Αύγουστος 2010, Εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», ένας νέος γιατρός έγραφε…. «Το IQ του Προέδρου…»
Με τον καύσωνα του Αυγούστου να μας πυρώνει και τα αποθαρρυντικά οικονομικά δεδομένα του προσεχούς Σεπτέμβρη να μας παγώνουν, η κυβέρνηση επιδίδεται σε υψηλής διπλωματίας προσεγγίσεις με το Ισραήλ, καθώς ο πρωθυπουργός Μπεντζαμίν Νετανιάχου επισκέφτηκε πρόσφατα τη χώρα μας για συνομιλίες με τον Έλληνα ομόλογό του.
Δεν θα ήθελα να εστιάσω στο διπλωματικό βάθος και στα γεωστρατηγικά συνεπακόλουθα της επιχειρούμενης αυτής διμερούς προσέγγισης. Μίας προσέγγισης η οποία αποκτά ιδιαίτερο νόημα ιδωμένη μέσα από το τριγωνικό πρίσμα της ραγδαίας επιδείνωσης των τουρκοϊσραηλινών σχέσεων και της συνεχούς αναδιαμόρφωσης των ενεργειακών, στρατιωτικών και γεωπολιτικών συμμαχιών και δογμάτων που συνθέτουν αλλά και σε ορισμένες -ακόμη πιο συχνές το τελευταίο διάστημα- περιπτώσεις αποσυνθέτουν το στρατηγικού τοπίο της ευρύτερης περιοχής.
Το σίγουρο είναι πως στην τόσο δύσκολη οικονομική συγκυρία που βιώνει η χώρα μας, με τα αλλεπάλληλα πλήγματα αναξιοπιστίας, ανασφάλειας, υστέρησης και ύφεσης που δέχεται ο παραγωγικός και κοινωνικός μας ιστός και συνεπακόλουθα η διεθνής μας εικόνα, η αναζήτηση συμμαχιών και διεξόδων προς κατευθύνσεις που μπορούν να δομήσουν προϋποθέσεις συνεργασίας και τόνωσης κρίσιμων πεδίων, όπως είναι η διεθνείς μας σχέσεις, η αμυντική βιομηχανία, η ενέργεια και φυσικά ο τουρισμός, μόνον ελπιδοφόρα μηνύματα μπορεί να εκπέμψει.
Αρκεί, φυσικά, η αναζήτηση αυτή να συνοδεύεται από τον ανάλογο μακρόπνοο σχεδιασμό αντικειμενικής αποτίμησης και ουσιαστικής αξιοποίησης των δυνητικών πλεονεκτημάτων και ευκαιριών που κυοφορούνται από την πολιτική προσέγγιση της χώρας μας με το Ισραήλ και πάντα εντός του ανθρωπιστικού και διπλωματικού πλαισίου που επιτάσσουν τόσο ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όσο και οι παραδοσιακά καλές σχέσεις της Ελλάδας με τον Αραβικό Κόσμο.
Γιατί αλλιώς, η όλη πολιτική προσέγγισης εκπίπτει σε ένα απλό πυροτέχνημα εντυπωσιασμού, το οποίο μάλιστα εκτοξεύεται κατά παραγγελία υπερατλαντικών εντολών –καθώς η ΗΠΑ αγωνιούν να κρατήσουν ανοικτές τις δυτικότροπες γέφυρες του Ισραήλ που κατέπεσαν μετά την κρίση με την Τουρκία- ενώ υπάρχει και ο κίνδυνος να σκάσει κυριολεκτικά στα χέρια μας, λόγω εξ’ αντανακλάσεως κλιμάκωσης της τουρκικής επιθετικότητας αλλά και εξ’ αντιτυπίας απώσεως των αραβικών χωρών.
Αλλά, νομίζω πως αξίζει τον κόπο να αφήσουμε για λίγο την υψηλή διπλωματία και –πιστοί στον τίτλο του άρθρου- να επικεντρώσουμε την προσοχή μας στο επίσης υψηλό ΙQ του ισραηλινού πρωθυπουργού. Πράγματι, ο Βενιαμίν Νετανιάχου φέρεται να έχει έναν από τους υψηλότερους δείκτες νοημοσύνης, καθώς το διανοητικό του πηλίκο εμφανίζει την ιλιγγιώδη τιμή του 180, με τον μέσο όρο να κυμαίνεται πλησίον του 100.
