκι. Αρχικά ονομάστηκε Mortimer, όμως σύντομα ξαναβαπτίστηκε  Mickey Mouse.

Ο Walt Disney με ένα σκίτσο του διάσημου χαρακτήρα του Mickey Mouse.

Ο Walt συγκέντρωσε μια νέα ομάδα για να εργαστεί μαζί με τον Iwerks πάνω σε αυτόν τον νέο χαρακτήρα. Γύρισαν δύο ταινίες, οι οποίες όμως δεν γνώρισαν επιτυχία, κυρίως γιατί ήταν βωβές. Η προσθήκη του ήχου στον κινηματογράφο είχε προκαλέσει επανάσταση και δεν υπήρχε πλέον αγορά για τις βωβές ταινίες. Γυρίστηκε μια τρίτη ταινία, το Steamboat Willie, αυτή τη φορά με ήχο. Αυτή έγινε αμέσως επιτυχία, καθώς ήταν το καλύτερο πρώιμο δείγμα ταινίας με συγχρονισμένο ήχο και κινούμενο σχέδιο.

Μια νέα συναρπαστική μορφή τέχνης

Την εποχή που Walt Disney και οι συνεργάτες του ξεκινούσαν να παράγουν τις πρώτες μικρού μήκους ταινίες κινουμένων σχεδίων, ολόκληρη η εν λόγω βιομηχανία ήταν νέα και συναρπαστική. Κατά τις δεκαετίες 1920 και 1930, τα κινούμενα σχέδια δεν είχαν ακόμη καθιερωθεί ως παιδικό μέσο ψυχαγωγίας. Ήταν ακόμα μια πολύ νέα μορφή τέχνης που προσέλκυε εξίσου μικρούς και μεγάλους. Και επειδή ήταν κάτι τόσο καινούργιο, το animation θεωρήθηκε επίσης υψηλή τέχνη.

Η σειρά κινουμένων σχεδίων Silly Symphonies της Disney, ένα σύνολο 75 ταινιών που κυκλοφόρησαν από το 1929 έως το 1939, κέρδισαν σημαντικούς επαίνους – ακόμα και βραβεία Όσκαρ! – για την καινοτομία τους, ιδίως για τη χρήση του Technicolor από το 1932 και μετά. Η χρήση καινοτόμων τεχνολογιών έγινε κανόνας, καθώς η εταιρεία διεύρυνε διαρκώς τα όρια του κινούμενου σχεδίου.

Το άλμα στη μεγάλη φόρμα

Μεταξύ της σειράς Silly Symphonies και της σειράς Mickey Mouse, άρχισαν να εισάγονται και νέοι χαρακτήρες, όπως ο Donald Duck και η Minnie Mouse, και τα κινούμενα σχέδια άρχισαν χάρη στο όραμα του Walt Disney να αποκτούν ευρύτερη αναγνωρισιμότητα. Εκείνος όμως δεν δήλωνε ικανοποιημένος.

Φωτογραφία που τραβήχτηκε το 1958 με τον animator Ward Kimball και το σχέδιο ενός από τους χαρακτήρες του. Ο Ward ήταν ο πιο εκκεντρικός από τους Nine Old Men, τη βασική ομάδα δημιουργών της Disney.

Πίστευε ότι το μέλλον βρισκόταν στις μεγάλου μήκους ταινίες κινουμένων σχεδίων. Έτσι, το 1934 το Disney Studio έβαλε μπρος για τη Χιονάτη και τους επτά νάνους, ένα project που θα έπαιρνε περίπου τέσσερα χρόνια να ολοκληρωθεί. Ο Walt Disney έδωσε τα πάντα για να κάνει την παραγωγή όσο το δυνατόν αρτιότερη και ο προϋπολογισμός της τριπλασιάστηκε.

Η Χιονάτη κι οι επτά νάνοι, η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία κινουμένων σχεδίων.

