Σαράντα εννέα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την 4η Οκτωβρίου 1974, ημέρα ίδρυσης της Νέας Δημοκρατίας, σε μια από τις κρισιμότερες, πολιτικά, περιόδους της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.

Δεν έχουν περάσει παρά λίγες εβδομάδες από την πτώση της Χούντας, στις 24 Ιουλίου 1974 και τον σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.

Η Ελλάδα βρισκόταν για 7 χρόνια στον «γύψο» της Δικτατορίας και προκειμένου να ολοκληρωθεί η αποκατάσταση της Δημοκρατίας, μέριμνα όλων των δημοκρατικών πολιτικών δυνάμεων της χώρας είναι η διενέργεια βουλευτικών εκλογών.

Στις 3 Οκτωβρίου, ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής ανακοινώνει ότι οι εκλογές θα γίνουν στις 17 Νοεμβρίου.

Η ίδρυση της Νέας Δημοκρατίας

Εύλογα, οι ζυμώσεις και οι διεργασίες για τη δημιουργία νέων πολιτικών σχηματισμών που θα διεκδιήσουν ύστερα από τόσα χρόνια την ψήφο των ελλήνων πολιτών είναι εντονότατες.

Ήδη από τις 3 Σεπτεμβρίου, ο Ανδρέας Παπανδρέου έχει ανακοινώσει την ίδρυση του νέου πολιτικού κόμματος, Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα (ΠαΣοΚ), ενώ ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ανακοινώνει την ίδρυση του δικού του νέου πολιτικού σχηματισμού στις 28 Σεπτεμβρίου.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 29.9.1974, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 29ης Σεπτεμβρίου 1974.

«Με τη βέβαιη προοπτική, ότι σε λίγες μέρες θα προκηρυχθούν εκλογές, διαμορφώνονται πλέον οριστικά τα σχήματα, τα οποία θα διεκδικήσουν τη λαϊκή ψήφο. Χθες ο Πρωθυπουργός κ. Κ. Καραμανλής ανήγγειλε, ότι ιδρύει την πολιτική παράταξη “Νέα Δημοκρατία”, “από έμπειρες και υγιείς, αλλά και από νέες προοδευτικές και ριζοσπαστικές πολιτικές δυνάμεις”.

»Αύριο θα δοθή στη δημοσιότητα το Καταστατικό της “Νέας Δημοκρατίας”, πού, όπως ανακοινώθηκε, θα στηρίζεται στις σύγχρονες δημοκρατικές αρχές. Η Διακήρυξη περιλαμβάνει τις γενικές κατευθύνσεις του νέου κόμματος.

»Τις θέσεις της “Νέας Δημοκρατίας” στα συγκεκριμένα προβλήματα της χώρας, θα γνωστοποιήση ο κ. Καραμανλής στους προεκλογικούς του λόγους.

ΕΔΑ και ΚΚΕ

»Χθες επίσης αναγγέλθηκε συμφωνία για την ενιαία κάθοδο στις εκλογές της Ε.Δ.Α και του Κ.Κ. (εξωτερ.). Κατά τις πληροφορίες μας, στην εκλογική παράταξη αυτή, που θα ονομασθή “Ενωμένη Αριστερά”, θα πάρουν μέρος – εκτός από την ΕΔΑ, στην οποία μετέχει και το Κ.Κ. (εσωτ.) και το Κ.Κ. (εξ.) – και άλλες ομάδες και προσωπικότητες της παλαιάς ΕΔΑ (Μ. Θεοδωράκης, Στ. Ηλιόπουλος).

Η διακήρυξη του Καραμανλή

«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 29ης Σεπτεμβρίου δημοσίευσε τα κυριότερα σημεία των λεγομένων του ιδρυτή της Νέας Δημοκρατίας, Κωνσταντίνου Καραμανλή:

«Στη χθεσινή του διακήρυξη για την ίδρυση της “Nέας Δημοκρατίας”, o πρωθυπουργός κ. Καραμανλής, υποστηρίζει:

–       Απαραίτητες προϋποθέσεις για να λειτουργήσει ομαλά η Δημοκρατία είναι το πιο ήπιο πολιτικό κλίμα, τα ήμερα πολιτικά ήθη και θεσμοί που να προσαρμόζωνται στις ιδιαίτερες συνθήκες του τόπου μας.