Και φυσικά πολλά λέγονται και γράφονται για την αναξιοπιστία, την πολιτισμική ασυμβατότητα και την επιστημολογική ανακρίβεια των tests νοημοσύνης όπως και για την αμφίβολη δυνατότητα καταγραφής με ένα και μόνο αριθμητικό μέγεθος, μιας τόσο σύνθετης έννοιας και ικανότητας, όπως είναι η ανθρώπινη νοημοσύνη. Ίσως μάλιστα και τα προπαγανδιστικά παιχνίδια να διεκδικούν τη δική τους θέση στο κάδρο. Όμως, όταν κορυφαίοι και συνδυαστικοί (αν και όχι και τόσο πολύ ευρέως γνωστοί) επιστημονικοί κλάδοι όπως η ιστοριομετρία, έχουνε φτάσει σε σημείο, ήδη από το 1929, με τη μελέτη της Catherine Cox, να αποτιμήσουν αναδρομικά το IQ ιστορικών προσωπικοτήτων παγκόσμιου βεληνεκούς, που με τη δράση τους άλλαξαν τον επιστημονικό, κοινωνικό, φιλοσοφικό και στρατιωτικό ρου της ιστορίας, νομίζω πως μεγέθη όπως το νοητικό πηλίκο και η εν γένει χαρισματικότητα των εκάστοτε πολιτικών ηγετών μας, δεν πρέπει να προσπερνούνται αβασάνιστα.
Έτσι, σε μία κλίμακα όπου ονόματα όπως αυτό του Αϊνστάιν, του Στέφεν Χόουκιν και ενός άλλου Βενιαμίν, του Φραγκλίνου, λαμβάνουν τιμές IQ της τάξεως του 160, ο Βενιαμίν Νετανιάχου εμφανίζεται με το δυσθεώρητο 180, όταν η θρυλική χαρισματικότητα των Τζον Κέννεντυ και Μπιλ Κλίντον λαμβάνει τις τιμές του 117 και του 137 αντίστοιχα, με την Χίλαρυ στο 140, τον Τζορτζ Μπους τον νεότερο να ανατρέπει την κοινή αντίληψη υπερσκελίζοντας τον Κέννεντυ με το διόλου ευκαταφρόνητο 125 και τον Μέγα Ναπολέοντα να αποτιμάται στο 145, είκοσι δηλαδή μονάδες κάτω από τη μουσική ιδιοφυϊα του Μπετόβεν και τριάντα μονάδες κάτω από την φιλοσοφική μεγαλοσύνη του Κάντ. Που ούτε όμως και αυτός καταφέρνει να ξεπεράσει τον Νετανιάχου, ο οποίος υπερσκελίζεται μόνον από επιστημονικούς μύθους της τάξεως του Λαγκράντζ (185), του Νεύτωνα και του Λαπλάς, οι οποίοι συμπίπτουν στο 190, του Λάιμπνιτζ και του Γκαίτε που εκτοξεύονται στο 205 και το 210 αντίστοιχα, για να συναντήσουμε τα ακρότατα της ανθρώπινης διάνοιας στο 220 του πανεπιστήμονα, του homo universalis, Λεονάρντο ντα Βίντσι.
Φυσικά, μακριά από εμένα οποιαδήποτε προσπάθεια να εμφανιστεί η νοητική ικανότητα, η χαρισμάτικοτητα, το ταλέντο και η ιδιοφυία ως απλή επίδοση σε σύγχρονα ή….μεταθανάτια test ΙQ.