Η πίστη του όμως απέδωσε καρπούς. Η Χιονάτη έκανε πρεμιέρα το 1937 και έγινε η πιο κερδοφόρα ταινία του 1938. Μέχρι το 1939 ήταν η πιο επιτυχημένη ταινία ήχου όλων των εποχών, σηματοδοτώντας ένα πραγματικό σημείο καμπής για την Disney. Οι ταινίες μεγάλου μήκους ήταν σίγουρα μεγάλη μπίζνα, αλλά ο δρόμος μπροστά δεν ήταν στρωμένος με ροδοπέταλα. Το κόστος αυτών των ταινιών ήταν τόσο υψηλό και τα περιθώρια κέρδους τόσο στενά, που ένα κακό εισπρακτικό αποτέλεσμα θα μπορούσε να καταστρέψει το στούντιο.

Τέχνη εν καιρώ πολέμου

Τα επόμενα χρόνια, το Walt Disney Studio παρήγαγε και άλλες ταινίες κινουμένων σχεδίων. Ταινίες όπως ο Πινόκιο, η Φαντασία, ο Ντάμπο και ο Μπάμπι, που σήμερα θεωρούνται κλασικές, όταν προβλήθηκαν στους κινηματογράφους την δεκαετία του 1940 δεν επέφεραν κέρδη. Αυτό, βέβαια, δεν είχε να κάνει με τις ταινίες αυτές καθαυτές, αλλά με το γεγονός ότι μαινόταν ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος.

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η αμερικανική κυβέρνηση προσέγγισε την Disney για την παραγωγή προπαγανδιστικών κινουμένων σχεδίων προκειμένου να συγκεντρωθούν χρήματα για τις πολεμικές επιχειρήσεις. Μέχρι το 1943, το 90% των δραστηριοτήτων της Disney είχε επικεντρωθεί σε αυτό, δημιουργώντας στρατιωτικά διακριτικά, αναπτύσσοντας εκπαιδευτικά και ενημερωτικά βίντεο και παράγοντας προπαγανδιστικές ταινίες.

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η αμερικανική κυβέρνηση προσέγγισε την Disney για την παραγωγή προπαγανδιστικών κινουμένων σχεδίων προκειμένου να συγκεντρωθούν χρήματα για τις πολεμικές επιχειρήσεις.

Ενώ ο ίδιος ο Walt ήταν αρχικά διστακτικός στο να εμπλακεί στην όλη διαδικασία, η εμπλοκή της εταιρείας φέρεται να τόνωσε το ηθικό των στρατευμάτων και του εσωτερικού μετώπου. Η εταιρεία σπάνια αναγνωρίζει σήμερα αυτή την περίοδο, αλλά ο αντίκτυπος ήταν μνημειώδης, καθιερώνοντας την Disney ως ακρογωνιαίο λίθο της αμερικανικής εμπειρίας. Όμως, όπως ήταν λογικό, η ενασχόληση με τον πόλεμο σήμαινε ότι το στούντιο είχε ελάχιστο χρόνο για να αφοσιωθεί στα δικά του δημιουργικά project, με αποτέλεσμα να κάνει κοιλιά.

Το 1950 κυκλοφόρησε η Σταχτοπούτα και σημείωσε μεγάλη επιτυχία. Η Disney κυκλοφόρησε επίσης το 1950 την πρώτη της live-action ταινία, το Νησί των Θησαυρών, ενώ ακολούθησαν και άλλες. Στα μέσα της δεκαετίας του 1950 η Disney μπήκε στην τηλεόραση, αρχικά το 1954 με το πρόγραμμα Walt Disney’s Disneyland και στη συνέχεια και το 1955 με την παιδική τηλεοπτική εκπομπή Mickey Mouse Club. Θα πίστευε κανείς ότι όλα αυτά θα ήταν αρκετά για τον Walt Disney, αλλά όχι. Πάντα έψαχνε για την επόμενη πρόκληση, την επόμενη ευκαιρία. Και μέσα από όλα αυτά είχε ήδη βάλει στόχο κάτι εντελώς διαφορετικό – ένα θεματικό πάρκο ψυχαγωγίας.

Disneyland, το όνειρο που έγινε πραγματικότητα

Ο Walt Disney ονειρευόταν εδώ και μερικά χρόνια την κατασκευή ενός ψυχαγωγικού πάρκου. Στόχος του ήταν να χτίσει ένα χώρο όπου παιδιά και γονείς θα μπορούσαν να διασκεδάσουν μαζί. Η αρχική ιδέα ήταν να το ονομάσει Mickey Mouse Park, αλλά στη συνέχεια αυτό άλλαξε σε Disneyland. Ο Roy Disney έτρεφε αμφιβολίες για την ιδέα του πάρκου και έτσι ο Walt Disney ίδρυσε την WED Enterprises (σήμερα γνωστή ως Walt Disney Imagineering) ως νέα εταιρεία για να χρηματοδοτήσει την κατασκευή του πάρκου.

Μετά από μια εκτεταμένη περίοδο έρευνας, η κατασκευή του πάρκου ξεκίνησε τον Ιούλιο του 1954 και άνοιξε στο Anaheim της California μόλις ένα χρόνο αργότερα. Το πάρκο αποτελούνταν από μια σειρά θεματικών χώρων – Adventureland, Frontierland, Fantasyland και Tomorrowland – και περιλάμβανε και ένα ξενοδοχείο. Από την πρώτη κιόλας μέρα λειτουργίας του γνώρισε τεράστια επιτυχία, προσελκύοντας 20.000 επισκέπτες καθημερινά και 3,6 εκατομμύρια κατά το πρώτο μόνο έτος.

Η Disneyland ήταν το μοναδικό θεματικό πάρκο που θα επέβλεπε ο Walt Disney κατά τη διάρκεια της ζωής του, ωστόσο αυτό το τμήμα της επιχείρησης έχει αναπτυχθεί και εξελιχθεί με την πάροδο των ετών και είναι σήμερα πιο δημοφιλές από ποτέ. Το 1971 άνοιξε ένα δεύτερο πάρκο – το Walt Disney World Resort στη Φλόριντα. Το τεράστιο αυτό εγχείρημα είχε σχεδιαστεί από τον Walt Disney τη δεκαετία του 1960 και ο αδελφός του, Roy Disney, επέμεινε στην ολοκλήρωσή του ως φόρο τιμής στον εκλιπόντα αδελφό του. Το Walt Disney World Resort είναι ακόμη μεγαλύτερο σε μέγεθος από την αρχική Disneyland και είναι το πιο επισκέψιμο θεματικό πάρκο στον κόσμο.

Ο Disney, ο πρωτοπόρος animator, δημιουργός θεματικών πάρκων και ιδρυτής στούντιο πέθανε στο Burbank της Καλιφόρνια στις 16 Δεκεμβρίου 1966.

Μετά τον Walt

Στις 16 Δεκεμβρίου 1966, ο Walt Disney απεβίωσε από καρκίνο του πνεύμονα σε ηλικία 65 ετών. Ο άνθρωπος που είχε χτίσει μια απίστευτη αυτοκρατορία δεν υπήρχε πια, και ο μανδύας της διεύθυνσης της εταιρείας πέρασε στον Roy Disney. Κατά τη διάρκεια της θητείας του ως διευθύνων σύμβουλος και πρόεδρος, ο Roy Disney επέβλεψε το άνοιγμα του Walt Disney World Resort και υλοποίησε ορισμένα από τα σχέδια που είχε αφήσει πίσω του ο Walt. Το βιβλίο της ζούγκλας κυκλοφόρησε το 1967 και ήταν η πιο επιτυχημένη ταινία της Disney για τις επόμενες δύο δεκαετίες.

Το βιβλίο της ζούγκλας ήταν η πιο επιτυχημένη ταινία της Disney για τις επόμενες δύο δεκαετίες.

Μετά το θάνατο και τουRoy Disney το 1971, η Disney αντιμετώπισε δυσκολίες. Η εταιρεία εισήχθη στο χρηματιστήριο το 1957 και παρά τις προηγούμενες επιτυχίες της και τα πολλά κερδοφόρα θεματικά πάρκα, η άνοδος της τιμής της μετοχής της ήταν εικονική.

Κατά τη δεκαετία του 1980, η εταιρεία υποτιμήθηκε τόσο πολύ ώστε άρχισε να γίνεται λόγος για εξαγορά της, κάτι που η Disney τελικά απέτρεψε και άρχισε να επικεντρώνεται στην αξιοποίηση των τεράστιων αξιών του εμπορικού της σήματος.

Από τη δεκαετία του 1980 έως τη δεκαετία του 1990, η μετοχή της εκτοξεύτηκε στα ύψη, καθιστώντας τη Disney τη μεγαλύτερη αυτοκρατορία ψυχαγωγίας στον κόσμο. Η εταιρεία συνέχισε να ευημερεί, βοηθούμενη σε μεγάλο βαθμό από τα θεμέλια που είχαν θέσει ο Walt και ο Roy. Η περίοδος αυτή έγινε γνωστή ως η Αναγέννηση της Disney.

Ατέρμονη μεγέθυνση

Τον Οκτώβριο του 2005, ο Bob Iger ανέλαβε τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου της Walt Disney Company από τον Michael Eisner. Ο Bob Iger διετέλεσε διευθύνων σύμβουλος μέχρι το 2020 και σε αυτό το διάστημα επιλήφθηκε μερικών πραγματικά γιγαντιαίων επιχειρηματικών συμφωνιών.

Robert Iger, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Walt Disney Company.

Για αρχή, η Disney αγόρασε το στούντιο κινουμένων σχεδίων Pixar. Αυτό έκανε την πτέρυγα κινουμένων σχεδίων της Disney σχεδόν ασταμάτητη, και οι ταινίες Pixar/Disney κυριαρχούν πλέον συντριπτικά στη λίστα με τις πιο κερδοφόρες ταινίες κινουμένων σχεδίων όλων των εποχών. Στη συνέχεια, το 2009, η Disney εξαγόρασε τη Marvel Entertainment, αποκτώντας τα δικαιώματα των Marvel Studios και του εκτεταμένου κινηματογραφικού σύμπαντος της Marvel. Και δεν σταμάτησε εκεί. Το 2012 η Disney αποφάσισε ότι ήθελε να αποκτήσει τη Lucasfilm και τα δικαιώματα του franchise Star Wars.

Και ενώ αυτές οι εξαγορές ακούγονται μεγάλες, ωχριούν μπροστά στην επόμενη μεγάλη συγχώνευση που ο Bob Iger και η Disney έβαλαν στο στόχαστρό τους – την 21st Century Fox. Και οι πιο πάνω εξαγορές είναι μόνο οι μεγαλύτερες και οι πιο ζουμερές. Η Walt Disney Company είναι σήμερα αδιανόητα τεράστια. Τα θεματικά της πάρκα ακμάζουν, για να μη μιλήσουμε για όλους τους άλλους επιχειρηματικούς της βραχίονες.

Μέσα σε έναν αιώνα η Walt Disney Company εξελίχθηκε από μια χούφτα animators σε μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες ψυχαγωγίας στην ιστορία με εκατοντάδες χιλιάδες υπαλλήλους και δισεκατομμύρια δολάρια σε έσοδα. Σίγουρα, η εταιρία πέρασε δύσκολες εποχές κι ο εμπνευστής της έκανε μερικές αμφιλεγόμενες επιλογές μέσα στα χρόνια, όμως δεν μπορούμε να μην παραδεχτούμε πως τελικά ο Walt Disney έκανε τα μεγάλα του όνειρα μια ακόμη μεγαλύτερη πραγματικότητα.