–       Για να αποτραπούν οι κίνδυνοι, που απειλούν πάντα το ελεύθερο πολίτευμα, δεν αρκεί “η αποδιοργάνωση του μηχανισμού της τυραννίας” που έγινε δυό μήνες από την μεταβολή.

Απαιτείται και επαγρύπνηση και συσπείρωση του λαού σε ισχυρούς πολιτικούς σχηματισμούς, “ικανούς να προστατεύσουν την δημοκρατία, όχι μόνον από τον κομμουνισμό και τον φασισμό, αλλά και από τα αίτια που προκάλεσαν στο παρελθόν την πτώση της.

–       Η “Nέα Δημοκρατία” υπόσχεται: “Ισότητα των πολιτών απέναντι στους νόμους και τις δυνατότητες, ταχύρρυθμη ανάπτυξη της Ελλάδος, ελεύθερη οικονομία, χωρίς να αποκλείη διεύρυνση του ελεγχομένου από το Κράτος τομέως, αυξημένες επενδύσεις για την Παιδεία, συγχρονισμένες Ένοπλες Δυνάμεις για να κατοχυρωθή η ανεξαρτησία της χώρας, “χωρίς την ανάγκη άλλων προστατών εκτός από τους συλλογικούς οργανισμούς στους οποίους θα μετέχη με την ελεύθερη βούλησή της και σύμφωνα με τα πάγια συμφέροντα του Ελληνισμού, στα οποία περιλαμβάνεται και η μοίρα της Κύπρου”.

–       Tέλος, υπόσχεται να αγωνισθή “για την πλήρη και καθολική κατοχύρωση της λαϊκής κυριαρχίας” και ότι θα επιδιώξη προς τούτο “την προσαρμογή του πολιτεύματος προς τις συνθήκες της ελληνικής πραγματικότητας”.

»Δεν καθορίζεται όμως στην διακήρυξη η θέση της “Nέας Δημοκρατίας” ως προς την μορφή του πολιτεύματος. Ως την στιγμή πάντως, δεν φαίνεται η “Νέα Δημοκρατία” να συμπράττη με άλλες συγκροτημένες ομάδες. Η πιθανώτερη σύμπραξη είναι με τους “αποστάτες” (σ.σ. Πρώην στελέχη της Ενώσεως Κέντρου που είχαν αποχωρήσει από το κόμμα του Γεώργιου Παπανδρέου την περίοδο των Ιουλιανών, το 1965) ».

Τελικά, ύστερα από συνάντηση των δύο ανδρών, ο Στέφανος Στεφανόπουλος δήλωσε:

«Δεν προτίθεμαι να κατέλθω εις τας επικείμενας εκλογάς. Ως προς τους φίλους μου (σ.σ. τα προαναφερθέντα πρώην στελέχη της Ενώσεως Κέντρου) απεφασίσθη ότι όσοι επιθυμούν να συμμετάσχουν εις τους συνδυασμούς της “Νέας Δημοκρατίας” θα κριθούν επί ίσοις όροις ανεξαρτήτως προελεύσεως».

Ο κορμός του νέου κόμματος

Όπως γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ» στις 2 Οκτωβρίου 1974: «Από της πλευράς της “Nέας Δημοκρατίας” του κ. Κων. Καραμανλή δεν έχουν παρασχεθή πληροφορίες για την εκλογική εμφάνιση της παρατάξεως.

»Δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρουν ότι ο κορμός της “Nέας Δημοκρατίας” θα είναι Ε.Ρ.Ε. Άλλες πληροφορίες προσθέτουν, ότι οι εκλογικοί συνδυασμοί της παρατάξεώς του κ. Κων. Καραμανλή είναι ήδη σχεδόν έτοιμοι.

»Όπως έχει ήδη γραφεί από τους συνδυασμούς της “Nέας Δημοκρατίας” έχουν αποκλεισθή για διαφόρους λόγους αρκετοί παλαιοί βουλευταί της Ε.Ρ.Ε.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 20.10.1974, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Στην ομιλία του προς τους υποψήφιους βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας ο Κωνσταντίνος Καραμανλής θέλοντας να προβάλει τον χαρακτήρα του νέου κόμματος που ίδρυε τόνισε:

«Επιδιώκουμε κοινωνική δικαιοσύνη χωρίς κοινωνικές αναταραχές. Και οικονομική πρόοδο χωρίς οικονομικούς ακροβατισμούς».