Βέβαια, όπως φάνηκε παραπάνω, από το παράδειγμα του Τζωρτζ Μπους, η κοινή γνώμη συχνά λαθεύει. Και επίσης οι χώρες, οι λαοί και οι κοινωνίες δεν έχουν τόσο ανάγκη από διάνοιες για να τους κυβερνούν, όσο από ανθρώπους με πρακτικό πνεύμα και πολιτική πυγμή, ώστε να λαμβάνουν και να εφαρμόζουν τις συχνά επώδυνες αποφάσεις που απαιτούνται για την προώθηση της προόδου, την εμπέδωση της ασφάλειας και της ειρήνης και την εκ βάθρων θεσμική και διαρθρωτική αναμόρφωση. Όμως αυτό δεν σημαίνει πως η λύση βρίσκεται στους αντίποδες της πολιτικής μεγαλοφυΐας, εκεί δηλαδή όπου κυριαρχούν οι άκαπνοι μεταπράτες των ξενόφερτων οικονομικών προτύπων, οι εντολοδόχοι της προστασίας των αλλότριων συμφερόντων και οι πρεσβευτές των δεικτών της μετριότητας και της υστέρησης, σε μια εποχή, μάλιστα, που η χώρα χρειάζεται όσο τίποτα άλλο τον δυναμισμό την έμπνευση, την αισιοδοξία, την εύρυθμη λειτουργία των θεσμών και την τόνωση των αναπτυξιακών της δομών.
Και ίσως, παρά τις όποιες ανθρωπιστικές μας ενστάνσεις, τις ιδεολογικές διαφορές και αποστάσεις, να αξίζει να προβληματιστούμε γόνιμα, τόσο ως κοινή γνώμη, όσο και ως εκλογικό σώμα που επιμένει να ανανεώνει το βασίλειο της μετριότητας και του πολιτικού αβδιρητισμού, σχετικά με το πώς τα αντανακλαστικά εθνικής και κοινωνικής επιβίωσης στο όχι και τόσο μακρινό μας Ισραήλ, αναγκάζουν εκεί τους εκλογείς να επιλέγουν με διαφορετικά κριτήρια. Εκλέγοντας για παράδειγμα ως πρωθυπουργό έναν άνθρωπο με έναν από τους υψηλότερους δείκτες ευφυΐας, ο οποίος μάλιστα έχει πολεμήσει κατά το παρελθόν, στην πρώτη γραμμή και μάλιστα είχε τραυματιστεί ως λοχαγός, κατά την περιώνυμη επιχείρηση «Ισότοπο», των ισραηλινών κομμάντος.
Στα παραμύθια όλων των λαών και όλων των πολιτισμών κάνει συχνά την εμφάνιση του το μοτίβο των τριών αδερφών. Με τον μεγάλο να είναι συνήθως ο κακός, τον μικρότερο να παντρεύεται στο τέλος την πριγκίπισσα και τον μεσαίο απλά να υπάρχει για να συμπληρωθεί ο «μαγικός» αριθμός τρία. Παρότι Βενιαμίν, ο Νετανιάχου ήτανε ο μεσαίος από τα τρία αδέρφια του και ήτανε αυτός που έφτασε να γίνει πρωθυπουργός.
Ο μεγαλύτερος αδερφός, ο Ιονάθαν σκοτώθηκε στη μάχη ως αντισυνταγματάρχης μιας επίλεκτης μονάδας του στρατού, κατά τη διάρκεια της επιχείρησης «Εντέμπε» για την απελευθέρωση ισραηλινών ομήρων αεροπειρατείας, στην Ουγκάντα του διαβόητου Αμίν Νταντά. Ας ελπίσουμε πως το αιματηρό και μακραίωνο «παραμύθι» της Μέσης Ανατολής θα κλείσει κάποτε, σύμφωνα με τον τίτλο του θεατρικού έργου «Χαρούμενο τελείωμα» που έγραψε ο μικρότερος αδερφός της οικογένειας, ο γιατρός και συγγραφέας Ίντυ Νετανιάχου. Με τους Ισραηλινούς και τους Παλαιστίνιους να ζουν επιτέλους καλά και ειρηνικά μαζί και με εμάς τους Έλληνες, να ζούμε καλύτερα στη χώρα και την καθημερινότητά μας.
Χρίστος Χ. Λιάπης MD, MSc, PhD, Ψυχίατρος – Διδάκτωρ Παν/μιου Αθηνών, Πρόεδρος ΔΣ ΚΕΘΕΑ, Μέλος Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας
